§2.4 De rechtspraak: (on)afhankelijk?

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

§2.4 De rechtspraak: (on)afhankelijk?

Rechtspraak in Nederland

• Gevangenis-/vrijheidsstraffen zijn de zwaarste straffen die we in NL kennen. De doodstraf is met de grondwetsherziening van 1983 afgeschaft.

• Een straf is afhankelijk van het delict met bijbehorende wetten en jurisprudentie, omstandigheden van de dader (daderstrafrecht) en de impact op de samenleving.

Wetboek van strafrecht

• Iets is pas strafbaar als het op dat moment in de wet staat.

• Maximumstraffen.

Doelen van straffen

• Vergelding. Aantonen dat iets onacceptabel is.
• Preventie. Herhaling voorkomen. 
• Resocialisatie. Tijdens een deel van de straf wordt er toegewerkt naar terugkeer in de samenleving (denk aan TBS).

Wat vind jij van een levenslange gevangenisstraf; past dit bij een rechtsstaat?

Levenslang?

Hierna volgt een video van NOS op 3: 'Moet levenslang ook echt levenslang zijn?' (9 min.)

Denk je er na het zien van de video nog hetzelfde over als net?

Bron: www.rechtspraak.nl. Bij de Hoge Raad ga je 'in cassatie'. 

Zie bron 4 op blz. 95 voor het verloop van een rechtszitting.

Kenmerken van de rechtsstaat:

• Grondrechten (§2.2)
• Legaliteitsbeginsel (§2.3)
• Machtenscheiding (§2.3)
• Onafhankelijke rechtspraak

Onafhankelijke rechtspraak

• Rechters worden voor het leven benoemd.
• Rechters oordelen o.b.v. wetten, jurisprudentie, verdragen, etc.
• Rechters mogen de wet niet aanpassen.
• Onpartijdigheid van rechters wordt gewaarborgd door het wrakingsrecht (zie video nos.nl, ± 1 min.: wrakingsverzoek Viruswaanzin, juni 2020).
• Openbare zittingen zorgen voor transparantie.
• Toga als symbool voor onpartijdigheid (geen privépersonen!).

nos.nl

De rol van de media

Het verhaal van de verdachte komt vaak weinig aan bod in de media. Advocaten van verdachten kunnen wel gebruik maken van de media.

In het geval van trial by media komt de onschuldspresumptie in gevaar (zie video, ± 15 min.).

Huiswerk

Lees §2.4 en maak voor de volgende les vraag 2k, 3k, 4k, en 11t.