Farma H18 De Bloedstolling

• Farmacotherapie
• MBO
• Studiejaar 3

Hoofdstuk 18 De Bloedstolling

Leerdoelen

*De betekenis en werking van de bloedstolling

*Hoe stoffen en geneesmiddelen de bloedstolling beïnvloeden

*Bij welke aandoeningen de bloedstolling vertraagd moet worden

*De belangrijkste groepen antitrombotica en een aantal preparaten

Functie van de bloedstolling

Voorkomen van bloedverlies

Verhinderen van binnendringen van micro-organismen bij beschadigde huid of slijmvliezen

Risico: bij inwendige stolling kan een bloedvat (gedeeltelijk) worden afgesloten

Start stolling

Bij beschadiging van bloedvaten (bv door verwonding) gebeurt het volgende:

Bloedvatwand trekt samen via AZS

De wond wordt afgedicht door bloedplaatjes (trombocyten)

Het stollingsmechanisme wordt geactiveerd

Schema van de bloedstollingsreactie

Welke functie heeft vitamine K?

1. Het remt het bloedstollingsmechanisme
2. Het doet niks op het bloedstollingsmechanisme
3. Het activeert het bloedstollingsmechanisme

Bevorderen van de bloedstolling

Alle geneesmiddelen, vertragen de bloedstolling

Versnellen van de bloedstolling  weinig beschikbaar

Bij snij- en scheerwondjes kan evt. aluin of ijzersulfaat gebruikt worden

Dit heeft een samentrekkende (=adstringerende) werking

Bij mensen die door een erfelijke ziekte (hemofilie) geen stollingsfactoren aanmaken, kunnen stollingsfactoren geïnjecteerd worden

Trombose

Trombose is een bloedstolsel in een bloedvat

Gevolg: geen bloed en dus geen zuurstof naar weefsels  afsterven

Oorzaken

Veranderingen in de bloedvatwand (atherosclerose!)

Verminderde bloedcirculatie (bijv. bij bedlegerige patiënten of na een operatie)

Verandering in samenstelling van het bloed

Soorten trombose

Arteriële trombose

Vaak hart, hersenen of perifere bloedvaten

Risicofactoren: hoog cholesterol, roken, overgewicht, hoge bloeddruk, diabetes

Veneuze trombose

Onderste ledematen, het bekken

Complicatie: longembolie

Risicofactoren: bedlegerigheid, ouderdom, zwangerschap, spataderen, overgewicht, anticonceptiepil

Embolie

Een embolie is een negatief bijverschijnsel van trombose

Bloedstolsel laat los en komt via de bloedbaan bij een belangrijk orgaan waardoor dat orgaan niet meer goed kan functioneren

Long, nier, hersenen, hart

Waarom wil je de bloedstolling vertragen? 

Bij het voorkomen en behandelen van trombose

Om een volgend hartinfarct te voorkomen

Om een volgend TIA of herseninfarct te voorkomen

Na een operatie  bloedvaten zijn dan immers beschadigd

Na het plaatsen van

    nieuwe hartkleppen of

    prothesen

Noem 2 functies van de bloedstolling

Wat is een risico van bloedstolling

Wat gebeurt er bij tijdens het stollen van bloed

Wat is hemofilie?

Wat is trombose?

Wat is een embolie?

Hart- en vaatziekten

Let op: het woord “bloedverdunners” is onjuist! Het bloed wordt niet dunner, maar stolt minder snel

We hebben het dan ook over antitrombotica  na plaatsing kunstmatige kleppen/prothesen

Wanneer:

Hartinfarct

TIA

Herseninfarct (cerebrovasculair accident / CVA)

Hartinfarct

Een deel van de hartspier sterft door zuurstofgebrek.

Dit wordt gemeten in het bloed. De ernst van een infarct wordt beoordeeld aan de hand van een ECG

Mogelijke complicaties of restverschijnselen: angina pectoris, hartritmestoornissen, hartfalen

Bij hartinfarct moet direct een middel gegeven worden dat bloedstolsel oplost

Daarna middelen blijven gebruiken om volgend infarct te voorkomen

TIA

Een kortdurend herseninfarct

Uitvalsverschijnselen die binnen 24 uur weer verdwijnen

Kan veroorzaakt worden door een klein stolsel

“Mini-herseninfarct”

Transient ischaemic attack

Herseninfarct / CVA

Ook wel beroerte genoemd

Duurt langer dan 24 uur

Kan zelfs overlijden tot gevolg hebben

Antitrombotica ('bloedverdunners')

Verzamelnaam voor stoffen die de bloedstolling kunnen vertragen (antistollingsmiddelen)

Vier groepen:

1.Anticoagulantia  a. heparines b. cumarines

2.Trombocytenaggregatieremmers (TAR)

3.Nieuwe orale anticoagulantia (NOAC’s/ DOAC’s)

4.Trombolytica

Anticoagulantia

Heparineafgeleiden:

Beïnvloeden de bloedstolling rechtstreeks (direct)

Subcutane toediening

Goed in te stellen

Vaak na een knie- of heupoperatie

Preparaten:

Dalteparine Fragmin ®

Nadroparine Fraxiparine ®, Fraxodi ®

Fondaparinux Arixtra ®

Bij profylaxe is de dosering 1 maal per dag

Cumarineafgeleiden

cumarinederivaten gaan in de lever op de plek zitten waar vitamine K normaal zorgt voor de vorming van protrombine

Hierdoor kan de lever geen protrombine meer maken

Dus… de bloedstolling komt niet op gang

Cumarines:

Deze middelen werken dus indirect

Orale toediening

Werking na 18-72 uur

Begin dosering voor iedereen gelijk daarna

Dosering wordt bepaald door trombosedienst (regelmatig)

Preparaten:

Acenocoumarol (kortdurende werking)

Fenprocoumon (werkt een aantal dagen)

Bij overdosering:

Onderhuidse bloedingen (blauwe plekken)

Inwendige bloedingen

Wat te doen bij overdosering:

Tijdelijk inname staken

Vitamine K (fytomenadion) oraal toedienen

Trombocytenaggregatieremmers (TAR)

Beïnvloeden hechting bloedplaatjes aan vaatwand

Bij veranderingen in de vaatwand is dan de kans op vorming van een stolsel kleiner

Voorkomen van nieuw hartinfarct, TIA of herseninfarct

Voordeel: geen trombosedienst nodig bij dosering

Trombocytenaggregatieremmers

Preparaten:

Acetylsalicylzuur 80 mg, carbasalaatcalcium 100 mg

Clopidogrel Plavix ®

Ticagrelor Brilique ®

Dipyridamol Persantin ®

 Nieuwe orale anticoagulantia (NOAC’s)

Zijn “concurrent” van de cumarines (acenocoumarol en fenprocoumon)

Vaak na heup- en knieoperaties om trombosebeen te voorkomen

Dabigatran is een directe trombineremmer

Rivaroxaban en Apixaban zijn factor Xa-remmers

 Nieuwe orale anticoagulantia (NOAC’s)

Voordelen:

Orale toediening (patiënt vriendelijk)

Bezoek aan de trombosedienst niet nodig

Net zo effectief en lijken minder bloedingscomplicaties te geven ( hersenbloedingen )

Nadelen:

Nog geen antidotum beschikbaar

De middelen zijn nog nieuw en er is meer onderzoek nodig

 Nieuwe orale anticoagulantia (NOAC’s)

Preparaten:

Dabigatran Pradaxa ®

Rivaroxaban Xarelto ®

Apixaban Eliquis ®

Trombolytica

Kunnen bloedstolsels en bloedproppen oplossen

Worden in het ziekenhuis per injectie toegediend

Bij acuut hartinfarct

Preparaten:

alteplase

streptokinase

Afleverinformatie

Hoe de middelen te gebruiken

Werking en bijwerkingen (blauwe plekken)

Veel interactie dus let goed op bij zelfzorg ( dit ook doorgeven aan de trombosedienst

Wijzigen van andere medicatie of toevoegingen doorgeven

Aantal bekende interacties:

Cumarinederivaten niet i.c.m. noscapine, miconazol

Trombocytenaggregatieremmers mogen niet tegelijk met

NSAID’s worden gebruikt omdat dit de werking tegengaat

Waarom is het woord bloedverdunners onjuist?

Wat is een hartinfarct ?

Wat is een TIA?

Wat is een beroerte? Noem 3 verschijnselen

Noem 4 groepen antitrombotica
Noem bij iedere groep één voorbeeld

Wat kan een bijwerking zijn van antitrombotica

Wanneer neem je ze in en waarom dan?