§11.4

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Plattegrond

Wat gaan we doen?

- Herhalen begrippen 11.3 (pak je begrippenlijst erbij)

- Uitleg 11.4 (pak een blaadje + pen)

- werken aan leerdoelen/ huiswerkopdrachten

Planning periode 3

Vul de begrippenlijst aan met:

Homozygoot dominant:.....................

Homozygoot recessief:.....................

Intermediair fenotype:......................

Leerdoelen 11.4

1. Je kunt uitleggen waarom je 50% kans hebt op een jongen of meisje.
2. Je kunt met behulp van een kruisingsschema voorspellen wat de kans op een bepaald fenotype bij de F₁ generatie is.
3. Je kunt met behulp van een kruisingsschema voorspellen wat een bepaald fenotype bij de F₂ generatie is. 

Boek blz 112 - 119

Je kunt uitleggen waarom je 50% kans hebt op een jongen of meisje.

• De moeder (XX) geeft via haar   eicellen altijd een X door
  

     (dus 2x een X)

• De vader (XY) geeft via zijn zaadcellen een X of een Y door. Dus 50% kans op een X of 50% kans op een Y.
  

 

boek blz 113

Uitleg kruisingsschema

In het kruisingsschema zie je dat je (2 x 25%) = 50% hebt op een jongen. En (2 x 25%) = 50% kans op een meisje.

(11.4) Je kunt met behulp van een kruisingsschema voorspellen wat de kans op een bepaald fenotype bij de F1 generatie is.

F1 generatie = kinderen 

Welke mogelijkheden zijn er?

Boek

blz 114 - 115

Fenotype

Genotype

Mogelijke geslachtscellen

Heterozygoot

Aa

Je kunt met behulp van een kruisingsschema voorspellen wat de kans op een bepaald fenotype bij de F1 generatie is.

Dit kun je in een kruisingschema zetten. 

opties man    = boven horizontaal

opties vrouw = verticaal zijkant

Schrijf mee met het maken van het schema

Je kunt met behulp van een kruisingsschema voorspellen wat de kans op een bepaald fenotype bij de F1 generatie is.

Dit kun je in een kruisingschema zetten. 

opties man    = boven horizontaal

opties vrouw = verticaal zijkant

A

A

a

a

Vul schema in:

Je kunt met behulp van een kruisingsschema voorspellen wat de kans op een bepaald fenotype bij de F1 generatie is.

Er zijn altijd 3 opties: 

genotype

1: A bij A = AA

2: a bij A of A bij a = Aa

3: a bij a = aa

fenotype:

?

?

?

Je kunt met behulp van een kruisingsschema voorspellen wat de kans op een bepaald fenotype bij de F1 generatie is.

Wat is het % ?

fenotype =  ?

genotype =  ?

                    

Er zijn altijd 3 opties: 

genotype

1: A bij A = AA

2: a bij A of A bij a = Aa

3: a bij a = aa

fenotype

1: donker

2: donker

3: rood

Je kunt met behulp van een kruisingsschema voorspellen wat de kans op een bepaald fenotype bij de F1 generatie is.

fenotype = 3 x25% = 75% donker

                       1 x25% = 25% rood 

genotype = 2 x 25% = 50% op Aa

                    = 1 x 25% op AA

                    = 1 x 25% op aa

Er zijn altijd 3 opties: 

genotype

1:A bij A = AA

2:a bij A of A bij a = Aa

3:a bij a = aa

fenotype

1:donker

2:donker

3:rood

Samen oefenen 

Stappenplan:

1. Wat is het fenotype van vader en moeder?

2. Wat is het genotype van vader en moeder?

3. Welke eigenschap is Dominant?

4. Welke eigenschap is recessief?

Stappenplan:

1. Wat is het fenotype van vader en moeder?

2. Wat is het genotype van vader en moeder?

3. Welke eigenschap is Dominant?

4. Welke eigenschap is recessief?

Het kunnen rollen van je tong (afbeelding) is afhankelijk van de aanwezigheid van een dominant gen.

Een zwangere moeder, die haar tong niet kan rollen, krijgt een kind met een vader die dit wel kan. Deze vader is heterozygoot voor deze eigenschap.

Hoe groot is de kans dat hun kind later kan tongrollen?

  ? 0%

  ? 25%

  ? 50%

  ? 100%

  ? Dit kun je niet weten

Stappenplan:

1. Wat is het fenotype van vader en moeder?

2. Wat is het genotype van vader en moeder?

3. Welke eigenschap is Dominant?

4. Welke eigenschap is recessief?

Verwerken!

Werkboek vragen maken:

11.4 vraag 1 t/m 8

Klaar: Maken oefenvragen blad

Volgende les:

Terugblik  11.4

uitleg overige leerdoelen §11.4

Ik loop rond om huiswerk te checken van 11.3

Antwoorden oefenvragen

Antwoorden van de oefenvragen staan op ELO studiewijzer hst 11

Leerdoelen 11.4

1. Je kunt uitleggen waarom je 50% kans hebt op een jongen of meisje.
2. Je kunt met behulp van een kruisingsschema voorspellen wat de kans op een bepaald fenotype bij de F₁ generatie is.
3. Je kunt met behulp van een kruisingsschema voorspellen wat een bepaald fenotype bij de F₂ generatie is. 

Exit ticket:

Bij bepaalde kippen is het gen voor zwart recessief ten opzichte van het gen voor wit. 

Een zwarte haan paart met een homozygote witte hen. Er komen vier kuikens. Hoe groot is de kans dat een van de kuikens zwart is?

Maak je kruisingsschema op je blaadje en geef antwoord op de vraag.

Wil je meer info over het maken van kuisingsschema's?

Bekijk dan deze video

Wat gaan we doen?

- herhalen  11.4 (pak je laptop en kom in deze LU)

- Oefenen 11.4 + start 11.5 stambomen

- werken aan leerdoelen/ huiswerkopdrachten

Een vrouw heeft 3 kinderen ze zijn allemaal jongens. Ze is zwanger van nummer 4. Hoeveel kans is er dat ze weer een jongen krijgt.

1. 25%
2. 50%
3. 75%
4. 100%

Bekijk de chromosomenkaart hiernaast. Is dit een chromosomenkaart van een man of een vrouw?

P1 = homozygoot
P2 = homozygoot
Bruin is dominant over groen

Schrijf de genotype van P1 en P2 op.
P1 =
P2=

P1 = homozygoot
P2 = homozygoot
Bruin is dominant over groen
Schrijf op welke geslachtscellen er kunnen voorkomen.
P1 =
P2 =

P1 heeft bruine ogen genotype AA

P2 heeft groene ogen genotype aa

Sleep de juiste letters naar het kruisingschema:

A

A

a

a

P1 heeft bruine ogen genotype AA

P2 heeft groene ogen genotype aa

Sleep de juiste letters naar het kruisingschema:

A

A

a

a

T

A

A

A

a

a

A

a

a

Beide ouders zijn homozygoot, bruin is dominant.

Hoeveel kans is er op nakomelingen met groene ogen?

Maak het kruisingsthema op papier en lever deze in

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

Het hebben van droog of nat oorsmeer is erfelijk. Een vrouw met nat oorsmeer is heterozygoot voor deze eigenschap. 

Wat is het genotype van haar man?

1. AA
2. Aa
3. aa
4. Snap het niet.

Je kunt met behulp van een kruisingsschema voorspellen wat een bepaald fenotype bij de F2 generatie is. 

Welk gen is dominant?

P generatie: 

vader homozygoot bruin

moerder homozygoot rood

F1 generatie:

100% heterozygoot Aa en fenotype bruin

Hierdoor kun je zeggen dat bruin dominant is.

Hoe maak je het kruisingschema P naar F1

Hoe maak je het kruisingschema van F1 naar F2 generatie

F1 op het plaatje is F2

Bekijk goed welke gegevens je gekregen hebt en  welke je kunt invullen op basis van kruisingschema's. 

Stambomen 11.5

Het hebben van droog of nat oorsmeer is erfelijk. Een vrouw met nat oorsmeer is heterozygoot voor deze eigenschap. 

Wat is het genotype van haar man?

Uitleg vraag

Vrouw is heterozygoot en heeft nat oorsmeer.

Nat oorsmeer hebben is dus dominant.

Ze krijgen samen een zoon met droog oorsmeer.

Dit kan dus alleen als hij homozygoot ressecief is (aa)

Een gen is afkomstig van moeder (a) de ander van vader (a) 

De vader moet dus wel Aa zijn want hij heeft nat oorsmeer maar geeft het gen voor droog oorsmeer wel door!

Kruissingschema

Het hebben van een kuiltje in je kin is erfelijk. Een groen vierkantje betekend dat diegene een kuiltje in zijn kin heeft. 

Wat is het genotype van Edwin?

1. Aa
2. AA
3. aa
4. Snap het niet

Het hebben van een kuiltje in je kin is erfelijk. Een groen vierkantje betekend dat diegene een kuiltje in zijn kin heeft. 

Wat is het genotype van Edwin?

Uitleg vraag

Edwin heeft een kuiltje in zijn kin.

Hij heeft 2 ouders die dit niet hebben.

Een kuiltje is dus ressecief (aa)

1 gen komt van moeder (a) en heeft zelf dus Aa 

1 gen komt van vader (a) en heeft dus ook Aa

Edwin moet dus wel aa hebben, anders had hij geen kuiltje gehad.

Kruisingsschema

Werkboekvragen:

Maken en Nakijken: 11.4 helemaal

Deze leerdoelen krijg je pas goed onder de knie als je veel oefent. Als je klaar ben met de werkboekvragen ga je oefenen op de volgende slide:

https://biologiepagina.nl/34mavo/3Erfelijkheid/Oefenen.htm

Link staat op volgende slide! Of examensite, onderwerp erfelijkheid.

Volgende les:

terugblik §11.4 

Uitleg § 11.5

https: