Executieve Functies

• Middelbare school

Er zijn 11 executieve functies:

• Plannen
• Timemanagement
• Werkgeheugen
• Organisatie
• Metacognitie
• Responsinhibitie

• Emotieregulatie
• Volgehouden aandacht
• Taakinitiatie 
• Doelgericht gedrag
• Flexibiliteit

Executieve Functie. Wat zijn dat?

Dit zijn de regel- en aansturingsfuncties van de hersenen, waarmee we ons gedrag sturen

om zo doelgericht en efficiënt mogelijk te kunnen handelen. 

Vaardigheden die erg belangrijk zijn op school! 

Ze staan niet op zichzelf, maar werken met elkaar samen en worden gebruikt tijdens het dagelijks functioneren.  

Door oefening kun je ze verbeteren!

Executieve functies

Organisatie: 

Taakinitiatie: de mogelijkheid om direct en zonder uitstel aan een opdracht te beginnen.

respons inibitie:

planning en priorisering:

werkgeheugen:

Taakinitiatie

Taakinitiatie is het zonder dralen aan een taak te beginnen. Op tijd en efficiënte. ​Het gaat hierbij vooral om taken die we minder leuk vinden en waar we ons toe moeten zetten.

Leerlingen die hier moeite mee hebben vertonen vaak werkontwijkend- of uitstelgedrag . Zij kiezen ervoor om eerst andere (leukere) dingen te doen .

Vaak weten ze niet goed waar ze moeten beginnen en/of hebben ze moeite met het vragen van hulp.

Het kan helpen taakinitiatie te verbeteren door ORGANISATIE te verbeteren.

Organisatie

Organisatie is het vermogen om systemen te ontwikkelen en onderhouden om op de hoogte te blijven van informatie en benodigde materialen. Denk aan:

1. opgeruimde en georganiseerde werkplek (scheelt zoeken en opruimen, maakt efficiënter. Denk aan: kastruimte, boekenplank, magneetbord )
2. Planning (overzicht)
3. 
   

Leerlingen die problemen hebben met deze executieve functie hebben bijvoorbeeld de volgende problemen:

huiswerk (regelmatig) vergeten

gymspullen (regelmatig) vergeten

lunch (regelmatig) vergeten

zijn hun potlood/pen/liniaal of schrift kwijt

hebben een rommelige kamer

schrijven hun schoolwerk op verschillende plaatsen

raken het overzicht vlug kwijt.

respons inibitie

Inhibitie is eigenlijk een rem, een rem op het gedrag. Deze rem zorgt ervoor dat je nadenkt voordat je actie onderneemt en zorgt ervoor dat je niet reageert op afleidende prikkels. Hierdoor kun je een reactie uitstellen of tegenhouden, anderen hun beurt gunnen en uit laten praten (op je beurt wachten) en je niet laten afleiden door andere prikkels. Mensen die overgeleverd zijn aan impulsen kunnen moeizaam initiatief tonen, lastig langdurig aandacht schenken aan iets, kunnen niet plannen en organiseren en moeite hebben met het oplossen van problemen.

Problemen met respons-inhibitie --> ondoordacht gedrag

In emotionele situaties --> minder inhibitie

Leerlingen moeten bijvoorbeeld conflicten kunnen oplossen met leeftijdsgenoten zonder fysiek geweld

zich ook bij afwezigheid van de volwassene aan de regels kunnen houden

Plannen en priorisering

Het vermogen om een plan te bedenken waarmee je doelen kunt verwezenlijken of een taak kunt voltooien. 

Het vermogen om te beslissen wat er belangrijk is en wat er kan wachten. 

Wat er wanneer moet gebeuren

Belangrijk is: 

• een huiswerkplanning maken
• opdrachten opdelen in deeltaken en inschatten hoeveel tijd iets inneemt
  
• gewoon beginnen en je aan de planning houden zodat zaken op tijd af zijn
  

Werkgeheugen

Onder het werkgeheugen wordt de vaardigheid verstaan om informatie in het geheugen bij te houden wanneer er een complexe taak wordt uitgevoerd. Deze vaardigheid heeft de leerling al eerder aangeleerd, maar nu moet de leerling de geleerde vaardigheid kunnen toepassen in een andere situatie.

kinderen gebruiken het werkgeheugen door te onthouden wat de verschillende leerkrachten die voor de klas staan van hem of haar verwachten.

Je kunt overbelasting van het werkgeheugen voorkomen door:

te zorgen voor een rustige omgeving

korte en duidelijke opdrachten te geven

herhaalde instructie te bieden

geheugensteuntjes gebruiken zoals picto’s, dagritmekaartjes, checklists e.d.

agendagebruik aan te leren

Daarnaast kun je het werkgeheugen versterken door:

oogcontact maken met de leerling wanneer je hem of haar iets vertelt

ervoor zorgen dat de leerling niet afgeleid is wanneer je de boodschap geeft

de leerling te laten herhalen wat je hebt gezegd

de leerling laten bedenken hoe hij of zij iets goed kan onthouden

schema’s te maken

mindmaps te maken

voorkennis terug te vragen en deze te benoemen

Zelfregulatie van affect/emotieregulatie

Het vermogen om emoties te reguleren om doelen te realiseren, taken te voltooien of gedrag te controleren.

Volgehouden aandacht

Het vermogen om de aandacht erbij te houden, ondanks afleidingen, vermoeidheid of verveling.