Romantiek

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

De Uitvinding van het "Ik"

Negentiende eeuw

Wat leren we?

> Wat gebeurde er in de wereld ten tijde van de Romantiek?

> Wat zijn de thema's uit de Romantiek?

> Hoe herken je de Romantiek in de verschillende kunstvormen?

Na jarenlang veel geld aan de koning en en zijn vrouw af te moeten staan, zodat zij in weelde konden leven, kwam het Franse volk in opstand. Want het volk leefde in armoede. Deze opstand zorgde ervoor dat de Koning werdt afgezet, berecht en samen met zijn vrouw onthoofd. 

Waar de Koning en de kerk het volk overheersten, ontstonden er nu nieuwe ideeën. Van vrijheid, gelijkheid en broederschap. Hierbij kwam een sterk Nationalistisch gevoel naar boven. > De Franse Revolutie! 

'De verlichting' was een stroming uit de 18e eeuw, waarbij een groep (vooral wetenschappers) kwam met het idee dat men de wereld goed kon leren kennen en begrijpen door gebruik te maken van je verstand. Er volgden grootse wetenschappelijke ontdekkingen, zoals die van de stoommachine. 

Ontstaan van de Romantiek

sociaal-maatschappelijke redenen:

> Geen geloof meer in de idealen van de verlichting, zoals geloof in vooruitgang, maakbaarheid en de rede (het verstand).

> De komst van de Industriële Revolutie. Wat zorgde voor overvolle steden, vervuiling en een groot verschil tussen de rijke fabriekseigenaren en de bezitloze arbeiders. 

De Romantiek

De tijd van industrialisatie, rationalisme en materialisme. Met de komst van

    de stoommachine kwamen de fabrieken, treinen en stoomschepen. Dit had veel gevolgen voor de maatschappij!

De romanticus had hier onvrede mee en ‘vluchtte’ het liefst weg.

     Weg van overvolle steden, vervuiling en armoede. = 'escapisme'

Kunstenaars gingen autonoom aan de slag. Werkten niet meer in opdracht, maar verkochten hun eigen, persoonlijke en dus originele werk. Werken vanuit het gevoel was van belang. Individuele expressie en emotie! De kunstenaar werd hierbij zelfs tot genie verheven.

Verlichting (1650-1800)

Romantiek (1770-1900)

Verlichting (1650-1800)	Romantiek (1770-1900)
Middeleeuwen waren achterlijk
Verstand is belangrijk
Gelijkheid
Revolutie
Heden
Industrie
Fabriekswerk
Stad

Verlichting (1650-1800)	Romantiek (1770-1900)
Middeleeuwen waren achterlijk	Middeleeuwen waren mooi
Verstand is belangrijk	Gevoel is belangrijk
Gelijkheid	Verschillen
Revolutie	Traditie
Heden (en toekomst)	Verleden
Industrie	Natuur
Fabriekswerk	Handwerk
Stad	Platteland

Welke thema's van de Romantiek zagen

we in het verhaal van Giselle terugkomen?

Thema's uit de Romantiek

Escapisme = vluchten uit de harde (industriële) dagelijkse wereld in:

De Natuur – het sublieme landschap

Exotische bestemmingen

De (onmogelijke) liefde

Sprookjes, mythen, sagen

Het verleden, de eigen geschiedenis – nationalisme (volksverhalen)

De dood en het bovennatuurlijke

Dromen - hallucinaties

Theater en Romantiek

'Gesamptkunstwerk': een ideaal samenspel van alle kunsten.  

Richard Wagner beschouwd in zijn 'Der Ring des Nibelungen' poëzie, decor, mise-en-scène, handeling en muziek als een eenheid, of 'gesamptkunstwerk'. 

Een vernieuwing is de orkestbak, verscholen onder het toneel.

Zo kan het publiek de aandacht nog beter richten op het toneel.

Ook komt het publiek in het donker te zitten.

Muziek en Romantiek

Programmamuziek: een verhaal uitbeelden of een gevoel tot uitdrukking brengen. Vaak zit er een nabootsing van de natuur in. De machtige natuur.

De luisteraar moet overdonderd worden met kolossale klankeffecten!

Modernisering van de muziekinstrumenten en grotere orkesten, zorgen voor een krachtiger effect, voor dramatiek! 

 

Vrijheid en autonomie van de kunstenaar.

Individualisme:

eigen stijl/expressie! 

De originele, geniale

kunstenaar. 

Meer dan nabootsing van de natuur,

overweldigend en grenzeloos. 

Ideaalbeeld: de geniale kunstenaar

Is volkomen vrij in zijn kunstzinnige uittingen. Geen regels!

Natuurgeweld!

De natuur is het onderwerp geworden, ipv de mens in een historisch onderwerp. Zoals voorgeschreven door de academische tradities.

Met een grove schilderstoets ipv gedetailleerd.  

Nationalisme:

Door de komst van de trein, de stoomschepen en het kolonialisme, kwamen verre exotische werelden ineens dichtbij. 

De romantiek maakte nationalistische gevoelens los, 

waarin het eigen land, de eigen taal

en geschiedenis en de

traditionele normen en waarden werden verheerlijkt.

Nieuw: het museum!

Zoals het Rijksmuseum.

Gothic revival: verlangen naar het collectieve vakmanschap uit de Gotiek (middeleeuwen): neo-gotiek (nieuwe gotiek) 

Kritiek op de industrialisatie, waar een arbeider anoniem en vervangbaar is. Escapisme: terug in de tijd, toen het leven nog goed was. Romantiseren! 

Arts and Crafts

Kritiek op de kwaliteit van industriële producten. 

Vraag naar ambacht. 

Industrialisatie=

te anoniem, geen gevoel, niet persoonlijk. 

Handwerk heeft dat wel!