Gedragsonderzoek

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 5,3

Gedrag onderzoeken

In de dierentuin

In het wild

In de dierentuin

In het wild

In de dierentuin

In het wild

In de dierentuin

In het wild

Waarom mag je bij een onderzoek eigenlijk niet een dier in gevangenschap bestuderen?

Hoe kunnen wij deze veranderingen het best waarnemen en meten?

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe gedragsonderzoek werkt.
•  Je kunt uitleggen hoe je het gedrag van dieren moet noteren.
• Je kunt aan het einde van de les een ethogram en protocol aflezen en maken. 

Gedragonderzoek

• Gedrag onderzoek moet zo feitelijk mogelijk 

• Objectief: Zonder ordeel vooraf.
• Subjectief:  Een mening die mogelijk niet juist is.

Het onderdeel van de biologie dat gedrag bestudeert, heet ethologie. Hierboven zie je een etholoog.

Ethologie is gedragswetenschap

Ethologen observeren het objectieve gedrag van organismen

Instrumenten:

• Ethogram
  
• Protocol
  

Gedragsketen

Een stukje gedrag noem je een handeling

Gedragsketen: Als het effect van een handeling lijdt tot een volgende handeling

Een voorbeeld van een gedragsketen is baltsgedrag bij dieren. 

Wat is een gedragsketen?

1. Wanneer verschillende handelingen achter elkaar plaatsvinden
2. Wanneer een handeling over gaat tot een andere soort handeling
3. Wanneer het effect van een handeling lijdt tot een volgende handeling
4. Wanneer handelingen heel erg snel achter elkaar worden uitgevoerd

Gedrag onderzoeken

1. Gedrag begrijpen = gedrag bestuderen > ethologie
2. Ethogram maken
3. Protocol maken
4. Conclusie trekken

Ethogram

Als je een dier zijn gedrag objectief onderzoekt, doe je de handelingen van dat dier in een ethogram.

In een ethogram beschrijf je de handelingen.

Wat weet je van een ethogram?

Wat is ...............waar?

NIET

1. Je schrijft op wat een dier doet
2. Een gedragshandeling wordt omschreven
3. Je schrijft bijv. op dat een hond agressief is
4. Het is een lijst met beschrijvingen van gedrag

protocol

Je noteert gedurende een bepaalde tijd elke handeling die bij één dier voorkomt.  

Een protocol is dus een lijst met waargenomen handelingen en de aantallen waarin elke handeling voorkomt. 

Wat is een protocol?

1. Je schrijft op wat je van het gedrag vindt.
2. Een lijst waarop je kunt zien welke gedragshandelingen voorkomen bij één dier.
3. Je schrijft op wat het dier doet.
4. Een lijst waarop je kunt zien hoe vaak een gedragshandeling voorkomt bij alle dieren van één soort.

Conclusie trekken

Het protocol geef je overzichtelijk weer in bijvoorbeeld een staafdiagram. 

Deze staafdiagram gebruik je vervolgens om antwoord te geven op de onderzoeksvraag. 

Waar maak je een staafdiagram van?

1. Het protocol
2. De ethogram
3. De conclusie
4. De ethogram en het protocol

Werkblad 

Werkblad nabespreken

Doel behaald

Doel niet behaald

Je weet wat een protocol is.

Je weet wat een ethogram is.

Je weet waarop je moet letten bij het uitvoeren van gedragsonderzoek.

Opdrachten maken

- Opdrachten 2, 3, 6, 7, 10, 11, 13, 14

- In het boek of het boek online.

- Als je klaar bent mag je iets voor jezelf doen.

- Je mag rustig overleggen met je buur. Als je er samen niet uit komt steek je je hand op.

- Een gedeelte bespreken we aan het einde van de les.

- 15 Minuten.

Opdrachten nabespreken

Werd je deze les gemotiveerd om mee te doen? Zo nee hoe zou ik dat kunnen verbeteren?

Hebben jullie verder nog tips en tops voor deze les?