H5 - TH6 - BS1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Thema 6 - Afweer

BS1 - Bescherming

Leerdoelen BS1

Na deze les kun je:

• beschrijven de werking en de functie van de huid bij de afweer
• afweermechanismen van planten herkennen 

Begrippen BS1

ziekteverwekkers

lichaamsvreemd

lichaamseigen

huid

slijmvliezen

mechanische afweer

chemische afweer

melanine

indirecte afweer

inwendig / uitwendig milieu

eigenlijk zijn we 1 grote buis

inwendig / uitwendig milieu

scheiding inwendig -> uitwendig

-> 1 cellaag

-> uitwendig:

• buitenkant huid
• inhoud longen
• inhoud darmen
• urinewegen: blaas/vagina/plasbuis

pathogenen

let op:

niet alle bacteriën zijn ziekteverwekkers

virussen zijn geen micro-organismen 

pathogenen

let op:

niet alle bacteriën zijn ziekteverwekkers

->darmflora, huid microbioom, etc

-> locatie is zeker van belang: je wilt geen darmbacterie in je bloedbaan

virussen zijn geen micro-organismen 

-> 

pathogenen

let op:

niet alle bacteriën zijn ziekteverwekkers

 

virussen zijn geen micro-organismen 

-> hebben een gastheer nodig

pathogenen

let op:

niet alle bacteriën zijn ziekteverwekkers

 

virussen zijn geen micro-organismen 

-> hebben een gastheer nodig

virus

virus

virus

binas 77d

bacteriën

binas 79A

ziekteverwekkers

lichaamsvreemd of eigen?

antigeen = antigen 

-> is dus gen voor aanwezig

(of in je lichaam of in het pathogeen)

antibody behoort tot je imuunssyteem

-> body van het legertje dat ze aanvalt

huid + slijmvliezen

1e verdedigingslinie tegen 

pathogenen

•  slijmvliezen bij
  

- mond/ ogen/ neus / 

luchtwegen/ voortplantingsstelsel

afweer

mechanische afweer

chemische afweer

afweer

• mechanische afweer
  

-> huid / slijmvliezen: ze zijn 

aangepast om pathogenen 

buiten te houden

• chemische afweer
  

afweer

• mechanische afweer
  

-> huid / slijmvliezen: ze zijn 

aangepast om pathogenen 

buiten te houden

• chemische afweer
  

-> gebruik van stoffen zoals HCl in de maag

melanine

pigment in de huid

-> gevormd door melanocyten

-> worden doorgegeven aan

opperhuidcellen

-> stimulatie door zonlicht

-> beschermt tegen UV straling

3x bescherming bij planten

chemische, mechanische en indirecte afweer

-> tegen ziektes

-> tegen vraat

3x bescherming bij planten

chemische afweer

-> productie geurstoffen

-> productie gifstoffen

3x bescherming bij planten

mechanische afweer

3x bescherming bij planten

indirecte afweer

-> productie geurstoffen

om natuurlijke predatoren 

tegen vijand te lokken

Slijmvliezen vormen welk type afweer afweer?

1. specifiek
2. mechanisch
3. chemisch
4. aspecifiek, mechanisch en chemisch

De inhoud van de maag hoort bij het

1. inwendige milieu
2. uitwendige milieu

Hoe verdedigd een plant zich tegen infectie?

1. via chemische afweer
2. via een combinatie van mechanische, chemische en indirecte afweer
3. via mechanische afweer
4. is eigenlijk niks over gezegd

Sommige planten hebben een bittere smaak ter verdediging. Is dit een voorbeeld mechanische of chemische afweer?

1. Mechanische afweer
2. Chemische afweer

Hoe heet de eigenschap van het lichaam om inwendige stabiliteit te handhaven?

1. fysiologie
2. controle
3. lichaamstemperatuur
4. homeostase

Mensen maken ook gebruik van mechanische en chemische afweer. Wat is een voorbeeld van chemische afweer?

1. huid
2. vloeistofstroom in urinewegen
3. maagzuur
4. slijmlaag in vagina

Wat hoort niet bij het inwendig milieu?

1. Bloedplasma
2. De binnenkant van je darmen
3. De binnenkant van je longen
4. Weefselvloeistof

Mechanische afweer

Chemische afweer

Indirecte afweer

Sommige planten maken nicotine, wat dodelijk is voor insecten.

Sommige planten maken lokstoffen, die de natuurlijke vijand van bijvoorbeeld een rups aantrekt.

Welke onderdelen vallen onder het inwendige milieu? En welke onder het uitwendige milieu? Sleep naar het juiste vak!

Inwendig milieu

Uitwendig milieu

In de maag

In een haarvat

In de urineblaas

In de baarmoeder

In een leverlobje

In een bronchiole

In de galblaas

Vogelgriep is een griep die bij vogels voorkomt, maar ook _______ kan besmetten.

De griep wordt veroorzaakt door een _______. Niet alle vogels die het virus hebben, worden ziek. Vooral eenden, kalkoenen en _______ zijn er gevoelig voor.

Mensen kunnen besmet raken als het virus in de _______ komt. Er zijn in Nederland enkele tientallen mensen besmet geraakt met het virus.

Als je _______ raakt met het virus, bestrijdt je lichaam het virus met _______.

Toepassen: Vogelgriep

Sleep de woorden naar de juiste plek.

Kippen

Lucht

Antistoffen

Besmet

Virus

Mensen

antistofcel

virus

antistof

antigeen

Levend 

Levenloos

Kunnen bestreden worden met antibiotica

Antibiotica werkt niet

Delen zelf

Delen mbv gastcel

Virus

Bacterie

aan de slag:

huiswerk:

maak de opdrachten 1 t/m 3

intressant? maak opdracht 4

lees BS2