Havo 4 herhaling tijdvak 1 t/m 4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Havo 4 oefenen met tijdvak 1 t/m 4

Wanneer tijdvak 1?

1. Vanaf het jaar 0
2. Tot 3.000 voor Christus
3. 10.000-5.000 voor Christus
4. 1500-1600

Tijdvak 1

Jagers en boeren

tot 30000 v.C. 

Prehistorie

Waarom loopt tijdvak 1 (jagers en boeren) tot ongeveer 3000 v. Chr?

Kenmerkend aspect:

de levenswijze van jagers en verzamelaars

• leefden als nomaden
•  jagen en verzamelen om aan voedsel te komen
• ongeschreven bronnen

Wat is geen kenmerk van de jagers en verzamelaars?

1. Nomadisch bestaan
2. Gebruik van vuur
3. Gebruik van steen
4. Bouwen van huizen

k.a. het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

• 10.000 v.C. landbouwrevolutie Vruchtbare Halvemaan
• 5000 v.C. Limburg
•  sedentair leven --> landbouwsamenleving
• sociale organisatie

Wat is de landbouwrevolutie?

1. Een lange verandering die ervoor zorgde dat de mensen beter hun land konden bewerken.
2. Een korte verandering die ervoor zorgde dat de mensen boer werden.
3. Een lange verandering die ervoor zorgde dat de mensen boer werden.
4. Een korte verandering die ervoor zorgde dat mensen van steen gereedschappen konden maken

Waarom is de landbouwrevolutie geen echte revolutie.

1. Omdat elders in de wereld nomaden bleven bestaan.
2. Omdat het over landbouw gaat en niet over politiek.
3. Revoluties vonden alleen plaats in de 18e eeuw.
4. De overstap naar sedentair bestaan duurde duizenden jaren.

k.a. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen.

• plm. 3500 v.C. stedelijke gemeenschappen aan Tigris en Eufraat
•  landbouwoverschot --> nijverheid en handel
• bestuur
• ontstaan schrift.

Noem 3 kenmerken van een vroeg-stedelijke gemeenschap

Wanneer tijdvak 2, Grieken en Romeinen?

1. 3000 v.Chr. tot 500 n.Chr
2. 3000 v.Chr. tot 100 n.Chr
3. 100 v. Chr tot het jaar 0
4. Prehistorie - 1500

Tijdvak 2

Grieken en Romeinen

3000 v.C. - 500 n.C. 

Oudheid

Het icoon voor tijdvak 2 is een tempel. Voor welke culturen waren tempels kenmerkend?

1. Grieken
2. Grieken en Romeinen
3. Romeinen
4. Voor geen van beiden

k.a. De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.

• Griekenland bestond uit stadstaten --> landbouwstedelijke samenleving
• bestuursvormen: monarchie, tirannie, aristocratie
• 509 v.C. Atheense democratie
• filosofen op zoek naar antwoorden --> verstand --> wetenschappelijk denken

Wat is de Griekse benaming voor een stadstaat.

1. polis
2. demos
3. aristocratie
4. ostracisme

k.a. De groei van het Romeinse imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde. 

• Plm. 750 v.C. ontstaan Rome
• Door veroveringen uitbreiding tot machtig rijk
• 1e eeuw V.C. --> keizerrijk
• strak georganiseerd, Pax Romana
• romanisering 

Wie was Julius Caesar?

eerste romeinse keizer

griekse generaal

romeinse tiran

romeinse dictator

onderkoning van Egypte

k.a. De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur.

• 500- 323 v.C. klassieke periode Griekse stadstaten
• Romeinen zagen Griekse bouwkunst als voorbeeld
• Grieks-Romeinse mengcultuur         --> klassiek 

Welk KA hoort bij deze afbeelding?

A. De Griekse wetenschap en politiek
B. De klassieke vormentaal
C. De groei van het Romeinse imperium
D De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa

1. A
2. B
3. C
4. D

Welk begrip hoort bij deze afbeelding?

1. Ontwikkeling van wetenschappelijk denken
2. Imperium Romanum
3. Volksverhuizingen
4. Investituurstrijd

k.a. De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa. 

• 1e eeuw v. Chr. confrontaties Romeinen vs Galliërs en Germanen 
• bewaking Romeinse limes 
• Overname Romeinse cultuur
• 476 val West-Romeinse Rijk
• Oost-Romeinse Rijk bleef bestaan --> Byzantijnse Rijk

k.a. De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten. 

• 1200 v.C. ontstaan jodendom
• geloof in 1 god
•  Romeinen veroveren Palestina
• 1e eeuw ontstaan christendom
• christenen weigeren Romeinse keizer als god te vereren
• 391 christendom staatsgodsdienst RR

Het geloof in 1 god, noemen we ....

Tijdvak 3...

1. 500-1500
2. 100-500
3. 500-2022
4. 500-1000

Tijdvak 3

Monniken en Ridders

500-1000

(Vroege) Middeleeuwen

Welke zin klopt? Van oudheid naar middeleeuwen was een overgang....

1. van agrarisch urbaan naar agrarisch
2. van agrarisch naar agrarisch urbaan
3. van agrarisch naar ubaan
4. van urbaan naar agrarisch

Waarom wordt Karel de Grote de vader van Europa genoemd?

1. Hij liet iedereen dezelfde taal spreken en schrijven
2. Iedereen betaalde in zijn rijk met dezelfde munt
3. Hij veroverde heel Europa
4. Hij verenigde verschillende landen binnen Europa in een rijk onder zijn gezag

k.a. Het ontstaan en de verspreiding van de Islam

• 7e eeuw 
• Profeet Mohammed 
•  622 gevlucht uit  Mekka
• Kaäba heiligdom
• verovering Mekka
• Snelle verspreiding 

Naast de islam, bestonden al 2 monotheïstische godsdiensten. Welke waren dit?

k.a. De vrijwel volledige vervanging in W-Eur van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid. 

• Na val West Romeinse Rijk--> landbouwsamenleving
• Bescherming landheer
• horige boeren
• Domein  --> zelfvoorzienend
• hofstelsel

k.a. Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur. 

• politiek systeem (leenman - leenheer)
• vazallen zweren trouw
• uitlenen van land
• verbrokkeling van macht 

Het feodalisme was een politiek systeem. Wat was het hofstelsel?

1. een cultureel systeem
2. een sociaal systeem
3. een godsdienstig systeem
4. een economisch systeem

k.a. De verspreiding van het christendom in geheel Europa. 

• Tijdens Romeinse Rijk ontstaan
• Germaanse volkeren niet christelijk
• koning Clovis in 496 gedoopt
• geestelijken nuttig voor bestuur
• koningen beschermden geestelijken
• missionarissen  verspreiding christendom

Missionaris Bonifatius bekeert mensen tot Christendom in NL: bij welk KA hoort hij?

1. Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur
2. verspreiding van het christendom in geheel Europa
3. het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur
4. het ontstaan en verspreiden van Islam

Wanneer tijdvak 4?

1. 500-1500
2. 1000-1500
3. 200-1000
4. 1500-2000

tijdvak 4

Tijd van steden en staten

1000-1500

(Late) Middeleeuwen

Welke ontwikkelingen zorgden ervoor dat het tijdvak van steden en staten het tijdvak van monniken en ridders opvolgt?

k.a. De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarsch-urbane samenleving. 

• 1000 herleving landbouwstedelijke samenleving
• Landbouwoverschot
• Meer gehandeld
• Steden komen op --> ambachtslieden & handelaren

k.a. De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden. 

• stadsrechten kopen (herkennen aan de stadsmuur)
•  bestuur in handen van schout en  schepenen
• Stad trok veel mensen (o.a. horigen) aan

Wat is géén hanzestad?

1. Zwolle
2. Kampen
3. Utrecht
4. Zutphen

k.a. Het begin van staatsvorming en centralisatie. 

• vorsten breiden hun macht uit
• bestuur vanuit één centraal punt
• dezelfde wetten en regels
• ambtenaren
• Frankrijk 
• meer politieke eenheid

k.a. Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het primaat behoorde te hebben. 

• 1054 Oosters Schisma
• 1075 ruzie paus & keizer
• investituurstrijd 
• 1122 oplossing aanstellen geestelijken

Wat was de inzet van de investituurstrijd?

1. De vraag wie er de macht had over het Duitse Rijk
2. De vraag wie zich pontifex maximus (hoogste priester) mocht noemen
3. De vraag wie er bisschoppen mocht benoemen
4. De vraag wie de hoogste macht had binnen de kerk

Twee uitspraken:
1. Het feodalisme hoort meer bij de Vroege Middeleeuwen (500-1000) dan bij de Late Middeleeuwen (1000-1500).

2. Door de invoering van staatsvorming en centralisatie wordt de macht van de koning in de Late Middeleeuwen alsmaar zwakker.

1. Alleen uitspraak 1 is juist
2. Alleen uitspraak 2 is juist
3. Beide uitspraken zijn juist
4. Beide uitspraken zijn onjuist