M3 grammatica 3.7 en woorden 3.5

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Lesplanning 

1. Het journaal

2. Terugblik: HW bespreken 

3. Uitleg woordsoorten: TW/ZWW/HWW

4. Lesafsluiting 

Grammatica: woordsoorten

- je kunt het persoonlijk voornaamwoord gebruiken

- je kunt het bezittelijk voornaamwoord gebruiken

- je kunt telwoorden gebruiken

- je weet het verschil tussen een zelfstandig werkwoord en het hulpwerkwoord

Opdracht 1

a. Een aandoenlijk vegetarisch stelletje wandelt hand in hand langs een bloemenkraampje en

 stopt bij de emmers met verse snijbloemen.

b. Ze realiseerde zich dat het een cruciale vraag van hem was. 

c. Je mag drie keer raden naar haar antwoord. 

PSV 

Een persoonlijk voornaamwoord (PSV) staat vaak in de plaats van een zelfstandig naamwoord. Als het persoonlijk voornaamwoord het onderwerp is, staat het in de onderwerpsvorm. Als het een lijdend voorwerp of meewerkend voorwerp is, of een voorzetsels voor zich heeft

staan, staat het in de voorwerpsvorm

onderwerpsvorm                                 voorwerpsvorm 

1e p. ev     ik                                              mij, me

2e p. ev     jij, je / u                                 jou, je / u

3e p. ev     hij/zij, ze / het                    hem / haar / het

1e p. mv     wij, we                                   ons

2e p. mv     jullie / u                                jullie / u 

3e p. mv     zij, ze                                     hun, hen, ze 

BZV

Een bezittelijk voornaamwoord geeft aan van wie iets is. Het staat altijd voor een zelfstandig naamwoord. 

1e p. ev     mijn                           1e p. mv     ons, onze

2e p. ev    jouw, je / uw           2e p. mv     jullie, je /uw

3e p. ev    zijn, haar                  3e p. mv     hun 

Hoofdtelwoord (HTW) en rangtelwoord (RTW)

hoofdtelwoord = een heel groepje

Een hoofdtelwoord geeft een hoeveelheid aan: drie, honderd, weinig, veel.

rangtelwoord = iets uit een rijtje

Een rangtelwoord geeft een rangorde aan: eerste, middelste, laatste, meeste.

Voorbeelden telwoorden

- Bepaald hoofdtelwoord: dertien, miljoen, één

- Onbepaald hoofdtelwoord: veel, weinig, sommige, alle

- Bepaald rangtelwoord: eerste, twintigste

- Onbepaald rangtelwoord: laatste, middelste, zoveelste

bepaald of onbepaald telwoord

• bepaald telwoord (btw)

het aantal is bekend. vijf, 5, vijftig, 50

• onbepaald telwoord (otw)

het aantal is niet bekend. veel, weinig, enkele

Meerdere werkwoorden in één zin ...

in een zin kunnen meerdere werkwoorden staan

denk maar aan de persoonsvorm en het voltooid deelwoord

"Ik heb vannacht goed geslapen"

Nu gaan we kijken welk werkwoord het belangrijkst is.

Dit werkwoord noemen we 'het zelfstandig werkwoord' > ZWW

De andere werkwoorden noemen we 'hulpwerkwoorden' > HWW

Werkwoorden

'Ik heb vannacht goed geslapen'

'Ik ben gister naar het zwembad gefietst'

Zelfstandig werkwoord (zww)

• Het zww geeft aan wat het onderwerp doet, meemaakt of wat er gebeurt.
  
  
• In een zin staat maar één zww
  
  
• Staat er in de zin maar één werkwoord? Dan is dat een zww!

Hulpwerkwoord (hww)

• Een hww komt alleen voor in een zin met meer dan één werkwoord.
• Helpt om het gezegde te maken!
• Staat meestal vooraan in de zin.

Zelfstandige werkwoorden

Zelfstandige werkwoorden (zww): Werkwoord geeft de handeling weer in de zin. 

• Na een lange dag loopt de agent naar huis.
  
• In Italië at ik elke dag pizza.
  

*1 zelfstandigwerkwoord in de zin (de rest zijn hulpjes)

Opdrachten

Maak opdracht 6, 8, 9 en 10 zelfstandig en gebruik de theorie uit de leerstof 

Welke woordsoorten ken jij al?
Je mag drie keer raden naar het goede antwoord

mag

1. lidwoord
2. werkwoord
3. bijvoeglijk naamwoord
4. zelfstandig naamwoord

Welke woordsoorten ken jij al?
Je mag drie keer raden naar het goede antwoord

goede

1. lidwoord
2. werkwoord
3. bijvoeglijk naamwoord
4. zelfstandig naamwoord

Welke woordsoorten ken jij al?
Je mag drie keer raden naar het goede antwoord

het

1. lidwoord
2. werkwoord
3. bijvoeglijk naamwoord
4. zelfstandig naamwoord

Welke woordsoorten ken jij al?
Je mag drie keer raden naar het goede antwoord

antwoord

1. lidwoord
2. werkwoord
3. zelfstandig naamwoord
4. bijvoeglijk naamwoord

Wat weet jij al over het persoonlijk en/of bezittelijk voornaamwoord?

Wat is het verschil tussen een persoonlijk en een bezittelijk voornaamwoord?

Luca heeft vijf vrienden en twee vriendinnen.
De telwoorden in deze zin zijn...

1. Vijf, twee
2. Luca, twee
3. Vrienden, vriendinnen
4. Vijf vrienden, twee vriendinnen

Wat zijn de telwoorden in deze zin: 'Enige leerlingen kwamen te laat voor de tweede ronde.

1. enige, leerlingen
2. laat, kwamen
3. enige, tweede
4. ronde, voor

Twee derde van mijn klas haalde voor die toets een cijfer hoger dan een voldoende.

1. Twee derde = bepaald hoofdtelwoord
2. Twee derde = bepaald rangtelwoord

Veel leerlingen hebben voor die toets een voldoende gehaald.

Welk woord is 'veel'?

1. onbepaald hoofdtelwoord
2. bepaald hoofdtelwoord

Het woord ZEVENDE is een:

1. hoofdtelwoord
2. rangtelwoord

Het cijfer 4 is een:

1. bepaald hoofdtelwoord
2. onbepaald hoofdtelwoord
3. bepaald rangtelwoord
4. onbepaald rangtelwoord

Welk soort telwoord is het?

eerste

1. bepaald hoofdtelwoord
2. bepaald rangtelwoord