Herhaling evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Herhaling evolutie

Samenvatting belangrijkste zaken

Zie volledige les als je gaat leren voor de toets!!

ENDOSYMBIOSETHEORIE: ontstaan van eukaryoten (cellen met een celkern, dubbele membranen en organellen) binas tabel 94C

Taxonomie

Rijk - stam - klasse - orde - familie - geslacht - soort

• Tijger: dier - gewervelden - zoogdieren - roofdieren - katachtigen - panter - tijger

Wetenschappelijke naam (Linnaeus) = Geslacht + soort

• Madeliefje: Bellis perennis L.

Evolutie:

De geleidelijke ontwikkeling van de levensvormen op aarde in de loop van een zeer lange tijd (ontstaan en verandering)

Wat waren de voorwaarden die gelden voor natuurlijke selectie?

Wat waren de voorwaarden die gelden voor natuurlijke selectie?

1. Variatie in fenotype veroorzaakt door mutatie of recombinatie

2. Fenotype 1 beter aangepast (hogere fitness) aan de omgeving dan fenotype 2

3. Fenotype 1 overleeft meer dan fenotype 2 -> Planten zich daardoor meer voort -> En geven de genen door

4. Na een aantal generaties: NATUURLIJKE SELECTIE = de individuen die het best zijn aangepast aan hun omgeving (biotoop), overleven en kunnen zich voortplanten

Cladistiek

• Clade: een groep soorten die bestaat uit een voorouder en alle nakomelingen daarvan
• Cladogram: de schematische weergave van de verwantschap tussen de soorten van een clade
• Op basis van vergelijking van uiterlijke, anatomische of biochemische kenmerken
• Elke splitsing stelt één gemeenschappelijke voorouder voor

Verwantschap

De regel:

Nauw aan elkaar verwant als soorten kort geleden een gemeenschappelijke voorouder hadden

Dus .... kat is nauwer verwant aan hond/paard?

Soort: organismen behoren tot dezelfde soort als ze in staat zijn zich onderling voort te planten en daarbij vruchtbare nakomelingen voort te brengen

Gene flow

Soort: de grootste verzameling van populaties waartussen gene flow plaatsvindt of kan plaatsvinden

Populatie: een groep individuen van dezelfde soort die in een bepaald gebied leven en zich onderling voortplanten

Gene flow: het verschijnsel dat tussen twee populaties van dezelfde soort uitwisseling van genen plaatsvindt

Regel van Hardy-Weinberg

Binnen een grote populatie blijven de allelfrequenties door de generaties heen constant

Regel van Hardy-Weinberg

Binnen een grote populatie blijven de allelfrequenties door de generaties heen constant

p² + 2pq + q² = 1

• p² = frequentie AA
• 2pq = frequentie Aa
• q² = frequentie aa

Fenotype: AA en Aa = dominante tot uiting en alleen aa = recessieve tot uiting.

Allelfrequentie berekenen in opdracht?? Begin altijd eerst met de frequentie aa (recessief fenotype) = q²

Binas tabel 93D3

Voorwaarden Hardy-Weinberg

1. Oneindig grote populatie
2. Geen mutaties
3. Geen migratie
4. Geen seksuele selectie (oftewel: partnerkeuze is toevallig)
5. Geen natuurlijke selectie op een bepaald genotype

Zie lesson up: Oefenen met HW

Genetic drift

Genetic drift: het verschijnsel dat in kleine populaties door toeval grote verschuivingen in allelfrequenties kunnen optreden

1. Flessenhalseffect (groot deel populatie sterft uit door een invloed uit het milieu)
2. Foundereffect (klein deel van een populatie vestigt zich in een nieuw gebied)

Flessenhalseffect

Foundereffect

Ontstaan van een nieuwe soort

Reproductieve isolatie: gedurende lange tijd geen voortplanting en dus geen gene flow tussen de individuen van twee of meer populaties

• Geografische isolatie (bergketen/eiland) = "allopatrisch" (ander vaderland)

Sympatrische soortvorming

Soortvorming (door reproductieve isolatie) zonder geografische scheiding

• Verschil in gedrag (baltsen)
• Verschil in voortplantingsactiviteit (moment dag/jaar)

• Hoe groter een eiland, hoe groter het gemiddeld aantal soorten

• Hoe groter de afstand van het eiland tot het vasteland, hoe kleiner het gemiddeld aantal soorten 

De Eilandtheorie

Het aantal soorten op een eiland = immigratie + soortvorming (door evolutie) - extinctie (uitsterving)

Oftewel: S = I + s - E

Binas tabel 93C