Hoofdletters, leestekens en verkleinwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Weekplanning

Spelling: Hoofdletters, leestekens en verkleinwoorden

Lezen: Deelonderwerpen

Creatief schrijven

Vandaag

Les 2, week 36

Les 3, week 36

Vandaag 

1. Huiswerk nakijken
2. Hoe zat het ook alweer met....
3. Spelling: Hoofdletters, leestekens en verkleinwoorden
4. Huiswerk

Het lijdend voorwerp vind je door te vragen: 

WIE (OF WAT) + WERKWOORDELIJK GEZEGDE + ONDERWERP

Let op: 

Niet elke zin heeft een lijdend voorwerp: geen goed antwoord op de vraag? Geen lijdend voorwerp!

Lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel! 

Hoe zat het ook alweer met...

Onderwerp

• beschrijft in één woord / enkele woorden waar de tekst over gaat.

Hoofdgedachte

• een samenvatting van de tekst in één zin.

Opdracht 1

• 1 de selectie van je vrienden / hoe je je vrienden uitkiest
  
• 2 Dat zie je aan de titel, de eerste alinea, de tussenkopjes en de illustratie.
  
• 3 Nee, er staat in de tekst dat je in het echte leven wordt gestuurd bij de selectie van je vrienden.
  
• 4 met iemand in contact komen / iemand ontmoeten
  
• 5 het beperkte aantal plekken waar je komt
  
• 6 bijna nooit
  
• 7 (1) Onze vrienden komen uit dezelfde sociale klasse. (2) De kamer van onze vrienden ziet er ongeveer net zo uit als die van ons. (3) Onze vrienden houden van dezelfde muziek als wij. (4) Onze vrienden kleden zich hetzelfde als wij. (5) Onze vrienden komen uit de buurt waar we wonen. (6) Onze vrienden zijn ongeveer even oud als wij.
  
• 8 eigen antwoord
  
• 9 eigen antwoord
  

Huiswerk nakijken

Waar? 

Bladzijde 12 tot en met 16

Waarover?

Onderwerp en hoofdgedachte

Welke opdracht?

1, 2 en 4

Opdracht 2

• 1 een scholierenuitwisseling (tussen een school in de Canadese stad Kelowna en de Nederlandse stad Veendam)
• 2 dat er een speciale band (relatie) tussen de twee steden is
• 3 a motivatie (al. 1): reden waarom je iets doet
• b aanbeveling (al. 1): uitspraak dat iemand (of iets) geschikt is
• c fascinerend (al. 1): boeiend; erg interessant
• d voorbeeldig (al. 4): zo goed dat het als voorbeeld kan dienen
• e regiment (al. 5): groep van vijfhonderd tot duizend soldaten
• f hechter (al. 5): nauwer verbonden; inniger
• g veteranen (al. 5): oud-militairen
• h traditie (al. 5): gewoonte die al lang bestaat
• 4 de Tweede Wereldoorlog
• 5 (1) het verschil in dagindeling; (2) het eten
• 6 Ze heeft het gevoel dat het haar schuld zou zijn als Han het niet naar zijn zin heeft of als hij zich verveelt.
• 7 de traditie dat er inwoners van Kelowna aanwezig zijn in Veendam bij de Dodenherdenking en op Bevrijdingsdag
• 8 eigen antwoord

Opdracht 4

• 1 het verschil in behandeling van huisdieren en slacht- of proefdieren – De tekst geeft antwoord op de vraag waarom we huisdieren anders behandelen dan slacht- of proefdieren (zie de laatste zin van alinea 2).
• 2 eigen antwoord
• 3 a volwaardig (al. 1): compleet; voor honderd procent
• b met de nek aankijken (al. 1): afkeurend bekijken
• c hormoon (al. 4): stofje dat processen in je lichaam beïnvloedt
• d socialer (al. 4): met meer gevoel en begrip voor anderen
• e neiging (al. 5): gewoonte
• f invoelend vermogen (al. 5): talent om je in te leven
• g conflict (al. 7): botsing van tegenstrijdige gevoelens
• h ethiek (al. 9): opvatting over wat goed en slecht is
• i emoties (al. 10): gevoelens
• j onderscheid (al. 10): verschil

Opdracht 4

• 5 Zij voelen zich door die huisdieren sociaal gesteund.
• Of: Zij zien die huisdieren als meelevende wezens met menselijke eigenschappen.
• 6 (1) Je verandert je gedrag: je stopt met vlees eten en gebruikt geen producten meer die op dieren getest zijn. (2) Je beschouwt sommige dieren als minder gevoelig, slim en zelfbewust.
• 7 het onprettige gevoel dat je als dierenliefhebber dieren slacht en opeet en ze gebruikt voor dierproeven / het onprettige gevoel dat je als dierenliefhebber dieren iets aandoet
• 8 (1) Veel mensen zeggen dat varkens dom en vies zijn. (al. 9)
• (2) Bovendien is de afstand tussen ons en bijvoorbeeld veedieren groter, […]. (al. 9)
• 9 Ze zien er schattig uit.
• 10 ons verzorgingsinstinct / de neiging om mensen- en dierenbaby’s te willen verzorgen en beschermen

Hoofdletters, leestekens en verkleinwoorden

Lesdoelen

Aan het einde van de les kun je hoofdletters, punten, vraagtekens, komma's en uitroeptekens gebruiken.

Aan het einde van de les kun je verkleinwoorden correct spellen.

Interpunctie: punt

• Een punt schrijf je aan het einde van een zin.

• Bijvoorbeeld: Het is vandaag een zonnige dag.

Interpunctie: vraagteken

• Een vraagteken schrijf je aan het einde van een vraagzin.

• Bijvoorbeeld: Weet jij wat voor weer het vandaag wordt? 

Interpunctie: uitroepteken

• Een uitroepteken drukt een uitroep of een bevel uit.

• Bijvoorbeeld: Daar is eindelijk de zon! 

Interpunctie: komma

• Een komma schrijf je als er een korte pauze in je zin ligt, je hoort deze pauze vaak als je een zin rustig uitspreekt.

• In de volgende gevallen schrijf je een komma:
• 1. Tussen twee persoonsvormen
• Doordat het gisteren regende, is het buiten nat.
• 2. Voor verbindingswoorden:
• Gisteren regende het, maar nu is het weer droog.

Wat is juist?

1. Ik vind wiskunde leuk, maar rekenen erg saai.
2. Ik vind wiskunde leuk maar rekenen erg saai.

Basisregel

Meestal maak je een verkleinwoord door -je, -pje, -tje of -etje achter het woord te zetten.

Bijvoorbeeld:

De rups -  het rupsje

De boom - het boompje

De maan - het maantje

De man - het mannetje

Wat is het verkleinwoord van 'de stok'?

1. het stokje
2. het stoktje
3. het stokketje

Uitzondering 1

Eindigt het woord op een -a, -o of -u, dan verdubbel je de klinker. 

Bijvoorbeeld:

De auto - het autootje

De opa - het opaatje

Het menu - het menuutje

Wat is het verkleinwoord van 'de bon'?

1. het bontje
2. het bonnetje

Uitzondering 2

Soms moet je de klinker in het midden van het woord verdubbelen.

Bijvoorbeeld:

Het gat - het gaatje

Het blad - het blaadje

Wat is het verkleinwoord van 'de paraplu'?

1. het paraplutje
2. het parapluutje
3. het paraplu'tje

Wat is het verkleinwoord van 'het glas'?

1. het glasje
2. het glaasje

Uitzondering 3

Eindigt het woord op een -y die je uitspreekt als ie, of op een -u die je uitspreekt als oe, dan schrijf je -'tje. 

Bijvoorbeeld:

De baby - het baby'tje

De tiramisu - het tiramisu'tje

Uitzondering 4

Een verkleinwoord van een cijfer, een letter of een afkorting schrijf je ook met een apostrof (').

Bijvoorbeeld:

De cd - het cd'tje

De 5 - het 5'je

Wat is het verkleinwoord van 'de pony'?

1. het ponytje
2. het ponietje
3. het pony'tje

Wat is het verkleinwoord van 'de dvd'?

1. het dvdtje
2. het dvd'tje

Uitzondering 5

Eindigt een woord op -ing, dan haal je de g weg en schrijf je -kje.

Let op: soms gebruik je ook -etje.

Bijvoorbeeld:

De koning - het koninkje

De ring - het ringetje

Uitzondering 6

Eindigt een woord op -i, dan voeg je een extra -e toe. 

Eindigt een woord op -é, voeg je ook een extra e toe en haal je het accent weg.

Bijvoorbeeld:

De taxi - het taxietje

Het café - het cafeetje

Wat is het verkleinwoord van 'de coupé'?

1. het coupeetje
2. het coupé'tje

Wat is het verkleinwoord van 'het alibi'?

1. het alibi'tje
2. het alibietje

Wat is het verkleinwoord van 'de paling'?

1. het palinkje
2. het palingkje
3. het palingetje

Wanneer gebruik je hoofdletters?

Regel 1: begin van een zin

Aan het begin van een zin:

• Je begint een zin met een hoofdletter.

Als de zin met een afgekort woord begint, verschuift de hoofdletter naar het tweede woord:

• 's Ochtends sta ik vroeg op.
• 't Was vanochtend wel erg koud.

Regel 1: begin van een zin

Als de zin met een cijfer of symbool begint, schrijf je geen hoofdletter aan het begin van de zin.

• €15 betaalde hij voor het boek.
• 86 jaar geleden werd mijn opa geboren.

Wat is goed geschreven?

1. 't is niks voor mij.
2. 'T is niks voor mij.
3. 't Is niks voor mij.
4. 'T Is niks voor mij.

Regel 2: namen van personen

Je schrijft een hoofdletter bij voor- en achternamen, doopnamen en voorletters:

• Elisabeth Sarah Jansen

Aanspreektitels (mevr.) en tussenvoegsels (van der) krijgen geen hoofdletter.

• fam. Berkmans
• Bert van den Brink

Regel 2: namen van personen

Wanneer er voor het tussenvoegsel geen voornaam of voorletter wordt genoemd, krijgt het tussenvoegsel wel een hoofdletter.

• meneer De Vries

Bij een tweede achternaam krijgt het tussenvoegsel geen hoofdletter.

• mevrouw Van de Ven - de Vries 

Wat is goed geschreven?

1. meneer Jansen
2. Meneer Jansen
3. meneer jansen

Wat is goed geschreven?

1. Lisa de Vries - de Groot
2. Lisa De Vries - De Groot
3. Lisa De Vries - de Groot

Regel 3: aardrijkskundige namen, volken en talen

Bij aardrijkskundige namen van landen, steden, rivieren enzovoort gebruik je een hoofdletter.

• Eindhoven
• Amerikaanse president

Ook bij volken, talen of dialecten gebruik je een hoofdletter.

• Fransman
• Limburgs dialect

Wat is goed geschreven?

1. Noord-Brabant
2. noord-brabant
3. Noord-brabant
4. noord-Brabant

Wat is goed geschreven?

1. Italiaanse pizza
2. italiaanse pizza

Wat is goed geschreven?

1. amstellaan
2. Amstellaan

Ik snap deze stof.

😒🙁😐🙂😃

Huiswerk

Waar? 

Bladzijde 34 tot en met 35

Waarover?

Hoofdletters, leestekens en verkleinwoorden

Welke opdracht?

1, 3 en 5

Is dit huiswerk voor de volgende keer?

Ja