Hst.2 par. 2.1 De Griekse wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

2.1 De Griekse Wereld

Hst. 2  Tijd van  Grieken en Romeinen

3000 v.Chr - 500 n.Chr

intro hst.2

- verzonken Romeinse stad

- groots rijk

- architectuur, kunst, beelden, luxe leven

- Romeinen bewonderen de Griekse cultuur en namen veel over van de Grieken (bouw, beeld, wetenschap, goden enz)

een verzonken Romeinse stad

https://www.youtube.com/watch?v=Q6D3d3aXF5o

kenmerkend aspect hst.2, par. 2.1 en 2.2

1. de ontwikkeling van het wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de stadstaat

2. groei van het Romeinse imperium waardoor de Grieks-Romeinse  cultuur zich verspreidde

3. de klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur

4. confrontatie Gr-Rom cultuur en de Germaanse cultuur in NW- Europa

Par. 2.1

de Akropolis van Athene

akropolis = hoogste punt van de stad

burcht en tempels

Athene was rond 500 v chr. het centrum van de Griekse wereld, basis van de westerse beschaving

klopt dit ideaalbeeld wel helemaal???

vragen bij het filmpje

1.  Athene, een ideale plek om te wonen.....??? Nee dus....

noem drie negatieve aspecten van het Atheense leven

2. noem drie bestuursvormen die in het filmpje genoemd worden

3. wie mag wel/ wie mag niet meedoen aan de democratie

4. noem minstens vier hedendaagse begrippen die uit de Griekse oudheid stammen

De Griekse stadstaten

• Griekenland was geen staat, zoals Egypte.
• Griekenland bestond uit ruim 200 stadstaten/ poleis.
• Elke polis had zijn eigen wetten en bestuur.
• De stadstaten hadden regelmatig ook oorlog met elkaar.
• Maar de poleis hadden ook veel gemeenschappelijk zoals bijvoorbeeld taal, godsdienst en cultuur.

Bestuursvormen

De verschillende poleis hadden allemaal andere bestuursvormen. 

• monarchie - bestuur door een koning, deze kwam via erfopvolging op de troon
  
• aristocratie - bestuur door een groep edelen (afkomst en rijkdom --> eigen wapenuitrusting)
• tirannie - bestuur door een alleenheerser, via staatsgreep aan de macht
• democratie - bestuur door " het volk" 

Democratie

-ontstond in de stadstaat Athene in 509 v. Chr.

-bedacht door Kleisthenes: een tiran werd verdreven en daarna werd een nieuwe bestuursvorm ingevoerd.

- democratie: bestuur in handen van de volksvergadering

- alleen inwoners met burgerschap mochten meedoen

==>. vrouwen, slaven en buitenlanders hadden echter geen burgerrecht

Dagelijks bestuur in Athene

Raad van Vijfhonderd: Deze raad had de dagelijkse leiding over de polis en deed voorstellen waarover de volksvergadering moest stemmen. Bijvoorbeeld belastingverhoging of oorlog voeren. 

Om mee te kunnen stemmen in de volksvergadering moest de burger zelf aanwezig zijn.

Verschillende soorten democratie

directe democratie - burgers stemmen zelf over politieke voorstellen (in een volksvergadering)

indirecte democratie - burgers stemmen op vertegenwoordigers die namens de burgers stemmen over politieke voorstellen

betrouwbaarheid bronnen

- heel moeilijk vast te stellen!!

- wel heel belangrijk om te weten!!

- fake news, social media (facebook ligt onder vuur//klokkenluider)

==> KRITISCH ZIJN!!!

betrouwbaarheid bron

Waar moet ik naar kijken??

1. soort bron (geschreven of ongeschreven//openbaar of privé)

2. uit welke tijd (lang geleden of net gebeurd)

3. info over de maker (wie, wanneer, positie, doel)

4. inhoud van de bron:feiten of meningen, vooroordelen

Standplaatsgebondenheid

Iemands denken en doen wordt beïnvloed door:

Standplaatsgebondenheid

Iemands denken en doen wordt beïnvloed door:

Persoonlijke eigenschappen

Leeftijd, geslacht, opvoeding, opleiding, godsdienst, ervaringen, etc.

Standplaatsgebondenheid

Iemands denken en doen wordt beïnvloed door:

Persoonlijke eigenschappen

Leeftijd, geslacht, opvoeding, opleiding, godsdienst, ervaringen, etc.

Sociale positie

Heerser of onderdaan, rijk of arm, autochtoon of allochtoon, etc. 

Standplaatsgebondenheid

Iemands denken en doen wordt beïnvloed door:

Persoonlijke eigenschappen

Leeftijd, geslacht, opvoeding, opleiding, godsdienst, ervaringen, etc.

Sociale positie

Heerser of onderdaan, rijk of arm, autochtoon of allochtoon, etc. 

Tijd waarin iemand leeft

Economische crisis, oorlog, standen-samenleving, modern imperialisme, nationalisme, etc.

Suetonius

69-140

Tijdens de regering van keizer Nero werden er straffen opgelegd aan christenen, een soort mensen van een nieuw, boosaardig geloof.

Suetonius

69-140

Tijdens de regering van keizer Nero werden er straffen opgelegd aan christenen, een soort mensen van een nieuw, boosaardig geloof.

Persoonlijke eigenschappen

• Romeinse man
• Werkte voor de keizer.

Suetonius

69-140

Tijdens de regering van keizer Nero werden er straffen opgelegd aan christenen, een soort mensen van een nieuw, boosaardig geloof.

Persoonlijke eigenschappen

• Romeinse man
• Werkte voor de keizer.

Sociale positie

• Afkomstig uit een rijke, heersende klasse.
• Christenen behoorden tot de arme en onderdrukte klasse.

Suetonius

69-140

Tijdens de regering van keizer Nero werden er straffen opgelegd aan christenen, een soort mensen van een nieuw, boosaardig geloof.

Persoonlijke eigenschappen

• Romeinse man
• Werkte voor de keizer.

Sociale positie

• Afkomstig uit een rijke, heersende klasse.
• Christenen behoorden tot de arme en onderdrukte klasse.

Tijd waarin iemand leeft

• Christendom werd beschouwd als een bijgeloof.
• Veel christenen werden vervolgd.
• De keizer werd als een god vereerd.

Let op!

Jij bent ook gebonden aan jouw standplaats

Persoonlijke eigenschappen

Jongen / meisje

Pubertijd

Geloof?

Nederlands

etc. 

Sociale positie

Scholier

Rijk of arm (of er tussen in)

Populair of niet zo

etc. 

Tijd waarin iemand leeft

21e eeuw

Gelijkheid en vrijheid

Social media

Vrede

Etc. 

Wij, met onze 21e-eeuwse normen en waarden: 

• Hoe konden ze dit nou doen!
• Dit is toch niet normaal?

Wij, met onze 21e-eeuwse normen en waarden: 

• Hoe konden ze dit nou doen!
• Dit is toch niet normaal?

• Pas op met het veroordelen van zaken uit een andere tijd.
• In de 17e eeuw waren er andere normen en waarden en andere omstandigheden dan nu.

Jan Pieterszoon Coen: 1587-1629

• Persoonlijke eigenschappen 

Man, katholiek, zoon van koopman, opleiding in Rome tot koopman

• Sociale positie

Gouverneur-generaal van de VOC, nam belangrijke beslissingen

• Tijd waarin hij leefde

16e en 17e eeuw: Strijd om specerijen, 'Gouden Eeuw'

Standbeeld: 1893

• Persoonlijke eigenschappen 

Ferdinand Leenhoff (maker), beeldhouwer, 

• Sociale positie

Uitvoerder van de opdracht, die van een landelijk comité kwam.

• Tijd waarin hij leefde

19e eeuw: nationalisme, trots op geschiedenis, op zoek naar identiteit.

Tegenstanders van standbeeld: 21e eeuw

• Persoonlijke eigenschappen 

Verschilt per persoon

• Sociale positie

Gewone burgers, sommige politici

• Tijd waarin hij leefde

21e eeuw: gelijkheid is zeer belangrijk geworden. Slechte dingen uit de geschiedenis mogen van velen geen podium krijgen.

   Denken over natuur en gezondheid

Mythologisch wereldbeeld:

• De Grieken zagen in hun leven en in de natuur overal goden.
• Godenverhalen (=mythen)  verklaarden de natuurverschijnselen (= mythologisch denken)
• Bij ziektes en ander onheil offerden de Grieken aan de goden om het onheil af te wenden.

Denken over natuur en gezondheid

• Wetenschappelijk denken:
• In de 6e eeuw vC ontstond er kritiek op het mythisch denken.Sommige Grieken gingen op zoek naar logische verklaringen van verschijnselen. Deze Grieken noemen we filosofen.
• Bekende filosofen zijn bijv. Hippocrates (geneeskunde) en Pythagoras (wiskunde)
• Filosofen nemen waar en onderzoeken om tot een conclusie te komen, dit is de basis van wetenschappelijk denken.

Denken over mens en samenleving

• Filosofen stellen overal vragen over en proberen die te bewijzen door logische argumenten en bewijzen.
• Sommige filosofen onderzoeken vooral de mens zelf.
• Waar komt gedrag en karakter vandaan, was hun vraag.
• belangrijke filosofen zijn: Socrates, Plato en Aristoteles

        De verspreiding van de Griekse cultuur

• In 338 v. Chr. kwam er een einde aan de zelfstandig poleis; de Macedonische koning Philippos II veroverde Griekenland
• Maar dit betekende niet het einde van de Griekse cultuur en wetenschap; integendeel! 
• Phillipos' zoon Alexander de Grote veroverde rond 330 v. Chr. het Perzische Rijk, dat zich uitstrekte van Egypte tot India.
• Ook hier wordt de Griekse  cultuur ingevoerd 

De verspreiding van de Griekse cultuur

• De Grieken, die zich gingen vestigen in het veroverde gebied, hielden vast aan hun taal en gewoontes. 
  
• Voorbeelden zijn: architectuur, sportscholen, tempels, theaters en natuurlijk de taal en goden. 

Denken over natuur en gezondheid

• In de 6e eeuw vC ontwikkelde zich het wetenschappelijk denken. Sommige Grieken gingen op zoek naar logische verklaringen van verschijnselen. Deze Grieken noemen we filosofen.
• Bekende filosofen zijn Hippocrates (geneeskunde) Pythagoras (wiskunde)
• Filosofen nemen waar en onderzoeken om tot een conclusie te komen, dit is de basis van wetenschappelijk denken.

Plato was een Griekse filosoof en schrijver, leerling van Socrates en leraar van Aristoteles. Hij is één van de invloedrijkste denkers in de Westerse filosofie. Hij is ook de stichter van de Atheense Akademia, het eerste instittuut voor hoger onderwijs in het westen. Rafaël schilderde Plato als Leonardo da Vinci.

Aristoteles was een Griekse filosoof en wetenschapper die samen met Socrates en Plato worden beschouwd als één van de invloedrijkste klassieke filosofen uit het westen. Hij was lid van Plato's Akademeia. Aristotles is de leermeester van Alexander de Grote.

Socrates was een klassieke Griekse filosoof. Hij wordt beschouwd als één van de grondleggers van de westerse filosofie. Hij heeft zelf niks opgeschreven, alles is later opgeschreven door zijn leerlingen waaronder Plato. 

Pythagoras was filosoof die tegenwoordig vooral bekendheid geniet vanwege zijn wiskundige stelling; Stelling van Pythagoras (A²+B²=C²)

Archimedes wordt gezien als één van de grootste wiskundige allertijden. In zijn eigen tijd werd hij vooral gewaardeerd vanwege zijn natuurkundige en technische uitvindingen. Er is een natuurkundige wet naar hem vernoemd die nog steeds bij natuurkunde wordt gevraagd; wet van Archimedes en hij is bekend van zijn hefboom.

Archimedes zou gezegd hebben met betrekking tot de hefboom: Geef me een plaats om te staan en ik breng de aarde in beweging.

- Athene had angst voor machtige leider: volksvergadering en democratie

- filosofen debateerden of democratie wel het juiste was

hoe te herkennen in vraag/ bron:

wetenschap:

- experimenten

- nadenken over natuurverschijnselen

politiek:

- burgerrechten

- volksvergadering