Hoofdletters, leestekens en verkleinwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Hoofdletters, leestekens en verkleinwoorden

Lesdoelen

Aan het einde van de les kun je hoofdletters, punten, vraagtekens, komma's en uitroeptekens gebruiken.

Aan het einde van de les kun je verkleinwoorden correct spellen.

Interpunctie: punt

Een punt schrijf je aan het einde van een zin.

Bijvoorbeeld:

Het is vandaag een zonnige dag.

Interpunctie: vraagteken

Een vraagteken schrijf je aan het einde van een vraagzin.

Bijvoorbeeld:

Weet jij wat voor weer het vandaag wordt?

"Weet  jij of het regent?", vroeg de man.

Interpunctie: uitroepteken

Een uitroepteken drukt een uitroep of een bevel uit.

Bijvoorbeeld:

Daar is eindelijk de zon!

Pas op!

Interpunctie: komma

Een komma schrijf je als er een korte pauze in je zin ligt, je hoort deze pauze vaak als je een zin rustig uitspreekt.

In de volgende gevallen schrijf je een komma:

1. Tussen twee persoonsvormen

Doordat het gisteren regende, is het buiten nat.

2. Voor verbindingswoorden:

Gisteren regende het, maar nu is het weer droog.

Wat is juist?

1. Ik vind wiskunde leuk, maar rekenen erg saai.
2. Ik vind wiskunde leuk maar rekenen erg saai.

Basisregel

Meestal maak je een verkleinwoord door -je, -pje, -tje of -etje achter het woord te zetten.

Bijvoorbeeld:

De rups -  het rupsje

De boom - het boompje

De maan - het maantje

De man - het mannetje

Wat is het verkleinwoord van 'de stok'?

1. het stokje
2. het stoktje
3. het stokketje

Wat is het verkleinwoord van 'de bon'?

1. het bontje
2. het bonnetje

Uitzondering 1

Eindigt het woord op een -a, -o of -u, dan verdubbel je de klinker. 

Bijvoorbeeld:

De auto - het autootje

De opa - het opaatje

Het menu - het menuutje

Uitzondering 2

Soms moet je de klinker in het midden van het woord verdubbelen.

Bijvoorbeeld:

Het gat - het gaatje

Het blad - het blaadje

Wat is het verkleinwoord van 'de paraplu'?

1. het paraplutje
2. het parapluutje
3. het paraplu'tje

Wat is het verkleinwoord van 'het glas'?

1. het glasje
2. het glaasje

Uitzondering 3

Eindigt het woord op een -y die je uitspreekt als ie, of op een -u die je uitspreekt als oe, dan schrijf je -'tje. 

Bijvoorbeeld:

De baby - het baby'tje

De tiramisu - het tiramisu'tje

Uitzondering 4

Een verkleinwoord van een cijfer, een letter of een afkorting schrijf je ook met een apostrof (').

Bijvoorbeeld:

De cd - het cd'tje

De 5 - het 5'je

Wat is het verkleinwoord van 'de pony'?

1. het ponytje
2. het ponietje
3. het pony'tje

Wat is het verkleinwoord van 'de dvd'?

1. het dvdtje
2. het dvd'tje

Uitzondering 5

Eindigt een woord op -ing, dan haal je de g weg en schrijf je -kje.

Let op: soms gebruik je ook -etje.

Bijvoorbeeld:

De koning - het koninkje

De ring - het ringetje

Uitzondering 6

Eindigt een woord op -i, dan voeg je een extra -e toe. 

Eindigt een woord op -é, voeg je ook een extra e toe en haal je het accent weg.

Bijvoorbeeld:

De taxi - het taxietje

Het café - het cafeetje

Wat is het verkleinwoord van 'de coupé'?

1. het coupeetje
2. het coupé'tje

Wat is het verkleinwoord van 'het alibi'?

1. het alibi'tje
2. het alibietje

Wat is het verkleinwoord van 'de paling'?

1. het palinkje
2. het palingkje
3. het palingetje

Wanneer gebruik je hoofdletters?

Regel 1: begin van een zin

Aan het begin van een zin:

• Je begint een zin met een hoofdletter.

Als de zin met een afgekort woord begint, verschuift de hoofdletter naar het tweede woord:

• 's Ochtends sta ik vroeg op.
• 't Was vanochtend wel erg koud.

Regel 1: begin van een zin

Als de zin met een cijfer of symbool begint, schrijf je geen hoofdletter aan het begin van de zin.

• €15 betaalde hij voor het boek.
• 86 jaar geleden werd mijn opa geboren.

Wat is goed geschreven?

1. 't is niks voor mij.
2. 'T is niks voor mij.
3. 't Is niks voor mij.
4. 'T Is niks voor mij.

Regel 2: namen van personen

Je schrijft een hoofdletter bij voor- en achternamen, doopnamen en voorletters:

• Elisabeth Sarah Jansen

Aanspreektitels (mevr.) en tussenvoegsels (van der) krijgen geen hoofdletter.

• fam. Berkmans
• Bert van den Brink

Regel 2: namen van personen

Wanneer er voor het tussenvoegsel geen voornaam of voorletter wordt genoemd, krijgt het tussenvoegsel wel een hoofdletter.

• meneer De Vries

Bij een tweede achternaam krijgt het tussenvoegsel geen hoofdletter.

• mevrouw Van de Ven - de Vries 

Wat is goed geschreven?

1. meneer Jansen
2. Meneer Jansen
3. meneer jansen

Wat is goed geschreven?

1. Lisa de Vries - de Groot
2. Lisa De Vries - De Groot
3. Lisa De Vries - de Groot

Regel 3: aardrijkskundige namen, volken en talen

Bij aardrijkskundige namen van landen, steden, rivieren enzovoort gebruik je een hoofdletter.

• Eindhoven
• Amerikaanse president

Ook bij volken, talen of dialecten gebruik je een hoofdletter.

• Fransman
• Limburgs dialect

Wat is goed geschreven?

1. Noord-Brabant
2. noord-brabant
3. Noord-brabant
4. noord-Brabant

Wat is goed geschreven?

1. Italiaanse pizza
2. italiaanse pizza

Wat is goed geschreven?

1. amstellaan
2. Amstellaan

Ik snap deze stof.

😒🙁😐🙂😃