Tekst en publiek

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Tekst en publiek

Blok 1 - Lezen

Opbouw van de les

1. Startopdracht
2. Uitleg
3. Opdracht
4. Controleren of lesdoel behaald is

Startopdracht

Je gaat 3 korte video's bekijken.

Ze gaan alle drie over hetzelfde onderwerp. Maar welke verschillen zie je?

Video 1  ➡️

Video 2  ➡️

(Bedenk welke verschillen je ziet met de vorige video.)

Video 3  ➡️

(En hoe verschilt deze van de eerste twee video's?)

Overleg met je buur

Welke video spreekt jou het meeste aan? En waarom?

Bedenk per video voor wie het filmpje gemaakt is.

(2 minuten)

  Video 1                            Video 2                              Video 3

Overleg met je buur

Welke video was vooral bedoeld voor ouderen, welke voor jongeren en welke voor studenten verpleegkunde? En waarom denk je dat? (2 minuten overleg, daarna klassikaal)

  Video 1                            Video 2                              Video 3

Klassikale bespreking

Meest aansprekende video:

  Video 1                                Video 2                                 Video 3      

Klassikale bespreking

Voor ouderen, jongeren of studenten verpleegkunde?

En waarom?

  Video 1                                Video 2                                 Video 3      

Klassikale bespreking

  Video 1                              Video 2                                 Video 3      

        jongeren                            ouderen       studenten verpleegkunde

Klassikale bespreking

  Video 1                              Video 2                                 Video 3      

        jongeren                            ouderen       studenten verpleegkunde

(snelle montage, simpele uitleg)          (simpel taalgebruik, langzaam)                   (moeilijke woorden, zakelijk)

Tekst en publiek

Een goede video is meestal gericht op een bepaald publiek. (Bijvoorbeeld: kinderen, hoogopgeleide mensen, ouders, vrouwen van 50+, et cetera.)

Dat geldt ook voor teksten.

Daarover gaat deze les.

Lesdoelen

Aan het eind van deze les kun je:

- uitleggen voor welk publiek een bepaalde tekst is geschreven.

- uitleggen hoe deze begrippen een rol spelen bij het afstemmen van een tekst op een bepaald publiek:

één breed publiek, een kleiner gespecialiseerd publiek, een publiek van één persoon/ een kleine groep personen.

Waarom doen we dit?

Het is goed om te kunnen beoordelen voor welk publiek een tekst is geschreven, want:

- je kunt dan inschatten of een tekst interessant / geschikt is voor jou (of voor je moeder / kleine broertje / neefje / opa / iemand anders)

- deze vaardigheid komt van pas wanneer je zelf teksten gaat schrijven en die moet afstemmen op een bepaald publiek.

Publiek / doelgroep

'Publiek' betekent hier: de mensen voor wie de tekst bedoeld is. Dus de mensen op wie de schrijver de tekst richt, en die hij / zij hiermee probeert te informeren / vermaken / overtuigen.

Dit noem je ook wel de doelgroep.

Publiek / doelgroep

'Publiek' betekent hier: de mensen voor wie de tekst bedoeld is. Dus de mensen op wie de schrijver de tekst richt, en die hij / zij hiermee probeert te informeren / vermaken / overtuigen.

Dit noem je ook wel de doelgroep.

Kun je een voorbeeld van een doelgroep noemen?

Doelgroep: voorbeelden

Kun je een voorbeeld van een doelgroep noemen?

Doelgroep: voorbeelden

jongeren	werkzoekenden
volwassenen	hiphopliefhebbers
gamers	moslims
voetballiefhebbers	Albert Heijn-klanten
hondenbezitters	ouderen
meisjes	hardlopers
doe-het-zelvers	[enzovoorts!]

Uitleg

Als een tekst de doelgroep niet aanspreekt, komt de boodschap niet (goed) over en bereikt de schrijver zijn/haar doel niet. Of een tekst de doelgroep aanspreekt, hangt af van:

1. onderwerp
2. bron
3. taalgebruik
4. vormgeving / lay-out

1. Onderwerp

Een tekst met opvoedtips is bedoeld voor mensen met kinderen.

Een filmrecensie is vooral interessant voor filmliefhebbers.

2. Bron

• Een artikel op de site van Power Unlimited: voor gamers.
• Een artikel in AutoWeek: voor autoliefhebbers.
• 
  
• Er zijn ook bladen en sites voor mannen die graag fitnessen (Men's Health), ouderen (SeniorWeb), mensen die van tuinieren houden (Groei & Bloei) en ga zo maar door.
• Kranten zijn meestal voor een breed publiek.

3. Taalgebruik

• Voor kinderen: korte zinnen, eenvoudige woorden.
• Voor jongeren: jongerentaal, spreektaal, veel Engelse woorden. Informeel, aanspreekvorm is je / jij.
• Voor ouderen: aanspreekvorm is u (formeel).
• Voor wetenschappers: lange zinnen, moeilijke woorden.
• Voor vakmensen / hoogopgeleiden: veel jargon (vaktaal).

4. Vormgeving / lay-out

Een ander woord voor vormgeving is lay-out of opmaak.

• Artikelen voor jongen: vaak veel illustraties, veel kleuren en grote koppen. Ook: minder lang dan artikelen voor oudere of hoog opgeleide mensen.
• Vakbladen: minder illustraties, zakelijke opmaak.

Begrippen

publiek / doelgroep: de mensen voor wie een tekst bedoeld is

onderwerp: waar de tekst over gaat

bron: het medium (website, tijdschrift, boek, ...) waar de tekst gepubliceerd is

taalgebruik: woordkeuze, zinsbouw en toon van de tekst

jargon: vaktaal / vaktermen

jongerentaal: informeel (niet zakelijk), modewoorden, Engels, straattaal

vormgeving / lay-out: hoe de tekst eruit ziet. Dus onder andere: lettertype, lettergrootte, plaatjes, pagina-indeling. Ander woord: opmaak

Opdracht

Je gaat nu 3 teksten lezen.

• Zoek per tekst aanwijzingen voor wie de doelgroep van de tekst is: opvallende woorden, zinnen etc. - streep die aan.
• Beantwoord de vragen op de hand-out. (15 minuten, in stilte)
• Klaar? Vergelijk jouw antwoorden met die van je buur en bespreek ze. (5 minuten, met rustig overleg)

Klassikale bespreking

• Tekst 1 - doelgroep: ...

Aanwijzingen: ...

• Tekst 2 - doelgroep: ...

Aanwijzingen: ...

• Tekst 3 - doelgroep: ...

Aanwijzingen: ...

Wat is het publiek van het boek 'Op Niveau'?

Noem zelf een soort tekst + publiek

Noem 4 dingen waar je naar moet kijken als je wil weten voor welk publiek een tekst is bestemd.

Afsluiting

Je kunt nu:

- uitleggen voor welk publiek een bepaalde tekst is geschreven.

- uitleggen hoe deze begrippen een rol spelen bij het afstemmen van een tekst op een bepaald publiek:

één breed publiek, een kleiner gespecialiseerd publiek of een publiek van één peroon/ een kleine groep personen.

Aan de slag!

Boek blz. 43/44: opdracht 7 (huiswerk)