Les 2: Endogene processen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Welkom terug bij Aardrijkskunde! 

Startklaar:

• Jas uit, tas op de grond
• telefoon en oortjes weg
• schrift en pen op tafel 

Programma vandaag

1. Overzicht periode 3
2. Uitleg Z-A Platentektoniek
3. Opdracht

     Lesdoel

Aan het einde van de les...

• ken je de drie hoogtezones in Zuid-Amerika en hun kenmerken.
• weet je hoe Zuid-Amerika zich door de geologische tijd heen heeft  gevormd.
• begrijp je de huidige platentektonische situatie van Zuid-Amerika

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Periode 3

1	2	3	4	5	6
Nabespreking P2 Intro P3 + 1.1	1.2	1.3	Meivakantie	Meivakantie	1.4 + SO H1

7	8	9	10	11	12
2.1 + 2.2	2.3 + 2.4	H3	4.1 + 4.2	4.3 + 4.4	Herhaling

H1 Zuid-Amerika Systeem Aarde
H2 Zuid-Amerikanen
H3 Zuid-Amerika en de wereld
H4 Actuele vraagstukken

Overzicht 

Wat zie je?

Wat weet je hier al over?

     Lesdoel

Aan het einde van de les...

• ken je de drie hoogtezones in Zuid-Amerika en hun kenmerken.
• weet je hoe Zuid-Amerika zich door de geologische tijd heen heeft  gevormd.
• begrijp je de huidige platentektonische situatie van Zuid-Amerika

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Hoogtezones

1. Westkust = het Andesgebergte
- hoogste punt 6959m 
- veel vulkanen
- Altiplano = hoogvlakte

- Patagoniëplateau = hoogvlakte 

Titicacameer op bijna 4000m

Hoogtezones

2. Ten oosten van Andes = laagland met rivieren
- Parana, Amazone, Orinoco

Hoogtezones

3. oosten = hooglanden
- zeer oude stukken continentale korst (schild)
- dieptegesteenten zoals graniet (stollingsgesteente) en gneis  (metamorfgesteente)

     Lesdoel

Aan het einde van de les...

• ken je de drie hoogtezones in Zuid-Amerika en hun kenmerken.
• weet je hoe Zuid-Amerika zich door de geologische tijd heen heeft  gevormd.
• begrijp je de huidige platentektonische situatie van Zuid-Amerika

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Geschiedenis Platentektoniek in Zuid-Amerika

• Divergentie (riftzone met horsten en slenken)
• Ontstaan subductiezone

• Ontstaat mid-oceanische rug

Geschiedenis Platentektoniek in Zuid-Amerika: 
Van riftzone naar mid-oceanische rug

Geschiedenis Platentektoniek in Zuid-Amerika: 
Subductiezone

• Slabpull: Oude, afgekoelde
  oceanische
  plaat duikt mantel in 
  
  
• Viscositeit is hoog door water
  en gassen
  
  
• Explosief vulkanisme 

Geschiedenis Platentektoniek in Zuid-Amerika: 
Subductiezone

• rollbacksubductie = 
  het sneller wegzinken van de
  onderliggende plaat dan dat de
  onderliggende en bovenliggende
  plaat elkaar naderen
• ontstaat rek en lager liggend bekken 
  
  

Bekken

Lager deel in de aardplaten door verschillende rek- en compressiekrachten in de platen 

Waar lag het laagland ookal weer?

     Lesdoel

Aan het einde van de les...

• ken je de drie hoogtezones in Zuid-Amerika en hun kenmerken.
• weet je hoe Zuid-Amerika zich door de geologische tijd heen heeft  gevormd.
• begrijp je de huidige plaattektonische situatie van Zuid-Amerika

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Platentektoniek

Alle bewegingen komen voor rond Zuid-Amerika

Focus op westkust

• Subductie
• Atacamatrog, stratovulkanen, Andes, aardbevingen 

Stratovulkanen

• Explosieve en effusieve uitbarstingen, afhankelijk van samenstelling van magma. 
  
  
• Hoe taaier (hoge viscositeit), hoe explosiever  

Volcanic gaps

drie zones met geen actief vulkanisme = volcanic gaps 

Komt door de ouderdom van de plaat.

Vlakke subductie

Oudere korst is kouder, daardoor zwaarder, zakt dieper 

Jongere korst is lichter, verschilt van dichtheid te weinig van de mantel, zakt daardoor niet diep.  

Bij ‘vlakke’ subductie komt geen vulkanisme voor, omdat het gesteente op die diepte nog niet kan smelten.

Vlakke subductie

rollbacksubductie 

     Lesdoel

Aan het einde van de les...

• ken je de drie hoogtezones in Zuid-Amerika en hun kenmerken.
• weet je hoe Zuid-Amerika zich door de geologische tijd heen heeft  gevormd.
• begrijp je de huidige plaattektonische situatie van Zuid-Amerika

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Samenvatting video kijken en vragen beantwoorden

• de drie hoogtezones in Zuid-Amerika
  
  
• Hoe de subdcutiezone + mid-oceanische rug is ontstaan bij Zuid-Amerika
  
  
• Wat vlakke subductie is en hoe het is ontstaan  

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Schrijf op je kladpapier...

• de drie hoogtezones in Zuid-Amerika
  
  
• Hoe de subdcutiezone + mid-oceanische rug is ontstaan bij Zuid-Amerika
  
  
• Wat vlakke subductie is en hoe het is ontstaan  

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Aan de slag

• Zuid-Amerika maakt deel uit van de Ring van Vuur. Dit is een zone rondom de Grote Oceaan waar veel subductie plaatsvindt.
• zoek een aanwijzing voor het optreden van subductie in de Ring van Vuur.
• Doe dit steeds met behulp van een aanwijzing op de vier atlaskaarten.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Zoek 3 aanwijzingen voor optreden van subductie in de Ring van Vuur. 

trog 
vulkanisme
convergentie 

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Zoek één aanwijzing voor optreden van subductie in de Ring van Vuur. 

Vulkanische gesteenten

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Aan de slag

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Aan de slag

A)
platen: Nazcaplaat en Zuid-Amerikaanse plaat

type plaatbeweging: convergentie / subductie

vulkaanvorm: stratovulkaan / kegelvulkaan

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Aan de slag

b)

Uit de beschrijving moet blijken dat:

een eerdere vulkaan uitbarstte of instortte, waardoor de grote krater is ontstaan. (1p)

in de toen ontstane krater (door hernieuwde toestroom van magma) de vulkaankegel van de kleinere vulkaan is ontstaan. (1p)

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Aan de slag

C)

De lahars / pyroclastische stromen / magmastromen zullen tijdens toekomstige uitbarstingen vanuit de krater over de flanken van de vulkaan stromen (oorzaak). (1p)

De stadsuitbreidingen liggen op de flanken van de vulkaan en zullen dus eerder bedolven worden onder vulkanisch materiaal dan de oorspronkelijke stad (gevolg). (1p)

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Nog één stapje verder...

In W18 staat dat er 150 vulkanen te vinden zijn in Peru. Veel daarvan zijn niet meer actief.

Verklaar in welk deel van Peru zich de niet-actieve vulkanen zullen bevinden.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Nog één stapje verder...

In W18 staat dat er 150 vulkanen te vinden zijn in Peru. Veel daarvan zijn niet meer actief.

Verklaar in welk deel van Peru zich de niet-actieve vulkanen zullen bevinden.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

H1 Zuid-Amerika Systeem Aarde
H2 Zuid-Amerikanen
H3 Zuid-Amerika en de wereld
H4 Actuele vraagstukken

Overzicht 

Tot de volgende les!

Meenemen:
- JDW Map of AK schrift

- Pen