Poëzieles

• NT2
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Programma dinsdag 13 juni 2023

Wat gaan we vandaag doen?

- Wat is poëzie?

- Voorbeelden van poëzie

- Welke kenmerken horen bij poëzie?

- Zelf een gedicht (een elfje) schrijven

Lesdoel

Een elfje maken

Eindletterspel

- Bedenk een nieuw woord met de laatste letter van het vorig woord. 

- Geen namen van mensen, plaatsen, merken.

- Wel: Substantief (noun (enkelvoud/ meervoud), adjectief (met of zonder -e), persoonlijke voornaamwoord, possessief, prepositie, verbum etcetera.

- Geen herhaling.

Voorbeeld: tafel     laat     tegen    niemand   denkt (denk/ denken/ dacht/ dachten)

Wat is poëzie?

Schrijf op (in het Nederlands) waar je aan denkt bij ' poëzie'?
(Write down (in Dutch) what you think of by 'poëzie'?

Waar ging het filmpje over?

Waar denk je nu (na de video) aan bij 'poëzie'?

Heb je in het filmpje nog iets gehoord wat we nog niet hadden genoemd bij de eerste brainstormopdracht? Misschien niet, dan kun je deze vraag snel doorklikken en doorgaan naar het volgende fragment.

"Dansen is mooi wandelen. Poëzie is mooi denken."

Moet een gedicht altijd (always) rijmen?

1. nee
2. ja

Een gedicht hoeft niet altijd te rijmen. Wat is een voordeel van rijm? Waar helpt het bij?

Welk gedicht ken jij? Het mag ook een Engelstalig gedicht zijn.

Hoe noem je de schrijver een gedicht?

1. gedichter
2. dichter
3. poeter
4. poemer

Sinterklaasgedichten

In Sinterklaasgedichten is rijm belangrijk!

Sinterklaas zat te denken...

Wat hij die brave leerlingen zou schenken...

Rijm

Sinterklaasgedichten hebben meestal eindrijm:

De laatste woorden van de regel rijmen dan:

Sinterklaas rijdt - stil als een muis

Over het dak van ons kleine huis

Vroeger rijmden gedichten altijd, want

* er was niet altijd pen en papier.

* een rijmende tekst was gemakkelijker om te onthouden.

Een rijmende tekst is natuurlijk ook makkelijker te onthouden. Daarom blijven liedjes vaak zo in je hoofd zitten. Er zit natuurlijk een melodie bij, maar ook de rijmende tekst helpt dat je het beter onthoudt. Dat was vroeger ook handig, toen er nog niet altijd pen en papier was om een tekst op te schrijven.

Wat rijmt er op: gapen?

Wat rijmt er op: drop?

create.kahoot.it

Wat rijmt er op: maan?

Wat rijmt er op: lees?

quizlet.com

Maak dit verjaardagsgedichtje af:
Ik wens jou een leuk leven,
je bent mijn beste vriend(in) die ik al mijn liefde wil ......

Rapteksten

Rapteksten rijmen vaak ook, net als gedichten.

Rijm is vet

Cabaretier Andries Tunru zegt over rapteksten:

"Als het rijmt, klinkt het vet."

Een voorbeeld van een tekstsoort waarin vaak rijm gebruikt wordt: songteksten. Vooral in rapteksten komt vaak rijm voor. 

Cabaretier Andries Tunru zegt over rap: "als het rijmt, klinkt het vet." "vet' betekent "cool". Dus een rijmende raptekst is cool. Het maakt dan niet uit waarover je rijmt. Om dit te bewijzen doet Tunru aan improvisatierap. Kijk maar...

Video

- Kijk en luister naar de video (2 keer afgespeeld).

- Welke woorden rijmen op elkaar?

-Schrijf ze op het papier dat je van de juf krijgt.(2 minuten).

- Het tweetal (wheel of names) met de meeste antwoorden goed, krijgt morgen een chocolaatje :-)

Markeer/ Omcirkel/ onderstreep de rijmwoorden in de tekst van de rapper van de video (5 minuten).

Werk in tweetallen (wheel of names)

Schrijf beide namen op het werkblad.

Na 3 minuten leveren jullie je werkblad bij de juf in.

Kijk en luister naar de volgende video.

We gaan een kort filmpje kijken van Ridder William. Hij kan soms niet de juiste woorden vinden en krijgt hulp van een dichter.

Schrijf in enkele woorden op waar die video over ging.

Kenmerken (characteristics) van poezie

- Vorm en inhoud: -Witregels

- Klank: * Eindrijm: Ben je boos

                                      Pluk een roos

                                      Zet hem op je hoed

                                       Dan ben je morgen weer goed!

                   * Beginrijm: Mickey Mouse

                                              zachte, zoete, zomeravond

- Ritme

- Spelen met de betekenis van woorden

Verschillende dichtvormen

We gaan vandaag één (1) dichtvorm bespreken: het elfje

Een elfje

Een elfje bestaat uit elf woorden:

1

2

3

4

1

Een elfje hoeft niet te rijmen.

Een elfje

Met deze dichtvorm gaan jullie zelf ook oefenen. 

Laat eens zien hoe het staat met jouw Nederlandse vocabulaire :-)

Kijk naar de onderstaande voorbeelden.

https://www.deboterham.be/cultuur/gedichten-voor-valentijn.html

Kunstenaar Vincent van Gogh

Titel Zelfportret als schilder

Datering 1887 - 1888

Locatie Parijs, Frankrijk

Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam

Luchtballon

Grote bol

Passeert de zon

Ik hoor hete lucht

Vuur

Dit is een luchtballon. Bij deze luchtballon hoort dit gedichtje. [lees het gedichtje voor, bespreek wat de leerlingen opvalt. Wat zien ze aan de vorm? Vinden ze dit een gedicht leuk? Waarom wel/niet? 

Elfje

https://www.pinterest.com/pin/567242515565196577/

http://edi-pentol.blogspot.com/2011/08/elfjes-gedichten.html

Hoeveel woorden heeft de vijfde regel van een elfje?

1. drie
2. vijf
3. twee
4. een

Waar gaat je elfje over?

Je maakt straks jouw eigen elfje :-)

Maar eerst een reflectiemoment......

Jullie mogen het onderwerp helemaal zelf kiezen, maar er is wel een parapluthema en dat is Nederland

Wat heb je vandaag in de Nederlandse les geleerd?

Brainstorm

Maak een mind map voor jezelf over Nederlandse dingen: de taal, het eten, het weer, de mensen, het landschap, .... het kan van alles zijn!

Schrijf minimaal tien dingen op, maar veel meer mag ook!

Denk aan kleine dingen die bij jou horen.

Ik zou de leerlingen eerst zelfstandig laten brainstormen. Daarna kunnen ze natuurlijk delen wat ze hebben bedacht. Dan brengen ze elkaar misschien nog op ideeën.

Onderwerp kiezen

Kies één onderwerp waar jij een elfje over gaat schrijven.

Hou het onderwerp dicht bij jezelf. 

Kies iets waar je een bepaald gevoel bij hebt.

Een elfje schrijven

Stap 1:

- Begin met het verzamelen van woorden of korte zinnetjes die bij jouw onderwerp passen.

- Denk aan de zintuigen: wat hoor je? zie je? voel je? ruik je?

- Denk aan je gevoel: wat voel je? wat vind je?

Als leerlingen dit moeilijk vinden kunnen ze ook de tijdschriften gebruiken om in te bladeren en eventueel woorden uit te knippen. Ze mogen ook een collage maken van woorden en plaatjes.

Een elfje schrijven

Stap 2:

- Begin met het samenstellen van jouw elfje.

- Denk niet te lang na.

- Herschrijven kan altijd nog :)

Ook hier mogen ze woorden knippen uit de tijdschriften

Hoeveel regels heeft een elfje?

1. vier
2. vijf
3. elf
4. drie

Opdracht: Maak een elfje

1. Kies een inspiratiebron. 

2. Beschrijf in het elfje iets van wat je ziet, of iets wat je voelt. 

3. Hou het simpel en kort. 

4. Denk aan het schema van de woorden: 1, 2, 3, 4, 1.

5. Je mag een foto/ plaatje toevoegen aan jouw elfje.

5. Upload jouw elfje op Managebac.

Klaar met jouw elfje?

Vul dit Google Formulier in: https://forms.gle/QiUZEwn41x5mBKzn7

Doe deze quizzen:

https://wordwall.net/nl/resource/36734238/rijmen

https://wordwall.net/nl/resource/2480872/taal/rijmen-1