20240924 Ma VAV4HA000AK en VAV5HA000AK havo leerjaar 1 Thema's 1.4 en 2.2

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

VAV4HA000AK en VAV5HA000AK

Maatschappijleer

Contactgegevens:

David Lindenaar

Docent burgerschap en maatschappijleer bij de afdelingen:
Zorg en Vavo.

[e-mail]

Maatschappijleer

AFSPRAKEN 

1. Kom op tijd.

2. Neem altijd jouw spullen mee. Je neemt elke les een opgeladen laptop, boek en pen mee.

3. Telefoon in de tas, dopjes uit, smartwatch verbinding uit.

4. Jas uit, tas van tafel en niet eten in de les.

5. Ben je er een les niet? Maak het huiswerk dan thuis. Gebruik de e-mail die ik elke les verstuur.

6. Sla geen vragen over en antwoord altijd met uitleg.

VAV4HA000AK en VAV5HA000AK

Planning

10-09: 1.1: Wat is maatschappijleer?

10-09: 1.2: De maatschappij onderzoeken

17-09: 1.3 Media en nepnieuws

17-09: 1.4 Kritisch denken

24-09: 2.1 Wat is een rechtsstaat?

24-09:2.2 Voorwaarden voor een rechtsstaat

01-10:  INTRODUCTIE PRAKTISCHE OPDRACHT

08-10: 2.3 Criminaliteit en opsporing

08-10: 2.4 Rechtspraak en straffen

15-10: 2.5 Conflicten oplossen

15-10: 2.6 Blik over de grens

22-10: 2.7 Uitdagingen voor de rechtsstaat

05-11: Voorbereiding op de toetsweek

11-11 t/m 15-11: Toetsweek 1

Terugblik op:

Les 1.3 Media en nepnieuws

en

Les 2.1 Wat is een rechtsstaat?  

1.3: Media en nepnieuws 

Manipulatie: het opzettelijk verdraaien of weglaten van feiten, vaak zonder dat de lezer of kijker zich ervan bewust is. 

Propaganda: bewust eenzijdige informatie gegeven met als doel de mening van mensen te beïnvloeden. 

Indoctrinatie: daarbij krijgen mensen langdurig, systematisch en dwingend eenzijdige opvattingen opgedrongen met de bedoeling dat zij deze opvattingen kritiekloos overnemen. 

1.3: Media en nepnieuws

1.3: Media en nepnieuws 

Polarisatie: het proces waarbij de tegenstellingen tussen groepen groter worden en ze steeds verder tegenover elkaar komen te staan.

Complottheorieën: een complottheorie gaat er vanuit dat bepaalde gebeurtenissen het resultaat zijn van een samenzwering tussen mensen of groepen met kwaadaardige bedoelingen.

1.3: Media en nepnieuws 

Objectief: geven aan hoe iets werkelijk is. Feitelijk

Subjectief: geven aan wat iemand ergens van vindt. Meningen. 

Filterbubbel: websites passen hun resultaten aan op jouw zoekgeschiedenis.

Referentiekader: alles wat je bezit aan kennis, ervaring, normen, waarden en gewoonten vormen de 'bril' waardoor jij naar de samenleving kijkt. 

Selectieve waarneming: iemand ziet alleen wat hij of zij wilt zien. 

Vooroordelen: je oordeelt over iets of iemand zonder dat je die persoon of die zaak kent. 

Checks and balances:

Verschillende machten controleren elkaar en ‘houden elkaar scherp’.

2.1 Wat is een rechtsstaat?

Wat is een rechtsstaat precies?

Rechtssysteem waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur.

2.1 Wat is een rechtsstaat?

Publieksrecht: Rechtsregels over de relatie tussen overheid en burger (en organisaties/bedrijven).

Privaatrecht: Rechtsregels over de relatie tussen burgers (en organisaties/bedrijven) onderling, ook wel rechtspersonen genoemd.

 

 

Publiekrecht  (o.a strafrecht)

• Zowel kleine overtredingen (door rood rijden) als zware misdrijven (moord).
  
• Altijd een zaak tussen Openbaar Ministerie en burger (of bedrijf / organisatie).
  

Privaatrecht  

(o.a personen- en familierecht)

• Wetsregels met betrekking tot
  familiaire (of relationele) verhoudingen
  tussen mensen. Bijvoorbeeld:

1. Huwelijk
   
2. Scheiding
   
3. Erfenis
   

Kerntaken van de overheid 

in een rechtsstaat

Rechtshandhaving (geweldsmonopolie)

Rechtsbescherming

Ontstaan van de rechtsstaat

Eeuwenlang had de bevolking nauwelijks rechten.

Mensen werden zomaar opgepakt en gevangengezet.

Tijdens de Verlichting kwam er verzet tegen dit onrecht, dat leidde in Frankrijk tot de Franse Revolutie (1789).

Met de opgestelde ‘Verklaring van de Rechten van de Mens en Burger’ was het idee van de rechtsstaat geboren.

Voorwaarden rechtsstaat

• Legaliteitsbeginsel: Alles wat de overheid doet, gebaseerd zijn op de wet. (in het strafrecht ook bekend als het nulla poena-beginsel) De overheid mag alleen de vrijheid van burgers beperken als die beperkingen in wetten zijn vastgelegd. Dit zorgt voor rechtszekerheid: je weet als burger wat de overheid wel en niet mag doen.
  
  
• Proportionaliteitsbeginsel: Straf moet in verhouding moet staan tot
  
• Subsidiariteitsbeginsel: Hogere instanties niet iets moeten doen wat door lagere instanties kan worden afgehandeld
  
• Vlagbeginsel: Het strafrecht van een land ook geldt buiten de grenzen van dat land
  
• Territorialiteitsbeginsel: In het recht houdt in dat het recht van het land waar een persoon zich bevond of waar een handeling werd verricht van toepassing is.
  
• Opportuniteitsbeginsel: Een officier van justitie kan beslissen dat een strafbaar feit niet vervolgd wordt op grond van het algemeen belang

• Détournement de pouvoir: (Frans voor machtsverdraaiing) is een verbod voor een bestuursorgaan om bevoegdheden te gebruiken voor een ander doel dan waarvoor ze gegeven zijn.
  

Recht in beweging

Regels veranderen; ze worden afgeschaft, en er komen nieuwe regels bij.

Voorbeelden:

Slavernij

Rassenscheidingswetten

Doodstraf

Homohuwelijk

Landen zonder rechtsstaat

Nauwelijks vrijheden, rechten voor de inwoners. 

Dit is het geval in:

Autoritaire staten

Dictaturen

2.1 Wat is een rechtsstaat?

Wat is een rechtsstaat precies?

Rechtssysteem waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur.

Lesdoel 

Les 1.4 Kritisch denken en

Les 2.2 Voorwaarden voor een rechtsstaat

1.4:

• Kritisch denken. Logisch verband. Argument.
• Oorzaak-gevolg redenatie.
  
  2.2:
  

• Onafhankelijke rechtspraak 
• Basis en voorwaarden van de rechtsstaat
• Grondrechten
• Klassieke- en sociale grondrechten

DEZE WEEK MOET JE HET VOLGENDE AFRONDEN:

Les 1.4 Kritisch denken Opdracht 01 - 07

Les 2.2 Voorwaarden voor een rechtsstaat Opdracht 01 - 16

Les 1.4 Kritisch denken

Les 1.4 Kritisch denken

Kritisch denken: het proces om op basis van goed afgewogen informatie tot een beargumenteerde en onderbouwde mening te komen. Logisch verband: tussenliggende stappen die je aantoont bij kritisch denken.

Stellingen: beargumenteerde meningen. 

Argument: een uitleg waarom je iets vindt.

Oorzaak-gevolg redenatie: logische redenering met 'als dan' redenatie

Zelfwerktijd 

havo: pagina 18 - 19
Vragen 01 - 07

Ben je klaar? Werk dan verder.

Les 1.4:

1

2

3

4

5

6

7

Les 2.2:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

2.2 Voorwaarden voor 

een rechtsstaat

Onafhankelijke rechtspraak

Waarom is onafhankelijke rechtspraak belangrijk?

• Zorgt voor een eerlijk proces.
• Beschermt tegen de overheid.
• Voorkomt dat mensen voor eigen rechter spelen.

2.2 Voorwaarden voor een rechtsstaat

Centrale vraag van de paragraaf:

Wat zijn de voorwaarden voor een rechtsstaat en wat houden die precies in?

Zelfwerktijd: 

2.2 Voorwaarden voor een rechtsstaat

Ga naar pagina 30:

Vragen 01 - 08

Ben je klaar? Werk dan verder.

Les 1.4:

1

2

3

4

5

6

7

Les 2.2:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

Basis van de rechtsstaat

• Bescherming
  
• Gelijke behandeling
  
• Leven in vrijheid
  

Voorwaarden rechtsstaat

• Grondrechten vastgelegd in grondwet
  
• Verdeling van macht
  
• Legaliteitsbeginsel
  

Grondrechten

Grondrechten/mensenrechten: basisrechten voor een menswaardig leven.

Deze rechten staan in de grondwet en in internationale verdragen en verklaringen.

Onderscheid tussen klassieke en sociale grondrechten.

Grondrechten

Klassieke grondrechten

Grondrechten die de overheid moet garanderen. Kosten niets. Bijvoorbeeld:

• Gelijkheidsbeginsel (Art. 1)
  
• Kiesrecht (Art. 4)
  
• Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging (Art. 6)
  
• Vrijheid van meningsuiting (Art. 7)
  
• Recht op vergadering en betoging (Art. 9)
  

Sociale grondrechten

Grondrechten waarbij de overheid een zorgplicht heeft. Kosten (veel) geld. Bijvoorbeeld:

• Recht op werkgelegenheid. (Art. 19)
  
• Recht op sociale zekerheid. (Art. 20)
  
• Recht op onderwijs. (Art. 23)
  

Aanpassingen grondwet

1e grondwet Nederland: 1798.

1917: Kiesrecht voor alle mannen.

1919: Kiesrecht voor alle vrouwen.

1983: Sociale grondrechten toegevoegd, zoals recht op wonen

Grondwetwijzigen is ingewikkeld:

er moet twee keer over gestemd worden (1e keer gewone meerderheid van stemmen, 2e keer een twee derde meerderheid), met tussendoor verkiezingen.

Zelfwerktijd: 

2.2 Voorwaarden voor een rechtsstaat

Vragen 09 - 16

Ben je klaar? Werk dan verder.

Les 1.4:

1

2

3

4

5

6

7

Les 2.2:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

Terugblik

Les 1.4 Kritisch denken en

Les 2.2 Voorwaarden voor een rechtsstaat

1.4:

• Kritisch denken. Logisch verband. Argument.
• Oorzaak-gevolg redenatie.
  
  2.2:
  

• Onafhankelijke rechtspraak 
• Basis van en voorwaarden van de rechtsstaat
• Grondrechten
• Klassieke- en sociale grondrechten

DEZE WEEK MOET JE HET VOLGENDE AFRONDEN:

Les 1.4 Kritisch denken Opdracht 01 - 07

Les 2.2 Voorwaarden voor een rechtsstaat Opdracht 01 - 16