7.1 Nieuwe ideeën over samenleven

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

Tijd van pruiken en revoluties

7.1 Nieuwe ideeën over samenleven

1700-1800

Leerdoel

Les 1: Deze les leer je wat rationeel optimisme en 'verlicht denken' inhoudt en hoe het werd toegepast in de samenleving.

Les 2. Deze les leer je hoe absolute vorsten .

Redeneren over de samenleving

• In de 17de eeuw vond de wetenschappelijke revolutie plaats, waarbij men door systematisch onderzoek te doen en logisch (rationeel) na te denken tot nieuwe inzichten kwam op het gebied van mensen, de natuur en de wereld.

Redeneren over de samenleving

• In de 18de eeuw gaan verlichte filosofen* dezelfde methode toepassen bij het bestuderen van de mens en de samenleving.

*filosofen die door rationeel redeneren nieuwe ideeën over een betere samenleving creëerden.

De Verlichting - een definitie

De Verlichting was een intellectuele beweging uit de achttiende eeuw, waarbij wetenschappelijk denken vanuit rationalisme en empirisme centraal stond. Hierdoor ontstond een nieuw wereldbeeld, dat gebaseerd was op een sterk vertrouwen op de rede en een algehele vooruitgang op het gebied van wetenschap, onderwijs, sociale hervorming en politiek.

Rationeel optimisme

De verlichte filosofen gingen uit van het vertrouwen dat de samenleving beter en eerlijker kon worden door het gebruik van de ratio*. Dit noemen we rationeel optimisme.

Ratio = het verstand, de rede

Enkele voorbeelden van verlichte filosofen..

Voltaire

• Frans schrijver, essayist, filosoof en vrijdenker.
• Had veel kritiek op de katholieke kerk (hij was zelf deïst).
• Is van mening dat Frankrijk bestuurd moet worden door een verlichte koning. Het volk is te dom om te regeren.

(1694 - 1778)

Montesquieu 

• Frans filosoof.
  
• Huidige democratieën zijn mede gebaseerd op zijn ideeën.
• Met name zijn ideeën over de scheiding der machten is belangrijk: Trias Politica.

(1689-1755)

Er zijn drie machten die gescheiden moeten blijven, om te zorgen dat niemand te machtig wordt.

1. De wetgevende macht

2. Uitvoerende macht

3. Rechtsprekende macht

John Locke 

• Engels filosoof, econoom en arts.
• Had veel kritiek op het absolutisme.
• Tabula Rasa 
• Hij vond dat de mens vrij moest zijn, vooral als het ging om de keuze van zijn geloof.
• Hij was ook tegenstander van de droit divin. Hij vond dat koningen hun macht niet van God kregen, maar juist van het volk.

(1632-1704)

Adam Smith

• Schots filosoof
• Bekendste econoom uit de 18e eeuw
  
• Grondlegger klassiek liberalisme
  
• - Schreef boek "The wealth of nations"
  
• De overheid moet zich zo min mogelijk met de economie bemoeien en de markt zijn werk laten doen ("Laissez Faire").
• Vrijemarkteconomie

((1723 - 1790)

Belangrijke verlichtingsfilosofen

Montesquieu

John Locke

Voltaire

Adam Smith

Frans filosoof

1694 - 1778

Frans filosoof

1698 - 1755

Engelse filosoof

1632 - 1704

Schots filosoof

1723 - 1790

Aan de slag

Lees eerst paragraaf 7.1 vanaf kopje 'Redeneren over de samenleving' t/m kopje 'Leren denken'. 

Maak vervolgens opdracht 2, 3, 4 en 5 van paragraaf 7.1.

Paragraaf 7.1 op pagina 124