H.2 Naamwoordelijk gezegde

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

... en lijdend en meewerkend voorwerp

Doel deze les

• Aan het einde van deze les kun je naamwoordelijk gezegdes in de gegeven zinnen aanwijzen.
• Aan het einde van deze les kun je alle bijvoeglijke bepalingen van gegeven zinnen benoemen.
• Aan het einde van de les kun je van gegeven zinnen correct aangeven of deze enkelvoudig of samengesteld zijn.

Startopdrachtje

Bedenk voor jezelf aan de hand van onderstaande zin hoe jij die zin stap voor stap ontleed. Schrijf daarna met je buur de volgorde van het bepalen van de zinsdelen op

1) Eerst zoek ik de persoonsvorm v/d zin --> door de zin in een andere tijd te zetten.

2) Dan ga ik op zoek naar het onderwerp --> door ...

"Ondanks onze ruzie heeft Selmar toch een kaartje voor mijn verjaardag gestuurd"

Grammatica zinsdelen

Je hebt de volgende zinsdelen al geleerd: pv,ow, wg, lv, mw, bwb
Formuleer een zin met al deze zinsdelen erin.

Nieuw zinsdeel: het naamwoordelijk gezegde

In het Nederlands heb je twee soorten zinnen. 

Zinnen waarin het onderwerp iets doet/ondergaat.

Zinnen waarin het onderwerp  iets is (wordt, lijkt, blijft, schijnt, blijkt)

werkwoordelijk gezegde <-> naamwoordelijk gezegde

In het Nederlands heb je twee soorten zinnen. 

Zinnen waarin iemand iets doet. = werkwoordelijk gezegde

Zinnen waarin iemand iets is. = naamwoordelijk gezegde

werkwoordelijk gezegde <-> naamwoordelijk gezegde

In het Nederlands heb je twee soorten zinnen. 

Zinnen waarin iemand iets doet. = Ik geef les.

Zinnen waarin iemand iets is. = Ik ben docent.

Schrijf een zin over dit plaatje met een WG

Schrijf een zin over dit plaatje met een NG

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Katrien is moe.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Ze heeft hard gewerkt.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Katrien wordt een goede slaapspecialist genoemd.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Katrien kan een goede slaapspecialist worden.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

WG                                 NG

- DOE-zin

- Actie/handeling

- het OW DOET iets

- alleen maar werkwoorden 

- er kan een LV in staan 

- ZIJN-zin

- een vorm van zijn (KWW)

- Het OW IS iets

- bestaat uit werkwoorden 
   én naamwoorden (ZN of BN
   --> eigenschap/kenmerk
         van het OW) 

- bevat nooit een LV

Naamwoordelijk gezegde

De leerling / is boos geworden. 

ow: de leerling

ng: is [boos] geworden

Het naamwoordelijk gezegde koppelt een eigenschap aan het onderwerp.

Een NG heeft een werkwoordelijk deel: alle werkwoorden - is geworden

en een naamwoordelijk deel: eigenschap van het onderwerp - boos

Ontleden 

• Zoek de PV
• OW
• WG of NG --> Doet het ow iets (activiteit) of 'is' het ow iets (eigenschap)
• VV (voorzetselvoorwerp: leer je na de vakantie)
• LV 
• MV
• BWB

De leerling is boos geworden.

Wat is de PV?

1. de leerling
2. is
3. boos
4. geworden

De leerling is boos geworden.

Wat is het OW?

1. De leerling
2. is
3. boos
4. geworden

De leerling is boos geworden.

Doet de leerling iets, of is de leerling iets?

1. doet iets!
2. nee, is iets!

De leerling is boos geworden.
--> er is dus een NG in deze zin
Wat is het WERKWOORDELIJK DEEL van het NG?

1. is
2. is boos
3. geworden
4. is geworden

De leerling is boos geworden.

Wat is het naamwoordelijk deel (zn/bn)?

1. is boos
2. is boos geworden
3. boos
4. is geworden

De leerling is boos geworden.

Wat is het NG (werkwoordelijk deel + naamwoordelijk deel samen)?

1. [boos] geworden
2. is [boos]
3. [is] geworden
4. is [boos] geworden

werkwoordelijk gezegde <-> naamwoordelijk gezegde

Je moet bij elke zin kiezen tussen een naamwoordelijk gezegde OF een werkwoordelijk gezegde. Ze zitten nooit allebei in de zin. 

Werkwoordelijk gezegde:
het onderwerp doet iets --> alle werkwoorden in de zin .

Naamwoordelijk gezegde:
het onderwerp is iets --> alle werkwoorden + naamwoorden (ZN of BN)

Voor veel leerlingen blijft grammatica een moeilijk onderdeel.

Wat is de PV?

1. voor veel leerlingen
2. blijft
3. grammatica
4. een moeilijk onderdeel.

Voor veel leerlingen blijft grammatica een moeilijk onderdeel.

Wat is het OW?

1. voor veel leerlingen
2. blijft
3. grammatica
4. een moeilijk onderdeel.

Voor veel leerlingen blijft grammatica een moeilijk onderdeel.

werkwoordelijk gezegde of naamwoordelijk gezegde?

1. werkwoordelijk
2. nee, naamwoordelijk!

Voor veel leerlingen blijft grammatica een moeilijk onderdeel.

Wat is het naamwoordelijk gezegde?

1. blijft
2. blijft [een moeilijk onderdeel voor veel leerlingen]
3. blijft [voor veel leerlingen]
4. blijft [een moeilijk onderdeel]

werkwoordelijk gezegde <-> naamwoordelijk gezegde

Je moet bij elke zin kiezen tussen een naamwoordelijk gezegde OF een werkwoordelijk gezegde. Ze zitten nooit allebei in de zin. 

Werkwoordelijk gezegde:
het onderwerp doet iets --> alle werkwoorden in de zin .

Naamwoordelijk gezegde:
het onderwerp is iets --> alle werkwoorden + naamwoorden (ZN of BN)

koppelwerkwoorden (1/2)

Naamwoordelijk gezegde:

het onderwerp is iets --> alle werkwoorden + naamwoorden (ZN of BN)

Een naamwoordelijk gezegde (NG) kan je herkennen aan een koppelwerkwoord:

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen

(heten, dunken, voorkomen)

Als je deze uit je hoofd leert, kan het makkelijker worden om het naamwoordelijk gezegde te herkennen.

koppelwerkwoorden (2/2)

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen

Bij zinnen met een naamwoordelijk gezegde kun je de koppelwerkwoorden met elkaar verruilen. 

Ik ben docent. 

Ik word docent. 

Ik blijf docent. 

Ik blijk docent (te zijn)

Ik lijk docent (te zijn, maar dat ben ik niet)

etc..

Naamwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp

Een naamwoordelijk gezegde heeft nooit een lijdend voorwerp!

Kijk maar:

Ik / eet / een mandarijn.              Ik / ben een mandarijn.

ow: ik                                                    ow: ik

wg: eet                                                 ng: ben [een mandarijn]

lv: een mandarijn                            lv: -

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Die ijverige Hendrik bleek de beste van de klas met wiskunde.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde.

Noteer het NG van de zin
Die ijverige Hendrik bleek de beste van de klas met wiskunde.

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Sophie bleef na de les nog even zitten.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde.

Noteer het WG van de zin
'Sophie bleef na de les nog even zitten.'

LAATSTE
naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

De moestuin is een grote puinhoop geworden.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde.

Noteer het NG van de zin
'De moestuin is een grote puinhoop geworden.'

Aan de slag - rustig samenwerken op je plek

Maak opdracht 1 + 2 van Cursus 5 Grammatica - over het NG (blz.59)

Bespreken over 10 minuten

Ik ken het verschil tussen een DOE-zin en een ZIJN-zin.

😒🙁😐🙂😃

Ik ken het verschil tussen een WG en een NG.

😒🙁😐🙂😃

Ik kan een NG herkennen in een zin.

😒🙁😐🙂😃

Ik kan zelf een zin met een NG bedenken.

😒🙁😐🙂😃