Opstand van de Nederlanden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

1.4 De Nederlandse opstand

Nakijken

Lezen 1.4 (moeilijke woorden)

Wat heb je nog niet begrepen in de tekst?

Bespreken hoofdstuk 1 paragraaf 4

Huiswerk volgende week

Wat weten jullie over Willem van Oranje?

Noem een verschil in de ideeën van Luther en Calvijn.

Leerdoelen

Hoe Nederlanders ontevreden waren over de politiek van hun vorsten.

Hoe Nederlanders in opstand kwamen tegen hun vorst.

Waardoor de Nederlanden verdeeld raakten (nu België en Nederland)

Hoe een onafhankelijke Nederlandse staat ontstond.

Lezen 1.4 De Nederlandse opstand
Moeilijke woorden?

Wat heb je nog niet begrepen uit de tekst?

1. Uit hoeveel gewesten bestonden de Nederlanden.
2. Welke huidige landen hoorden bij de Nederlanden

1. 12 Nederland en België
2. 12 Nederland en gedeelten van Duitsland
3. 17 Nederland en België
4. 17 Nederland en Gelderland

De Nederlanden

• Karel V vorst, later zijn zoon Filips II
• Nederlanden vereniging van staatjes (gewesten)
  
• Stadhouder werd aangesteld als hoofd van gewest.
• Nederlanden bestuurd vanuit Brussel
  
• Landvoogd directe vervanger van koning
  

Landvoogdes Magaretha van Parma

Stadhouder Willem van Oranje

De Nederlanden

Karel en later Filips II wilden één staat met dezelfde wetten.

Centralisatie van bestuur (alles bestuurd vanuit Brussel)

Staatsvorming en centralisatie ging ten kostte van de macht van gewesten.

Gewesten wilden macht behouden.

Karel V

Filips II

De Nederlanden

Karel v wilde hoge belastingen om de dure paleizen en ambtenaren te kunnen betalen.

Filips II wilde nog hoger belastingen.

Nederlandse edelen wilden hun welvaart niet opgeven.

De Nederlanden

Karel V vervolgde de protestanten.

Filips II vervolgde de protestanten nog feller.

De meedogenloosheid daarvan ging veel Nederlandse edelen te ver.

Vervolging protestanten

De Nederlandse opstand heeft drie duidelijke oorzaken.
Noem een politiek, economische en godsdienstige oorzaak voor de opstand.

De opstand tegen Spanje

• Willem van Oranje was tolerant, hij wilde godsdienstvrijheid. Katholiek of protestant mocht een eigen keuze zijn.
• Strenge vervolging --> gevolg smeekschrift edelen. Stop alstublieft de vervolging van protestanten.
• Landvoogdes Magaretha van Parma stopte tijdelijk de vervolgingen.
  

Het tijdelijk eindigen van de vervolgingen werd........

1. Gewaardeerd en gerespecteerd
2. Werd door calvinisten als zwakte gezien.
3. Had geen invloed

De opstand tegen Spanje

Hagenpreek van een dominee in Vlaanderen tegen verering katholieke beelden

Gevolg: Beeldenstorm in een klooster.

Daarna overal in de Nederlanden beeldenstorm

De opstand tegen Spanje

• Filips II woest na de beeldenstorm
  

•  Alva de "IJzeren hertog" werd naar de Nederlanden gestuurd.
• Edelen die te zwak hadden opgetreden gedood
  
• Speciale rechtbank opgericht
  
• Nederlanders moesten gehoorzaam worden door terreur.
  

Edelen Egmont en Horne onthoofd

Willem van Oranje vlucht naar zijn familie in Dillenburg (Duitsland)

1568 Willem van Oranje valt met een leger Nederland binnen (begin Tachtigjarige oorlog)

De Nederlanden verdeeld

• Geuzen (bedelaars) erenaam voor de opstand.
  

•  Opstand lijkt eerst kansloos Willem van Oranje verslagen.
• 1572 Watergeuzen veroveren Den Briel.
• En aantal Hollandse steden sluiten zich bij de opstand aan.
• Alva komt met leger vanuit zuiden en oosten.
• Naarden door Spanjaarden veroverd.
• Alva schrijft: "Niet één kind ontkomen".
  

Naarden gaf zich over in 1572

Stad werd uitgemoord en in brand gestoken

Na het bloedbad van Naarden wilden de andere steden zich niet overgeven.

Leiden

hield vol

tegen de

Spanjaarden

Haring

en wittebrood

De Nederlanden vallen uiteen

• Filips II voerde naast de oorlog tegen de Nederlanden ook oorlog tegen de Turken
  

•  Daardoor raakte zijn geld op, hij kon de legers in de Nederlanden niet meer betalen.
• Hierdoor kregen de opstandelingen Zeeland en Holland in handen en uiteindelijk de Noordelijke Nederlanden.
  

Nederlanden vallen uiteen

• Hertog van Parma Alexander Farnese verovert gebieden in de zuidelijke Nederlanden gebieden, maar houdt ook meer rekening met de katholieke bewoners.
  

Zuidelijke gewesten sluiten zich aan bij Filips II (Unie van Atrecht.

Noordelijke Nederlanden scheiden zich af en gaan zelfstandig verder (Unie van Utrecht)

Wordt Alva in de stoel positief of negatief afgebeeld?

Leg je antwoord uit met een beeldelement. Volgende dia

Wordt Alva door de tekenaar positief of negatief afgebeeld? Leg je antwoord uit met een beeldelement

Plakkaat van Verlatinghe

Wat staat er in oud Nederlands? Antwoord op de volgende dia

1. Wat staat er op het plakkaat van Verlatinghe?
2. Waarom past dit bij Calvijn?

Noem twee dingen die je hebt geleerd tijdens deze les.