Hoofdstuk 2

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Vandaag 2.1

Planning:

• Herhaling h1
• introductie h2.1
  

Maken:

• 8-13 blz 27-29
  

Leerdoelen   
•  Je kunt herkennen en onderscheiden de verschillende vormen van recht (publiekrecht, strafrecht, burgerlijk recht/privaatrecht) en toepassen in casussen waarin deze rechten van toepassing zijn.
•  Je kunt analyseren hoe rechtsnormen bijdragen aan de handhaving van de orde in de samenleving en beoordelen hoe deze normen bijdragen aan rechtvaardigheid.
•  Je kunt het concept van rechtspersoon vergelijken met dat van een natuurlijke persoon en toepassen in situaties waarin juridische verantwoordelijkheid een rol speelt.
•  Je kunt het belang van een rechtsstaat evalueren door voorbeelden van rechtsbescherming en rechtshandhaving te gebruiken en onderscheiden hoe deze begrippen zich verhouden tot een autoritaire staat of dictatuur.
•  Je kunt analyseren hoe het geweldsmonopolie van de staat functioneert in een democratische rechtsstaat en beoordelen in hoeverre dit verschilt van het gebruik van geweld in een dictatuur of autoritaire staat.
•  Je kunt relaties leggen tussen de begrippen rechtvaardigheid, rechtsbescherming en rechtshandhaving en toepassen op actuele maatschappelijke vraagstukken rondom macht en machtsmisbruik.

Belangrijkste begrippen h1

^{Belangrijke begrippen:}

- Maatschappelijk probleem;

- Normen; ( regels over gedrag)

- Waarden; ( Wat je belangrijk vindt)

- Belangen;( Het voordeel dat je ergens bij hebt.)

- Macht; ( Vermogen om gedrag te beïnvloeden.

- Sociale ongelijkheid ( Ongelijke verdeling van middelen)

Hoofdstuk 2

1. Voordelen van een rechtsstaat
2. Waarom en wat van de Grondwet
3. Waarom we straffen
4. Oplossen van conflicten via de rechter of mediation

Hoofdstuk 2

1. Wat is de betekenis van het standbeeld hiernaast?
2. Waarom is de vrouw geblinddoekt ?
3. Waarom heeft ze een weegschaal en een zwaard?

Kernbegrippen

Rechtsnormen =​

Gedragsregels die door de overheid wettelijk zijn vastgelegd.​

Rechtspersoon= 

Alles en iedereen op wie rechtsnormen van toepassing zijn. Mensen maar ook bijv. bedrijven

Rechtsstaat =​

Een staat waarin burgers door grondrechten worden 

beschermd tegen machtsmisbruik 

en willekeur van de overheid. ​

Ontstaan

Ontstaan rechtsstaat vanuit Franse revolutie ( 1789)

Burgers moesten worden beschermd tegen de macht van de overheid ( toen was het de koning)
Hoe?
Door grondrechten en door wetten (rechtsnormen)
Deze moeten rechtvaardig zijn, wat betekent dat ze passen bij onze ideeën over goed en kwaad

Rechtsgebieden

regels tussen de burgers en de overheid? = publiekrecht

regels tussen burgers (of organisaties/bedrijven) onderling? = privaatrecht

Tussen overheid en Burgers

( publiekrecht)

Burgers hebben identificatieplicht=  agenten controleren of een verdachte de juiste gegevens geeft (rechtshandhaving) maar de politie mag je niet zomaar om je ID vragen. Ze moeten wel een geldige reden hebben (rechtsbescherming) 

Burger tegenover burger

• Privaatrecht wordt ook wel civiel of burgerlijk recht genoemd. Dat noem je dan een civiele of burgerlijke zaak. 
• Het gaat dan altijd om een conflict (of geschil) waarbij een eiser tegenover een gedaagde staat. 

• Binnen het privaatrecht verstaan we onder burgers niet alleen mensen van vlees en bloed, maar ook rechtspersonen zoals stichtingen en bedrijven.

Leg uit hoe de volgende begrippen terugkomen in de documentaire: geweldsmonopolie, autoritaire staat, dictatuur, rechtshandhaving.

Vandaag 2.1

Planning:

• Herhaling h1
• introductie h2.1
  

Maken:

• 8-13 blz 27-29
  

Leerdoelen   
•  Je kunt herkennen en onderscheiden de verschillende vormen van recht (publiekrecht, strafrecht, burgerlijk recht/privaatrecht) en toepassen in casussen waarin deze rechten van toepassing zijn.
•  Je kunt analyseren hoe rechtsnormen bijdragen aan de handhaving van de orde in de samenleving en beoordelen hoe deze normen bijdragen aan rechtvaardigheid.
•  Je kunt het concept van rechtspersoon vergelijken met dat van een natuurlijke persoon en toepassen in situaties waarin juridische verantwoordelijkheid een rol speelt.
•  Je kunt het belang van een rechtsstaat evalueren door voorbeelden van rechtsbescherming en rechtshandhaving te gebruiken en onderscheiden hoe deze begrippen zich verhouden tot een autoritaire staat of dictatuur.
•  Je kunt analyseren hoe het geweldsmonopolie van de staat functioneert in een democratische rechtsstaat en beoordelen in hoeverre dit verschilt van het gebruik van geweld in een dictatuur of autoritaire staat.
•  Je kunt relaties leggen tussen de begrippen rechtvaardigheid, rechtsbescherming en rechtshandhaving en toepassen op actuele maatschappelijke vraagstukken rondom macht en machtsmisbruik.

Vandaag 2.2

Planning:

• Herhaling h2.1
• introductie h2.2
  

Maken:

• 9, 10, 12, 13 en 15 op blz 31-36
  

Leerdoelen   

• Je kunt de grondwet en grondrechten herkennen en uitleggen.
• Je kunt klassieke en sociale grondrechten onderscheiden en toepassen.
• Je kunt het belang van mensenrechten binnen een rechtsstaat uitleggen.
• Je kunt uitleggen hoe checks and balances de macht verdelen.
• Je kunt uitleggen wat wraking is en hoe het werkt.
• Je kunt het legaliteitsbeginsel en rechtszekerheid in praktijk herkennen.
• Je kunt de trias politica in verschillende staatsvormen herkennen en uitleggen.

Rechtsgebieden

regels tussen de burgers en de overheid? = publiekrecht

regels tussen burgers (of organisaties/bedrijven) onderling? = privaatrecht

Tussen overheid en Burgers

( publiekrecht)

Burgers hebben identificatieplicht=  agenten controleren of een verdachte de juiste gegevens geeft (rechtshandhaving) maar de politie mag je niet zomaar om je ID vragen. Ze moeten wel een geldige reden hebben (rechtsbescherming) 

Legaliteitsbeginsel

De overheid moet zich aan de wet houden.

Daarom is iemand alleen strafbaar als die persoon de wet heeft overtreden.

Grondwet

Hierin staan de belangrijkste rechten en plichten van burgers én de overheid.

In de grondwet staan grondrechten / mensenrechten. De overheid moet zich hier dus ook aan houden!

 

De grondwet

Grondrechten in Nederland

Klassieke grondrechten: 

recht op gelijke behandeling, vrijheid van godsdienst, meningsuiting.

>overheid moet garanderen

Sociale grondrechten:

recht op werk, gezondheidszorg, woongelegenheid.

>overheid moet zich er voor inspannen

Klassieke grondrechten 

Sociale grondrechten

Mensenrechten ( grondrechten voor iedereen)

De Nederlandse staat stelt dat alle 

wereldburgers deze Grondrechten 

hebben

• Verklaring Verenigde Naties
• Naleving mensenrechten

De mensenrechten staan in een verklaring die is opgesteld door de Vereningde Naties (VN). De VN zijn een internationale organisatie waarvan bijna alle landen ter wereld lid zijn. Binnen de VN werken landen onder meer samen op het gebied van veiligheid en mensenrechten. Alle leden van de VN hebben de verklaring ondertekend waarin de mensenrechten beschreven staan. Door deze verklaring te ondertekenen, hebben deze landen beloofd om ervoor te zorgen dat de mensenrechten in hun land worden nageleefd.

Hoewel bijna alle landen de mensenrechten verklaring hebben ondertekend, worden in veel landen nog regelmatig mensenrechten geschonden. In sommige landen is er bijvoorbeeld geen godsdienstvrijheid of heeft een groot gedeelte van de bevolking geen toegang tot gezondheidszorg.

Vandaag 2.1

Planning:

• Herhaling h2.1
• Uitleg grondrechten h2.2
• opdrachten
• Uitleg trias politica h2.2
  

Maken:

• 10, 12 en 13 blz 31-35
  

Leerdoelen   

• Je kunt de grondwet en grondrechten herkennen en uitleggen.
• Je kunt klassieke en sociale grondrechten onderscheiden en toepassen.
• Je kunt het belang van mensenrechten binnen een rechtsstaat uitleggen.
• Je kunt uitleggen hoe checks and balances de macht verdelen.
• Je kunt uitleggen wat wraking is en hoe het werkt.
• Je kunt het legaliteitsbeginsel en rechtszekerheid in praktijk herkennen.
• Je kunt de trias politica in verschillende staatsvormen herkennen en uitleggen.

Trias politica

Scheiding der machten

Checks and balances

Interne controle

Het feit dat burgers parlementen kunnen kiezen is ook een soort controle. Immers als ze niet functioneren kun je iemand anders stemmen

Casus: De regering wil een avondklok invoeren om de veiligheid in de stad te verbeteren.
De wetgevende macht overlegt over de beste aanpak, de uitvoerende macht moet deze handhaven,
en de rechterlijke macht moet beoordelen of deze maatregel grondwettelijk is .

Leg de volgende begrippen uit in deze context: Grondwet, Grondrechten, Checks and balances, Geweldsmonopolie, Wraking, Legaliteitsbeginsel, dilemma

Vandaag 2.2

Planning:

• Herhaling h2.1
• introductie h2.2
  

Maken:

• 9, 10, 12, 13 en 15 op blz 31-36
  

Leerdoelen   

• Je kunt de grondwet en grondrechten herkennen en uitleggen.
• Je kunt klassieke en sociale grondrechten onderscheiden en toepassen.
• Je kunt het belang van mensenrechten binnen een rechtsstaat uitleggen.
• Je kunt uitleggen hoe checks and balances de macht verdelen.
• Je kunt uitleggen wat wraking is en hoe het werkt.
• Je kunt het legaliteitsbeginsel en rechtszekerheid in praktijk herkennen.
• Je kunt de trias politica in verschillende staatsvormen herkennen en uitleggen.