Par. 2.1 kenmerken Rijn en Maas

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

WELKOM!

Leerwerkboek + schrift op tafel

Tas op de grond

Mobiel niet zichtbaar, tenzij je hem kwijt wilt :)

Planning

• Herhalen par. 1.3 (10 minuten)
• Nakijken par. 1.1 t/m 1.3 (15 minuten)
• Bespreken par. 2.1 (ong. 15 minuten)
• Werken aan planning /afronden nakijken (15 minuten)
  

Leerdoelen

• Je kunt de kenmerken van de stroomgebieden van de Rijn en de Maas beschrijven.
  
• Je kunt de verdeling van de waterafvoer van de Rijn beschrijven.
  
• Je kunt op een kaart het stroomgebied, de waterscheiding en het stroomstelsel herkennen en aanwijzen.

Grootste toevoer van zoet water komt van...?

1. Neerslag
2. Maas
3. Rijn
4. Schelde

In welk seizoen zal door klimaatverandering een tekort aan zoet water kunnen ontstaan?

1. Winter
2. Zomer
3. Lente
4. Herfst

Waarom moet het waterpeil van het IJsselmeer voor de zomer verhoogt worden?

Noem een maatregel die er voor zorgt dat we zuiniger met water omgaan

De zoetwatervoorraad moet vergroot worden. Welke strategie uit de drietrapsstrategie past hierbij?

1. Bergen
2. Retentie
3. Afvoeren

Gebruik GB55 kaart 41C123.
Leg uit hoe stuwen/dammen zorgen voor een grotere zoetwatervoorraad van het IJsselmeer.

Vragen

Vragen?

Zelf nakijken HW 

Zelfstandig, dus in stilte.

Oranje = je mag hulp van docent inschakelen als je er zelf niet uitkomt / iets niet begrijpt!

§1: 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 11

§2: 2, 3, 4, 9, 10, 11 

§3: 2, 4, 5, 7, 8, 9

Stroomgebied = het gebied dat afwatert op een bepaalde rivier en zijrivieren

Waterscheiding = de grens tussen twee stroomgebieden. Een berg of een heuvelrug bijvoorbeeld. 

Stroomstelsel = een rivier met alle zijrivieren en vertakkingen die deel uitmaken van hetzelfde stroomgebied

Een aantal basisbegrippen

Enkele kenmerken Rijn & Maas

Rijn heeft de grootste afvoer. Logisch: groter stroomgebied.

Rijn is een gemengde rivier (smeltwater en regen) en de Maas een regenrivier (regen).

1.Reliëf

2. Stroomsnelheid

3. Processen

4. Sediment

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Veel

Weinig

Overgang hoog naar laag

Laag

Sedimentatie

Fijn zand, klei

Erosie in de breedte

Hoog

verticale 

erosie

stenen

hoog/laag

Erosie/sedimentatie in evenwicht

Grof zand, grind

Bovenloop: hoge stroomsnelheid, groot verschil in reliëf, veel erosie, vervoer van grove sedimenten zoals stenen

Middenloop: minder reliëf, afnemende stroomsnelheid, evenwicht tussen erosie en sedimentatie, grof zand en grind

Benedenloop: weinig reliëf, sedimentatie, erosie in de breedte, fijn zand en klei, lage stroomsnelheid

Delta: stroomsnelheid zo goed als 0, sedimentatie van het fijnste materiaal

De Rijn + Maas vanaf de grens

In de Neder-Rijn zijn 3 stuwen gebouwd. Dit zijn een soort dammen die de waterstanden kunnen regelen, zodat in ieder geval de IJssel voldoende water heeft. Daarnaast kunnen de stuwen dicht bij lage waterstanden - dit zorgt voor hogere waterstanden

De Waal is de belangrijkste verbinding tussen Rotterdam en Duitsland. Voor de scheepsvaart dus van belang dat er voldoende water stroomt.

De Maas

Regenrivier --> verradelijk! Bij veel neerslag stijgt het waterpeil snel enkele meters.

Benedenloop in Nederland. 

Verschil in sedimentatie?

Hogere stroomsnelheid, grovere sedimenten

Julianakanaal voor scheepsvaart: dieper en geen meanders(!). Naam grensmaas: maast volgt hier zo goed als de grens met België.

Plassenmaas: vernoemd naar de kunstmatige plassen als gevolg van de grindwinning. Hier was grind nog een natuurlijke afzetting.

Noordelijke maas: oever en ondergrond bestaat uit zand en geen grind meer. Relatie stroomsnelheid?

Verder stroomafwaarts is de Maas bedijkt: bebouwing, meer inwoners.

Tot slot...

De Maas en de Rijn (en uiteraard ook de andere rivieren) zijn vaak bedijkt door de mens. 

Maar: in de benedenloop worden rivieren breder, omdat water vanuit zijrivieren samenkomen.

Gevolg voor de waterstanden?

Aan de slag!

Rond het nakijken af.

Maak van 2.1 opdracht 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8.

Ten noorden van Maastricht vormt de Maas de grens tussen Nederland en België. Dit gedeelte van de Maas wordt de Grensmaas genoemd. In dit deel van de Maas worden verschillende ingrepen gedaan zodat de rivier weer vrij kan meanderen. Waarom is het vanuit een economische invalshoek geen bezwaar dat dit deel van de Maas vrij meandert? Gebruik fig. 2.7 uit je boek.

Twee stellingen:
1. De stuwen in de Neder-Rijn gaan open bij lage waterstanden.
2. Het sluiten van de stuwen in de Neder-Rijn zorgen voor een grotere zoetwatervoorraad in het IJsselmeer.

1. 1. juist; 2 onjuist
2. 1. onjuist; 2. juist
3. Beiden juist
4. Beiden onjuist

Tot vrijdag!