H 2.3 De aarde beeft

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b, k, g
• Leerjaar 1

Uit hoeveel lagen is de aarde opgebouwd?

De aarde is opgebouwd uit drie lagen. 

Wij leven op de buitenste laag, de aardkorst

Onder de aardkorst zit een dikkere laag met gesmolten gesteente. Dat is de aardmantel. 

Leerstof

Opbouw van de aarde

Soms trilt de aarde zo hard dat huizen erdoor instorten! Hoe kan dat? Daarvoor moet je weten hoe de aarde is opgebouwd.

De aarde is opgebouwd uit drie lagen. Wij leven op de buitenste laag. Dat is een dunne schil van harde steen die we de aardkorst noemen. Onder de aardkorst zit een veel dikkere laag met gesmolten gesteente. Dat is de aardmantel. De temperatuur in de aardmantel is hoog. 

Zo hoog dat het gesteente in de mantel is gesmolten. Het is een soort stroperige smurrie geworden. 

Dit gesmolten gesteente stroomt rond in de aardmantel. Dat gaat heel langzaam: een paar centimeter per jaar. 

De hitte komt van de aardkern. Die zit helemaal in het midden van de aarde. En daar is het pas echt heet, meer dan 5000 graden!

Leerstof

Bewegende aardkorstplaten

De aardkorst is niet één mooie gladde schil. Er zitten scheuren in. Die verdelen de aardkorst in grote stukken. Dat noemen we

aardkorstplaten of platen. Deze platen drijven als een soort ijsschotsen op de aardmantel. Ze worden langzaam meegenomen door het stromende gesteente in de mantel. Zo kan het dat stukken aardkorst bewegen.

Aardkorstplaten bewegen op drie manieren. 

Ze botsen tegen elkaar aan, drijven bij elkaar 

weg of ze schuiven langs elkaar (bron 22).

Op welke plek vinden de meeste aardbevingen plaats?

Er zijn dus drie verschillende plaatbewegingen.

3.

Platen bewegen langs elkaar

1.

Platen gaan uit elkaar

2.

Platen gaan naar elkaar toe

Leerstof

Bergen

Bergen ontstaan wanneer twee aardkorstplaten met elkaar botsen. Bij zo’n botsing verkreukelt de aardkorst. In bron 24 kun je zien hoe dat in elkaar gedrukte gesteente eruit ziet. Vergelijk het maar met twee Marsrepen die je in elkaar schuift. De aardkorst raakt langzaam verbogen, wordt in elkaar geperst en omhooggeduwd. Zo kunnen heel hoge gebergten ontstaan, zoals het Himalayagebergte in Azië. Daarin liggen bergen die hoger zijn dan acht kilometer.

Leerstof

Hoe aardbevingen ontstaan

Bij botsende aardkorstplaten ontstaan niet alleen gebergten. Vaak wordt de spanning tussen twee platen langzaam opgebouwd. En dan opeens: Bam! De platen schuiven met een schok naar hun nieuwe plek. Dit veroorzaakt trillingen in de aardkorst: een aardbeving. Meestal is dat kilometers diep in de aardkorst. Niet overal komen aardbevingen evenveel voor. Wanneer je midden op een grote aardkorstplaat woont, is de kans maar klein dat je een aardbeving meemaakt. Juist langs de randen van de aardkorstplaten komen aardbevingen vaak voor. Dat is precies de plek waar platen elkaar raken.

Leerstof

Gevolgen van aardbevingen

Elke dag zijn er duizenden aardbevingen. Dat weten we omdat we dit met speciale apparaten in de gaten houden. Vaak merken we er niks van, omdat die aardbevingen heel licht zijn. Maar soms schudt de aardkorst zo hard heen en weer dat delen van huizen erdoor instorten (bron 25). Hoe zwaar een aardbeving is, wordt gemeten op de schaal van Richter. Hoe zwaarder de aardbeving, hoe hoger de score. De scores lopen van 0,1 tot en met 12. In bron 26 zie je een deel van deze schaal. De zwaarste aardbeving die ooit gemeten is, was 9,6 op de schaal van Richter. Dan is alles helemaal verwoest.

Zwaarste aardbeving ooit gemeten in Chili

Maken

Opdracht 1 t/m 6

Tijd: 10 minuten

(Niet af = huiswerk)

          Huiswerk

              Opdracht 

Huiswerk

Leren 

Begrippen: blz 76 

2.1, 2.2 & 2.3

(af)maken 

opdracht 1 t/m 6