Hoofdstuk 1: De Nederlandse samenleving (1945 - 1978)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

De Nederlandse maatschappij (1948 - 1978)

• Hoofdvragen:
• 1.  Waardoor veranderden de maatschappelijke verhoudingen in Nederland van 1948 - 1978?
• 2. Waardoor veranderden de maatschappelijke verhoudingen in Nederland van 1978 - 2008?
• Kenmerkende Aspecten:
  
• De verdeling van de wereld in 2 ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
• De dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld.
• De eenwording van Europa.
• De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren '60 van de 20e eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-economische veranderingensprocessen.
• De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen.

Nederland in de wereld

• Buitenlandse koers tot WO II:
  
• neutraliteit
• Na WO II > actieve rol in de wereldpolitiek door:
• Koude Oorlog >
• angst voor opdringende communisme >
• hulp Marshallplan geaccepteerd (1947)
• lid van de Navo (1949) 
• meedoen aan Europese samenwerking: EGKS , EEG en EU; Doel oa:
• voorkomen van oorlogen tussen Europese landen. 

Economische veranderingen

• Na WO II: jaren van Wederopbouw 
  
• Gunstig beìnvloed door:
• 1. Marshallhulp en beleid Nederlandse regering:
• 2. Rooms - Rode samenwerking (KVP en PvdA) > Drees
•     'Maakbare samenleving' > 
•      Geleide loonpolitiek >  lage lonen,
•      minder werkloosheid + Nederlandse producten goedkoop in buitenland
• 3. Economisch herstel Duitsland
• 4. Vondst aardgasbel in Groningen

Van wederopbouw naar stormachtige groei

• Vanaf jaren '60 enorme economische groei >
  
• Opbouw verzorgingsstaat krachtig ter hand genomen:
• - lessen geleerd van crisisbeleid jaren '30 (bezuinigen > opkomst extreme partijen > WO II)
• - steeds meer geld beschikbaar > AOW (1957) en Bijstandswet (1965)
• - einde geleide loonpolitiek (eind jaren '50)
• Gevolg: ontstaan van een consumptiemaatschappij

Na WO II sterke bevolkingsgroei door:

• 1.  Babyboom
  
• 2. Migratie:
•      - aanvankelijk vooral emigratie (Australië, Amerika, Canada, Nieuw-Zeeland)
•       - Vanaf jaren '60 meer immigratie door gastarbeiders > gezinshereniging 
•       - Dekolonisatie 
•          Nederlands-Indië  (1945/49), veel geweld (militair ingrijpen door Nederland)
•         Suriname (1975) zonder geweld. 

Situatie in de kolonie voor WO II

• Nederland al actief in Azie vanaf 1602 (VOC)
• relatie met Indonesie liep van handelspartner naar kolonie
• In de 19e eeuw verstevigde Nederland haar greep op de kolonie
• verzoeken om meer onafhankelijkheid werden afgewezen
• Soekarno, leider nationalisten, streed voor zelfstandigheid

gevolgen WO II

Nederland wordt verslagen door Dld (mei 1940)

Nederlands-Indie wordt door Japan ingenomen (begin 1942)

Houding van Soekarno mbt Japan

• Soekarno zegt steun toe:
• Hij hoopt hiermee onafhankelijkheid te krijgen
• Japan wil de grondstoffen (olie, voedsel) en
• traint Indonesische jeugd (Pemoeda's) ter voorbereiding op hun gevechten tegen de kolonisator 
• moment van machtsoverdracht wordt door de Japanners steeds uitgesteld totdat de Japanse verliezen toenemen (Amerika)

1945

• Japan zegt toe de macht op 17 augustus over te zullen dragen 
• 6 en 9 aug: atoombommen
• 15 aug: Japanse capitulatie
• 17 aug: Soekarno roept zelf de onafhankelijkheid uit
• Nederland is tegen >
• stuurt militairen

Houding Amerika:

• Amerika kiest zijde Soekarno omdat hij een bondgenoot is tegen communisme.
• Koude Oorlog speelt hier dus
• VS dringen aan op onderhandelingen
• Deze leidden tot niets
  

Gevolg: 2 politionele acties

• Militair ingrijpen in 1947 en '48
• Doel: orde en rust herstellen en de kolonie voor Nederland behouden.
• Amerika dwingt Ned om de macht over te dragen (dreigement: Marshallplan intrekken)
• 1949: soevereiniteitsoverdracht

Documentaire over de geschiedenis van Indonesië (15 minuten)

Documentaire over de dekolonisatie van Indonesië en Suriname.

Mooi overzicht vanaf tijdvak 5!!

 (Geschiedenis tv, 14 minuten)

Verzuiling: het leven van ieder individu wordt bepaald door de 'zuil' (RK/Prot/Lib/Soc) waarin hij of zij is opgegroeid.

• Eerste aanzet door Abraham Kuyper (1837-1920):
  
• Oprichting ARP (1879) en:
• - eigen krant (de Standaard)
• - eigen universiteit (VU)
• - eigen 'Scholen met den Bijbel'
• - eigen detaillisten
• - eigen koren en muziekverenigingen
• - jongerenvereningen, geitenfokvereningen .....
• Ook partners moesten in de eigen kring worden gevonden

Andere uitingsvormen van 'Verzuiling':

Documentaire over Verzuiling

(2 minuten)

en Jort Geschiedenis (10 minuten)

Verzuiling: het leven van ieder individu wordt bepaald door de 'zuil' (RK/Prot/Lib/Soc) waarin hij of zij is opgegroeid.

• Eerste aanzet door Abraham Kuyper (1837-1920):
  
• Oprichting ARP (1879) en:
• - eigen krant (de Standaard)
• - eigen universiteit (VU)
• - eigen 'Scholen met den Bijbel'
• - eigen detaillisten
• - eigen koren en muziekverenigingen
• - jongerenvereningen, geitenfokvereningen .....
• Ook partners moesten in de eigen kring worden gevonden

Sociaal-culturele veranderingen

• Na WO II nog steeds Verzuiling in Nederland
  
• In jaren '60 sprake van Ontzuiling, door:
• komst tv, deconfessionalisering, komst verzorgingsstaat,
• Jongeren hadden niets met verzuiling
• Ontzuiling te merken aan o.a.
• Nieuwe politieke partijen (D'66), radiozenders 
• Radio Noordzee en Veronica >>>video-impressie

Jeugdcultuur

• Mogelijk door: meer onderwijs en meer geld
• Kenmerken levensstijl nozems:
  
• niet echt maatschappijkritisch
• spijkerbroeken, haardracht (kuiven), brommers, popmuziek
• Kenmerken levensstijl Provo's en Hippies:
• Maatschappijkritisch (oa anti-Vietnam oorlog)
• kledingstijl (flower power), drugs, muziek
• Vooral ook: verzet tegen gezag.

 Beeldmateriaal over: 

1. de jeugdcultuur van de jaren '60.

(10 minuten)

2. digitale les over de jeugdcultuur in de jaren '60 

(17 minuten)

3. de Ontzuiling (9 minuten)

Positie van de vrouwen

• Vrouwen waren achtergesteld aan mannen > oa.
  
• tot 1956 'handelingsonbekwaam'
• Man was kostwinner, de vrouw moeder en huishoudster
• Jaren '60: tweede feministische golf
• - Dolle Mina oa vrije abortus 
• - MvM gelijke rechten dmv regeringsbeleid (o.a. onderwijs, scheiding)
• Belangrijk: anticonceptie-pil >
• meer invloed van de vrouw