Beeldspraak

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Beeldspraak

Waarom beeldspraak

1. Beeldspraak kan teksten duidelijker maken.
2. Beeldspraak maakt teksten aantrekkelijker/leuker.

Wat vind jij leuker om te lezen?

1. In de schoolbus zaten wij dicht op elkaar.
2. In de schoolbus zaten wij opeengepakt als haringen in een ton.

Wat vind jij leuker om te lezen?

1. Veel studenten wonen in een huis met troep.
2. Veel studenten wonen in een zwijnenstal.

Wat vind jij leuker om te lezen?

1. De zon streelde mijn wangen..
2. De zon scheen op mijn wangen (en ik vond het fijn).

Beeldspraak 

Beeldspraak is figuurlijk taalgebruik. Je bedoelt niet letterlijk wat je zegt, maar gebruikt beelden om iets sterker uit te drukken. In de komende lessen komen vier vormen van beeldspraak voorbij: de vergelijking, de metafoor en de personificatie.

Beeld = figuurlijk

Object = letterlijk 

Soorten beeldspraak

Vergelijking (met als / asyndetisch);

Metafoor;

Personificatie;

Synesthesie;

Metonymia.

De vergelijking

Zowel beeld als object wordt genoemd.

Bij een vergelijking gebruik je een beeld om 

eigenschappen van iets of iemand (het object) 

te benadrukken. 

Hoe groot (eigenschap) een hond (object) is, bijvoorbeeld, 

kun je aangeven door hem te vergelijken 

met een kalf (beeld).

"De jongen die een tien had gehaald was zo trots als een pauw."
Wat is hier het object?

1. De jongen
2. een pauw
3. trots

"De jongen die een tien had gehaald was zo trots als een pauw."
Wat is hier de eigenschap?

1. De jongen
2. een pauw
3. trots

"Meester Rick is zo sterk als een beer."
Wat is het beeld?

1. Meester Rick
2. een beer
3. sterk

"Meester Rick is zo sterk als een beer."
Wat is de eigenschap?

1. Meester Rick
2. een beer
3. sterk

Metafoor

• Een vergelijking zonder verbindingswoord en zonder object

Voorbeeld:

• Als student woonde ik in een zwijnenstal.

Spreekwoorden en uitdrukkingen zijn ook vaak metaforen

Voorbeeld:

• Daar komt de aap uit mouw.

Verschil vergelijking/ metafoor

Vergelijking: Die kamer van jou lijkt wel een zwijnenstal

Metafoor: Je moet die zwijnenstal eens opruimen

Verschil: het woordje 'lijkt'

Vergelijking: De voetballers vechten na de wedstrijd als kemphanen.

Metafoor: De trainer moest de kemphanen na de wedstrijd uit elkaar trekken.

Verschil: het woordje 'als'.

Bij de vergelijking wordt het object in de werkelijkheid genoemd (de kamer, de voetballers). Bij de metafoor vermeld je alleen het beeld. 

Welke zin bevat een metafoor?

1. Jouw ogen zijn als sterren.
2. Wat een boom van een kerel.
3. Als het kalf verdronken is, dempt men de put.
4. Dat meisje lijkt wel een prinses, zo elegant!

"Het schip van de woestijn loopt steeds langzamer."

1. metafoor
2. vergelijking

"Dat oude dametje is zo mager als een lat."

1. metafoor
2. vergelijking

Personificatie

Een bijzonder vorm van een metafoor;

Levenloos voorwerp/dier krijgt menselijke eigenschappen.

• Het huis stond met zijn rug tegen de zon. 
• Het zonnetje lachte ons tegemoet. 

"Wolken en zon spelen haasje over."
Is dit een personificatie?

1. ja
2. nee

"Het papier is geduldig."
Is dit een personificatie?

1. ja
2. nee

synesthesie

Twee zintuigen door elkaar gebruiken. 

• Een fluwelen stem.
• De warme klanken. 

Metonymia

Je zegt dan niet meteen wat je bedoelt, maar je gebruikt een woord dat daar mee samenhangt. Het object en beeld komen maar deels overeen. Bekende categorieën:

deel - heel: Op de researchafdeling werken veel knappe koppen.

heel - deel: Nederland heeft gewonnen. 

materiaal -voorwerp: Tegenwoordig brengen artiesten hun muziek weer uit op vinyl.

voorwerp - de inhoud: Drink je een glaasje mee?

Maker - het product: Hij heeft een Rembrandt gekocht. 

Merknaam of productieplaats- product: Een spa rood alstublieft. 

Hé buschauffeur, de hele bus moet pissen.

1. personificatie
2. metoniem
3. metafoor
4. vergelijking

Er worden tegenwoordig zoveel dingen geschreven op sociale media die men liever niet gesproken zou willen horen. Het papier is geduldig.

1. personificatie
2. metafoor
3. vergelijking
4. metonymia

Het hele gebouw sidderde van angst bij het horen van de knal. Het geluid bleek achteraf te komen van een paar jongens die een rotje in een metalen vuilcontainer hadden gegooid.

1. metafoor
2. vergelijking
3. personificatie
4. metonymia

Ik heb dit weekend op de ijzers gestaan.

1. synesthesie
2. metafoor
3. metoniem
4. personificatie

Hij werd zenuwachtig van de schreeuwende kleuren.

1. metafoor
2. personificatie
3. metoniem
4. synesthesie

Jongens en meisjes, ga in de rij staan, ik ga even de neuzen tellen

1. metafoor
2. vergelijking
3. synesthesie
4. metoniem

Hij kromp ineen onder haar scherpe blik.

1. metafoor
2. personificatie
3. metoniem
4. synesthesie

0