Hoe ervaren wij ons bestaan als mens? - 1.1 Sheets-Johnstone en dans

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

1.1 Hoe ervaren wij ons bestaan als mens?

Sheets-Johnstone

We zijn een denkend, bewegend lichaam

-> Onze gewaarwordingen van ons bewegende lichaam in de ruimte gaat vooraf aan bewuste reflectie op onszelf

-> Fenomenologie biedt een perspectief op onze bestaanservaring

Fenomenologie als methode

Het beschrijven van de beleefde ervaring:

 hoe de wereld zich voordoet aan de mens in de wereld, beschreven vanuit eerstepersoonsperspectief.

Het gaat om de directe intuïtieve pre-reflectieve ervaring.

De ervaring die nog niet gekleurd is door vooroordelen of theoretische begrippen.

Maxine Sheets-Johnstone

1930

Deze zintuiglijke ervaring is de bron van ons gevoel van zelf.  
Lichamelijke (bewegelijke!) ervaring in de leefwereld.

Bijv. dans:
Kenmerkend voor dans is het gevoel van het bewegend lichaam dat zowel door de toeschouwer als danser wordt ervaren.

Sheets-Johnstone

Het bewegende lichaam vormt niet alleen ons denken omdat het onze ervaring bemiddelt (kennis is belichaamd),

het is zelf een denken (in beweging).

---
We ontdekken de ervaring van ons eigen bewegende lichaam in onze ontwikkeling (ontwikkelingspsychologie).

Kinesthesie

Wanneer we bewegen dan menen wat we kunnen doen en ervaren we onszelf als een 'ik kan'.

Er is geen 'ik' of puur bewustzijn onafhankelijk van de wereld en het lichaam.

Fenomenologie als methode

Het beschrijven van de beleefde ervaring:

 hoe de wereld zich voordoet aan de mens in de wereld, beschreven vanuit eerstepersoonsperspectief.

Het gaat om de directe intuïtieve pre-reflectieve ervaring.

De ervaring die nog niet gekleurd is door vooroordelen of theoretische begrippen.

Sheets-Johnstone

Choreograferen van een dans gaat niet via een derderpersoonsperspectief waarbij een beweging van A naar B gaat. De objectieve beschrijving.

Het gaat om de kracht, focus en scherpe of vloeiende kwaliteit van de beweging zelf.

Achteraf kan de danser reflecteren op de totale ervaring om erachter te komen wat de vorm in tijd en ruimte is.

Fenomenologie biedt een perspectief op de pre-reflectieve ervaring van het bewegende lichaam in de ruimte.

Reflectie komt na de ervaring.

We ervaring onszelf als bewegend lichaam en hoe we in de wereld staan.

De danser reflecteer op de dans, wij op ons leven.

Tekst 

Sheets-Johnstone

Perspectief op bestaanservaring hier-en-nu en hoe we onze bestaanservaring willen voortzetten.

Termen:

Bewustzijn-lichaam; eenheid van bewustzijn en lichaam

Lichaamsschema; (Merleau-Ponty); vertrouwdheid met je eigen lichaam en de mogelijkheden daarvan

Aantal aandachtspunten

Het fenomeen (dans) wordt beschreven zoals het zichzelf voordoet aan het bewustzijn; een verschijning.

Het waarom en hoe kan niet verklaard worden. Dát iets verschijnt of bestaat staat vast.

Het pre-reflectieve bewustzijn is een bewustzijn van een gevoeld betekenis (belang of zin).

-

Elke geleefde ervaring van het lichaam veronderstelt een pre-reflectief bewustzijn van zijn ruimtelijkheid door een lichaamsschema.

De pre-reflectieve kennis van de ruimtelijkheid van een lichaam is gebaseerd op het lichaamsschema.

En nog een paar..

Bewustzijn-lichaam richt zich naar de wereld en is zich daar al impliciet van gewaar van zijn ruimtelijke aanwezigheid.

Elke geleefde ervaring van bewustzijn-lichaam omvat een pre-reflectieve gewaarwording van de ruimte.

-

De ervaring gaat vooraf aan elke reflectie erop of beoordeling ervan.

De pre-reflectieve gewaarwording van het lichaam-in-beweging als een dynamisch vorm-in-wording is inherent (in zichzelf besloten) aan elke geleefde ervaring van de zuivere lichaamsbeweging.

Eindterm 5

De kandidaten kunnen de opvattingen van Descartes, Sheets-Johnstone, Plessner, De Beauvoir en Fanon over de vraag naar de mens, en de verschillende manieren waarop het lichaam daarbij een rol speelt uitleggen, vergelijken, toepassen en evalueren. 

Daarbij kunnen zij de volgende standpunten betrekken:

• mensen zijn een denkend bewustzijn met een mechanisch lichaam (Descartes);
• mensen zijn een reflecterend, bewegend lichaam (Sheets-Johnstone);
• mensen staan lichamelijk in verhouding tot zichzelf (Plessner);
• mensen staan lichamelijk in verhouding tot anderen (De Beauvoir, Fanon).

Eindterm 6

De kandidaten kunnen uitleggen en evalueren dat mensen volgens Sheets-Johnstone een reflecterend, bewegend lichaam zijn. Daarbij kunnen zij betrekken:

• een uitleg van Sheets-Johnstones fenomenologische benadering van dans en de pre-reflectieve gewaarwording van de ruimtelijkheid en bewegingen van het lichaam;
• de begrippen ‘pre-reflectief’ en ‘lichaamsschema’;
• een uitleg met tekstfragment 1 van Sheets-Johnstones argument dat de gewaarwording van het bewegende lichaam in de ruimte voorafgaat aan bewuste reflectie op onszelf;
• een uitleg met tekstfragment 1 van Sheets-Johnstones argument dat fenomenologie een perspectief biedt op de bestaanservaring.

Bewustzijn-lichaam

eenheid van bewustzijn en lichaam

Pre-reflexieve gewaarwording

De  onmiddellijke gewaarwording van de ruimtelijkheid en van de bewegingen van ons lichaam vóór afgaande aan theoretische reflectie daarop. Gevoelde betekenis of zin.

Lichaamsschema; 

vertrouwdheid met je eigen lichaam en de mogelijkheden daarvan.