Herhaling H5

Welkom!

Neem rustig plaats en leg je boeken alvast op tafel

Geschiedenis

Maris College - Klas 2 - vmbo 

H1 Pruiken en revoluties

Kritiek op de kerk

In 1511 kwam Duitse monnik Maarten Luther terug van zijn reis naar Rome

• Hij was boos en teleurgesteld in de katholieke kerk, de paus en de geestelijken
• Zij genoten namelijk van een luxe leven en hielden zich niet aan alle afspraken
• Aflaatbrieven: brieven die je kon kopen van een geestelijken, en daarmee zouden als je zonden vergeven zijn, en kwam je in de hemel

95 stelling Luther

• Luther vond dat de katholieke kerk weer eenvoudig moest worden, net zoals in de begintijd van de christelijke religie
  
  
• 1517 schrijft Luther een brief aan een bisschop vol met kritiek op de kerk
• 95 stellingen van Luther
• Spijkert deze brief op de deur van de katholieke kerk
  
  Een paar standpunten van Luther:
  
• Tegen de verering van heiligen
• Mensen moesten zelf de bijbel lezen

Luther uit de kerk

• De paus was woedend over de 95 stellingen van Luther en eiste dat hij zijn kritiek terug nam
• Luther weigerde -- werd uit de kerk gezet door de paus
  
  
• 1521: Luther moest verschijnen voor de keizer -- weer werd hem gevraagd om zijn kritiek terug te nemen
• Luther weigerde weer -- werd vogelvrij verklaard
  
• Iedereen mocht Luther nu vermoorden
  
  
• Later kreeg Luther bescherming van zijn vorst, Frederik van Saksen
• Luther vertaald de Bijbel in het Duits
• Boekdrukkunst: teksten kunnen drukken met losse letters (vroege versie van kopieer machine)
• Hierdoor werd de vertaalde Bijbel snel verspreid

Katholieken en protestanten

• Er waren veel mensen die begonnen met protesteren tegen de katholieke kerk
• Op veel plaatsen van Europa gingen christenen zich afscheiden van de katholieke kerk
• Zij werden protestanten genoemd
  
  
• De splitsing van de kerk wordt ook de Hervorming of de Reformatie genoemd. (Beide betekenen grote verandering)

Katholieken en protestanten

Protestanten:

• Geen heiligen vereren
• Hadden geen monniken 
• Gebruikte eenvoudig, ingerichte kerkgebouwen
• Benoemde zelf hun dominee
  
  
  
• Veel Nederlandse protestanten waren aanhanger van Johannes Calvijn -- hierdoor ontstond de stroming van het Calvinisme 
  
  Calvinisme:
• Eenvoudig leven
• Hard werken
• Vaak de Bijbel bestuderen

Godsdienstenoorlog

Door de hervorming ontstonden er overal in Europa oorlogen tussen katholieken en protestanten

• Godsdienstoorlogen

Godsdienstenoorlog

Met name Keizer Karel V (keizer van het Duitse Rijk voerde veel oorlogen tegen Protestanten:

• In de Nederlanden vervolgde hij protestanten door ze op te sporen en gevangen te nemen 
• Het protestantse geloof werd op veel plekken verboden

Het ontstaan van protestanten kerken

• Hoe reageerden de katholieke machthebbers?
  Ze probeerden het protestantisme tegen te gaan door bijvoorbeeld protestanten te laten opvolgen
  
  
• Hoe ontmoetten de protestanten elkaar?
  Ze mochten geen kerk -- gingen in de open buitenlucht kerkdiensten houden (Hagenpreken)
  
  
• Hoe kon het protestantse geloof zich zo snel verspreiden?
  Boekdrukkunst

Portugese ontdekkers

• Vanaf de tijd van de kruistochten gingen veel Europeanen naar Indië om specerijen te kopen
• Nootmuskaat, kruidnagel, peper en plantaardige smaakstoffen
  
  
• Vervolgens namen zij de specerijen weer mee naar Europa
• In Europa werden de specerijen doorverkocht voor heel veel geld
• Deze specerijen waren in Europa heel duur -- waarom?

Portugese ontdekkers

• In de 15e eeuw wilden de Portugezen zelf de specerijen in Indië gaan halen
• Ze gingen op zoek naar hun eigen zeeroute langs de west- en oostkust van Afrika
• Vasco da Gama
  
  
• De Portugezen stichten handelsposten aan de kust van Afrika en Azië
• Vanuit daar drijven ze handel met de plaatselijke bevolking 
• Ze brachten de gekochte producten naar Lissabon en verkochten deze daar met veel winst
  
  
• Zo ontstond de Europese expansie  

Christoffel Columbus

• Italiaanse zeeman 
• Zee bestaat uit zeemonsters, gevaarlijke draaikolken en kokende zeeën 
  
  
• Spanjaarden wilden ook een eigen route naar Indië
• Christoffel Columbus krijgt de opdracht in 1492 om een andere zeeroute te vinden naar Indië
• Drie schepen over Atlantische Oceaan
• Amerika i.p.v. Indië 
• Bewoners worden Indianen genoemd
  
  
• Na deze ontdekking, kwamen er veel veroveraars naar Amerika toe
• Op zoek naar goud
• Indianen worden uitgemoord of sterven door ziektes

Indianen

• Een deel van indianen leven in landbouwsamenleving
• Andere deel in landbouw stedelijke samenleving -- hadden eigen cultuur
• Azteken & Inca's 
• Veel ontdekkers komen naar Amerika
• Goud
• Spanjaarden worden de baas van de Indianen
• Indianen worden vermoord of sterven aan ziektes

Kolonies

• Na veroveraars komen missionaren & kolonisten naar Amerika
• Stichten kolonies: land dat wordt overgenomen en onderdeel wordt van een ander land
• Spanjaarden vernielen alles van de Indianen: tempels en godenbeelden
• Dwingen Indianen om katholiek te zijn 
• Dwingen Indianen om als slaaf te werken in de goud en zilvermijn én op plantages

Driehoekshandel

• Plantages: 'landbouwbedrijven' die een gewas verbouwen zoals: suiker, cacao en tabak
• Indianen kunnen zware werk niet aan
• Afrikanen worden uit Afrika gehaald om te werken op plantages (slaven)
• Trans-Atlantische slavenhandel
• Afrikanen worden slecht behandeld...

Fort Elmina

• 1482 bouwden de Portugezen handelspost Elmina in Ghana
• Goud en slaven kopen van Ghanese handelaren
• 1637 veroverd Nederland Elmina van de Portugezen
• Slavenhandel
• 3000 Afrikanen per jaar in schepen van Elmina naar Amerika
• 1814 wordt slavenhandel 'afgeschaft'