herhalen theorie LEZEN klas 1 en nieuwe theorie h.1 LEZEN

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

klas 2 

h.1 LEZEN

Wat doen we deze les?

• 15 minuten lezen in je leesboek
• kort herhalen theorie vorig schooljaar.
• nieuwe theorie h.1 LEZEN
• nakijken startopdracht en opdracht 1 (blz. 12 en verder)
• in de les maken: opdr. 2 + 3
• huiswerk: afmaken wat niet af is in de les

     + opdr.4 maken.

onderwerp:  Datgene waar de tekst over gaat in één of een

                     paar woorden. Nooit een zin!

oriënterend lezen:

je bekijkt: de titel, de tussenkopjes, illustraties, anders gedrukte woorden en je leest de eerste alinea 

Het middenstuk van een tekst:

Deelonderwerpen

de verschillende aspecten (kanten, delen) van het onderwerp.

bijvoorbeeld:

onderwerp: film

deelonderwerpen: actiefilms, griezelfilms, sciencefiction film

Globaal lezen:

Je leest de eerste en laatste zin van elke alinea.

Je kunt dan de deelonderwerpen bepalen van de alinea's.

Soms bestaat een deelonderwerp uit één alinea. Soms gaan meer alinea's over hetzelfde deelonderwerp. Vaak zet de schrijver dan een tussenkopje boven die alinea's.

Zoekend lezen

Als je alleen iets wilt opzoeken in de tekst, kun je ook zoekend lezen.

• tussenkopjes
• anders gedrukte woorden (vet, cursief, onderstreept)
• opvallende tekens (bolletjes, nummers, sterretjes).

De inleiding van een tekst

In de inleiding wordt duidelijk waar de tekst over gaat. Vaak gebeurt dat met:

• een voorbeeld, 
• een (grappig) verhaaltje (anekdote) of
• een bijzondere situatie.
  

Daarmee wordt de lezer nieuwsgierig naar de rest van de tekst.

Het slot van een tekst

• een conclusie of
  
• een korte samenvatting.
  
• Er wordt ook wel naar de toekomst gekeken of
  
• er wordt aangesloten bij de inleiding, zodat het verhaal mooi ‘rond’ is.
  

Bij nieuwsberichten ontbreekt vaak het slot. In deze berichten staat het belangrijkste altijd in het begin van de tekst. 

De  hoofdgedachte van een tekst

• Hoofdgedachte: is één volledige zin, die samenvat wat in de tekst over het onderwerp gezegd wordt.

• Je vindt de hoofdgedachte vaak in de inleiding of het slot.

• Soms moet je die zelf formuleren.

Precies lezen

Om de hoofdgedachte van de tekst te bepalen, moet je de tekst precies lezen.

Je leest de tekst van het begin tot het eind heel nauwkeurig.

Oriënterend lezen

Globaal

lezen

Zoekend 

lezen

Precies

lezen

Je leest de eerste en laatste zinnen van elke alinea.

Je kunt de hoofdgedachte bepalen.

Je leest de eerste 

alinea.

Je let op opvallende tekens en tussenkopjes

Je kunt het onderwerp bepalen.

Je wilt de vertrektijd van de trein weten 

Je leest de tekst heel aandachtig van het begin tot het eind.

Je kunt de deelonderwerpen bepalen.

Chronologisch verband

De gebeurtenissen worden in de juiste tijdsvolgorde verteld.

Signaalwoorden

Vroeger, later, nu, eerst, daarna, toen, vervolgens, voordat, nadat, tenslotte, in 1980.. 

Tegenstellend verband

Er wordt iets gezegd en daarna wordt het tegenovergestelde beweerd.   

Signaalwoorden

maar, daarentegen, echter, integendeel, enerzijds … anderzijds, daar staat tegenover

Opsommend verband

Na een uitspraak of bewering worden verschillende dingen achter elkaar opgenoemd.

Signaalwoorden

ook, verder, bovendien, nog, daarnaast, niet alleen … maar ook, ten eerste … ten tweede

Toelichtend verband

Iemand doet een uitspraak en legt die uit of licht die toe. Vaak gebruikt hij bij de uitleg of de toelichting een voorbeeld. 

Signaalwoorden

dat wil zeggen, zo, met andere woorden, bijvoorbeeld, ter toelichting, neem nou, denk aan, zoals.

Tegenstellend 

verband

Chronologisch 

verband

Toelichtend

verband

Opsommend  

verband

Daarentegen

Vervolgens

Neem nou

Vroeger

Zoals

Ten slotte

Echter

Bovendien

h.1 LEZEN

hoofdzaken:

De belangrijkste informatie van een tekst nemen we de hoofdzaken. Je vindt ze vaak op voorkeursplaatsen: inleiding en slot van de tekst.

bijzaken: zijn niet zo belangrijk.

De hoofdzaak van een alinea staat vaak in de kernzin.

 

• Dat is meestal de eerste of soms de laatste zin van de alinea.
• In de zinnen voor of na de kernzin staat dan een nadere uitleg of een voorbeeld.
• Soms is de kernzin de tweede zin. Vaak geeft de eerste zin het verband met de vorige alinea('s) aan.

Hoe maak je een schema van een tekst?

Lees de tekst goed door

1. Onderstreep de hoofdzaken. 

    Let op de voorkeursplaatsen: de inleiding, het slot en de

    kernzinnen. Let ook op opvallend gedrukte woorden.

2. Noteer de belangrijkste informatie uit de tekst.

    Geef opsommende verbanden aan met nummers, dots of

    streepjes. Geef tegenstellende verbanden aan met pijltjes. 

Hoe maak je een samenvatting van een tekst?

Lees de tekst goed door

1. Onderstreep de hoofdzaken. 

    Let op de voorkeursplaatsen: de inleiding, het slot en de

    kernzinnen. Let ook op opvallend gedrukte woorden.

2. Neem de kernzinnen en andere hoofdzaken over.

    Maak er een samenhangende tekst van. Geef verbanden

    aan met signaalwoorden. 

Bespreken:

startopdracht en opdracht 1.

Tekst 1: Klas 48 uur zonder telefoon

Leerlingen van de onderbouw van het Lorentz Lyceum uit Arnhem hebben onlangs succesvol meegedaan aan een experiment waarbij ze gedurende twee dagen geen mobiel, games of sociale media mochten gebruiken. ‘De No Phone Challenge was flink afkicken’, zegt de mentor. De leerlingen vonden zelf dat ze veel socialer waren, zowel in de klas als thuis. De pauzes leken langer en werden leuker bevonden. ‘We gingen spellen doen en ik sprak mijn klasgenoten meer’, somt een leerling op. ‘We hadden ook meer tijd voor huiswerk.’

Tekst 2

Alle jongeren moeten op school leren programmeren, omdat dit goed is voor hun algemene ontwikkeling en noodzakelijk voor hun latere kansen op de arbeidsmarkt. Dat is het advies van Platform Onderwijs 2032 over het onderwijs van de toekomst. Digitale vaardigheden zouden nodig zijn om jongeren voor te bereiden op deelname aan de maatschappij. Mariëlle Stoelinga, universitair hoofddocent informatica in Twente, pleit voor verplichte programmeerlessen op school, zoals in Engeland en Finland al gebeurt.

Tekst 3

Waar iedere fanatiek gamende tiener van droomt, wordt voor de 19-jarige Joey Steusel uit Naarden werkelijkheid. Binnenkort vertrekt hij naar de Verenigde Staten om daar betaald het schietspel Counter-Strike te spelen. Hij gaat er zelfs in een heus gamehouse wonen, in Los Angeles, Californië. Via internet werd Steusel, beter bekend als ‘Cruc1al’, een paar weken geleden aangesproken. Of hij naar Amerika wilde verhuizen om zich bij het team Splyce Pro aan te sluiten. Hij wilde niets liever. Voor welk bedrag Steusel werd gekocht, willen hij en zijn manager niet zeggen; ook het salaris blijft geheim. 

 

Tekst 4

Het is vast wel herkenbaar dat twee talen elkaar in je hoofd soms ‘in de weg’ kunnen zitten. Op woordniveau geldt dat vooral voor zogenoemde ‘valse vrienden’. Dit zijn woorden die in beide talen bestaan, maar die daar een andere betekenis hebben. Zo bestaan de woorden room en rug niet alleen in het Nederlands, maar ook in het Engels. Als je ze tegenkomt in een Engelse tekst, betekenen ze kamer en kleedje. Uit onderzoek blijkt dat bij het lezen van dit soort woorden zowel de Engelse als de Nederlandse betekenis wordt geactiveerd. Om te beslissen welke betekenis je nodig hebt, moeten je hersenen extra moeite doen. Woorden die je hetzelfde schrijft in verschillende talen, worden dus langzamer verwerkt dan woorden die je maar in één taal kent. 

 

Ga aan de slag met het huiswerk:

Maak opdracht 2 + 3

Leer de theorie op blz. 12 (groene tekst).