Uiteenzetting

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom! 

De les gaat vandaag over:
- De uiteenzetting

• Doel van deze opdracht is:
• Zelf leren hoe je een uiteenzetting schrijft.
• De structuren herkennen en zelf kunnen gebruiken in een uiteenzetting.
• Onderzoek doen over een onderwerp.
• Bronnen gebruiken.

Lesdoel + doel van de opdracht 

Tekstsoorten

1) Informatieve tekst / Uiteenzetting

2) Betogende tekst / betoog

3) Beschouwende tekst / beschouwing

Tekstdoelen

1) Informeren

2) Uiteenzetten

3) Overtuigen

4) Tot actie aanzetten

5) Beschouwen

6) Vermaken

Uiteenzetting

• Informatief: je doel is informeren
• Objectief
• Feiten en uitleg met voorbeelden
• Meningen objectief weergegeven 
• Hoofdgedachte is een constatering
• Diverse tekststructuren mogelijk 

Je noemt meningen om aan te geven hoe iemand anders over het onderwerp denkt. Jouw mening is in een uiteenzetting niet van belang.

• vraag-antwoordstructuur;
• verklaringsstructuur;
• aspectenstructuur;
• verleden-heden(-toekomst)structuur;
• probleem-oplossingsstructuur.

Betoog

• Overtuigend: je doel is overtuigen
• Subjectief
• Feiten en/of voorbeelden ter ondersteuning
• Eventueel tegenargumenten en de weerlegging daarvan 
• Hoofdgedachte is een mening
• Argumentatiestructuur of voor- en nadelenstructuur 

Beschouwing

• Opiniërend: je doel is opiniëren, aan het denken zetten
• Objectief
  
• Feiten en uitleg met voorbeelden
• Meningen objectief weergegeven 
• Hoofdgedachte is een constatering die wijst op verschillende kanten van een onderwerp
• Diverse tekststructuren mogelijk 

Meningen in een beschouwing zijn niet bedoeld om de lezer te overtuigen, maar om hem de mogelijkheid te geven verschillende opvattingen te vergelijken, zodat hij zelf een conclusie kan trekken en zijn eigen mening over de kwestie kan vormen.

• voor- en nadelenstructuur;
• probleem-oplossingsstructuur;
• verklaringsstructuur.

Tekstsoort?

1. Betoog
2. Uiteenzetting
3. Beschouwing

Tekstsoort?

1. Beschouwing
2. Betoog
3. Uiteenzetting

Wat is de tekstsoort?

1. Betoog
2. Beschouwing
3. Uiteenzetting

Verschillende invalshoeken:

- Technische uitleg (hoe werkt iets) 

- Maatschappelijke / sociale uitleg (welke rol speelt het in het leven van mensen?) 

- Historische uitleg (hoe heeft de ontwikkeling plaatsgevonden, wat is de geschiedenis?) 

- Actuele uitleg (waarom is een onderwerp nu relevant / wat zijn de laatste inzichten?) 

Mogelijke tekststructuren: 

- vraag/antwoordstructuur 

- voor- en nadelenstructuur 

- verklaringsstructuur 

- aspectenstructuur 

- verleden/heden/toekomststructuur 

Uiteenzetting

Betoog

Tekstdoel = informeren

Tekstdoel = informeren

In de inleiding wordt de mening van de schrijver duidelijk.

De tekst is subjectief.

De tekst is objectief.

In de kern staat de mening van de schrijver, met argumenten

In de kern staan feiten met uitleg.

Tekststructuur =
standpunt-argument

Tekststructuren kunnen zijn:
vraag – antwoord

verschijnsel – verklaring

probleem-oplossing

vroeger – nu (-toekomst)

In de inleiding wordt het onderwerp genoemd.

Je leest een artikel in de schoolkrant van een medeleerling. Hij legt uit wat de geschiedenis is van het schooluniform.

1. informeren
2. overtuigen
3. aan het denken zetten

Je krijgt in je mail een bericht van MacDonald's met daarin een aanbieding voor twee McFlurry's voor de prijs van één

1. informeren
2. overtuigen
3. aan het denken zetten

Je leest in de Quest een interessant artikel over de oplossingen voor de bevolking om aan eten te komen na een vulkaanuitbarsting.

1. informeren
2. overtuigen
3. aan het denken zetten

Inleiding

* Visitekaartje van je tekst

* De aandacht van de lezer trekken

* Introductie van het onderwerp

Kern

* meerdere alinea's

* boodschap van de tekst wordt

duidelijk

* feitelijke informatie wordt

overgebracht

* uitleg van de informatie

staat centraal

* uitwerking van verschijnsel, vraag,

onderzoek of probleem

Slot

* mooie afsluiting van de tekst

* het is de uitsmijter

* Conclusie, samenvatting of oplossing

Bouwplan:

inleiding

• aandachttrekker
• introductie onderwerp
• hoofdvraag

middenstuk

• meerdere alinea's
• boodschap wordt duidelijk
• feitelijke informatie
• uitleg of uitwerking van centraal thema

slot

• samenvatting
• toekomstverwachting
• uitsmijter

Stappenplan schrijven tekst 

1.  Waar gaat je tekst over? (reizen/liefde) Schrijf op wat je al over het onderwerp weet, bijvoorbeeld via een mindmap.

2. Zorg ervoor dat je voldoende weet over het onderwerp met behulp van goede bronnen ('documenteren'). 

- Formuleer documentatievragen > dat zijn je deelonderwerpen (wie/wat/waar/wanneer/waarom/hoe etc. 

- Zoek geschikte bronnen

- Maak een documentatiemap

Stappenplan schrijven tekst 

3. Maak een bouwplan: 

Zie voorbeeld bouwplan. Met een bouwplan 'plan' je je tekst. 
Zet daar ook kernzinnen in. 

4. Schrijf je tekst 

5. Kijk je eerste versie na en verbeter deze ('reviseren') 

Net zo lang tot je tevreden bent! 

Stel je voor...

Bij lichamelijke opvoeding heb je het gehad over doping bij sporters. Je vertelt dit aan je tante, die lesgeeft op een basisschool. Zij vraagt jou om een uiteenzetting

te schrijven over het gebruik van doping in de sport voor leerlingen van groep 8.

Hoe zou je een tekst als deze kunnen opbouwen?

Let op als je kiest voor de conclusie

Kies je ervoor om een conclusie te trekken in het slot?

Let er dan op dat dit niet jouw mening is, maar een conclusie gebaseerd op feiten (gebleken uit onderzoeksresultaten). 

Je zou dit als volgt kunnen formuleren:

Dus uit onderzoek is gebleken dat er meer nadelen dan voordelen zijn bij het gebruik van doping in de sport. (www.dopinggebruik.nl)