5.1 De Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 4

De Koude Oorlog

De wereld na 1945

...beschrijven hoe in Europa kort na 1945 een 

Westblok en een Oostblok ontstonden.

...de oorzaken en gevolgen noemen van de Blokkade van Berlijn.

...uitleggen waarom bij mensen in het Oostblok meer onvrede was dan bij mensen in het Westblok, en welke gevolgen dit had.

Aan het einde van de les kan je...

Klassikale uitleg 5.1

Zelfstandig werken

DOEN

§5.1

De Koude Oorlog

A

Europa raakt verdeelt

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe in Europa kort na 1945 een Westblok en een Oostblok ontstonden.

Begrippen:

invloedssferen

communisme

Oostblok

satellietstaten

B

Ruzie over Duitsland

Leerdoel:

Je kunt de oorzaken en gevolgen noemen van de Blokkade van Berlijn.

Begrippen:

Blokkade van Berlijn

Warschaupact

C

Verschillen tussen Oost en West

Leerdoel:

Je kunt uitleggen waarom bij mensen in het Oostblok meer onvrede was dan bij mensen in het Westblok, en welke gevolgen dit had.

Begrippen:

Marshallplan

containmentpolitiek

Berlijnse muur

kapitalisme

Westblok

IJzeren Gordijn

Koude Oorlog

Na de Tweede Wereldoorlog waren de Europese landen (GB, FR, DU) minder machtig geworden.

Voortaan bepaalden de Verenigde Staten en de Sovjet Unie wat er gebeurde.

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe in Europa kort na 1945 een Westblok en een Oostblok ontstonden.

Begrippen:

invloedssferen

communisme

Oostblok

satellietstaten

§5.1

De Koude Oorlog

A

DeBoze burgers

Europa raakt verdeelt

kapitalisme

Westblok

IJzeren Gordijn

Koude Oorlog

De VS was kapitalistisch: er was een vrije economie met ondernemers en privébezit

Vrijheid en democratie zijn belangrijk in kapitalistische landen

De SU was communistisch: de communistische partij heeft alle macht (dictatuur) en bepaalde wat er werd geproduceerd, de prijzen en de salarissen 

§5.1

De Koude Oorlog

A

DeBoze burgers

Europa raakt verdeelt

De kapitalistische landen werkten nauw samen.

Hierdoor ontstond een tweedeling in:

• Berlijn (Oost- en West)
• Duitsland (Oost- en West)
• Europa (Oost- en West)

Er ontstonden twee invloedssferen: een verdeling van landen die onder invloed van de VS of de SU vielen.

Het landen die vielen onder de invloedssfeer van de SU noemen we het Oostblok, de landen onder invloed van de VS noemen we het Westblok.

§5.1

De Koude Oorlog

A

DeBoze burgers

Europa raakt verdeelt

Westblok

Oostblok

De Oostbloklanden werden satellietstaten: landen die volledig afhankelijk waren van de SU

Langs de grenzen van de satellietstaten verscheen het IJzeren Gordijn: de streng bewaakte grens tussen het Oosten en het Westen met mijnenvelden, prikkeldraad en wachttorens tussen 1945 en 1989

§5.1

De Koude Oorlog

A

DeBoze burgers

Europa raakt verdeelt

Satellietstaten

Zo ontstond een Koude Oorlog: een periode van vijandschap tussen het Kapitalistische westen en het communistische oosten, waarbij er geen grote oorlog ontstond tussen beide machtsblokken.

§5.1

De Koude Oorlog

A

DeBoze burgers

Europa raakt verdeelt

Al tijdens de oorlog hadden de geallieerden afgesproken om Duitsland en Berlijn te verdelen in vier stukken.

Leerdoel:

Je kunt de oorzaken en gevolgen noemen van de Blokkade van Berlijn

Begrippen:

Blokkade van Berlijn

Warschaupact

§5.1

De Koude Oorlog

B

DeBoze burgers

Ruzie over Duitsland

Berlijn lag midden in het Oostblok. Vrij reizen was daar nog mogelijk.

Veel (hoogopgeleide) burgers, vluchtten van Oost naar West-Berlijn.

Daarom begon Stalin met de Blokkade van Berlijn: alle toegangswegen van en naar West-Berlijn werden afgesloten van juni 1948 tot mei 1949.

§5.1

De Koude Oorlog

B

DeBoze burgers

Ruzie over Duitsland

De Amerikanen kwamen West-Berlijn te hulp: 11 maanden lang vlogen vrachtvliegtuigen dag en nacht om Berlijn te bevoorraden: een luchtbrug. 

Stalin gaf op, maar de spanning bleef…

§5.1

De Koude Oorlog

B

DeBoze burgers

Ruzie over Duitsland

In 1949 werd de BRD opgericht: de Bundesrepublik Deutschland (West-Duitsland)

Daarna werd snel de DDR opgericht: Deutsche Democratischer Republik (Oost-Duitsland)

Duitsland was nu definitief verdeeld

§5.1

De Koude Oorlog

B

DeBoze burgers

Ruzie over Duitsland

Tijdens de blokkade van Berlijn (1949) richtten een aantal West-Europese landen, met Canada en de VS de NAVO op: de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie; het was een bondgenootschap tegen het communisme.

Ze beloofden elkaar te helpen bij een oorlog

In 1955 werd het Warschaupact opgericht: een militair bondgenootschap van de SU en de Oostbloklanden

§5.1

De Koude Oorlog

B

DeBoze burgers

Ruzie over Duitsland

In West-Duitsland kwam de (kapitalistische) economie weer snel op gang. Dat kwam onder andere door het Marshallplan. Dit plan bevatte geld, grondstoffen, voedsel en machines.

Leerdoel:

Je kunt uitleggen waarom bij mensen in het Oostblok meer onvrede was dan bij mensen in het Westblok, en welke gevolgen dit had.

Begrippen:

Marshallplan

containmentpolitiek

Berlijnse muur

§5.1

De Koude Oorlog

C

DeBoze burgers

Verschillen tussen Oost en West

De VS wilden niet dat het communisme zich verder zou verspreiden. Ze voerden daarom containmentpolitiek: de politiek van de VS die erop is gericht om de verspreiding van het communisme overal ter wereld tegen te houden.

Het Marshallplan past compleet bij deze politiek.

§5.1

De Koude Oorlog

C

DeBoze burgers

Verschillen tussen Oost en West

Poster van de Amerikaanse informatiedienst die in Azië is verspreid en waarop Juan de la Cruz staat afgebeeld, klaar om de Filippijnen te verdedigen tegen de dreiging van het communisme.

Het IJzeren Gordijn zou moeten voorkomen dat mensen van Oost naar West gingen vluchten.

Op 1 plek zat er een gat in deze grens: Berlijn. Het was vrij simpel om van Oost- naar West-Berlijn te vluchten: tussen 1945-1961 2,5 miljoen mensen. 

De DDR bouwde in 1961 een muur om West-Berlijn: de Berlijnse Muur. Oost-Duitsers konden nu niet meer het land verlaten. 

§5.1

De Koude Oorlog

C

DeBoze burgers

Verschillen tussen Oost en West

Toch greep de VS niet altijd in; ze waren bang voor een kernoorlog met de SU:

• In 1956 werd in Hongarije een opstand tegen de communistische regering hard neergeslagen door Sovjet-tanks
• In 1961 werd de Berlijnse Muur gebouwd
• In 1968 werd er met geweld een einde gemaakt aan de ‘Praagse Lente’. In Tjecho-Slowakije had de communistische leider de bevolking meer vrijheid gegeven. De SU was het hier niet mee eens en herstelde het communistische gezag

De VS greep niet in bij deze gebeurtenissen.

§5.1

De Koude Oorlog

C

DeBoze burgers

Verschillen tussen Oost en West

Welke historische gebeurtenis herken je?

De twee mannen op de poster hebben dezelfde ideologie.

Welke ideologie hebben ze allebei? En welke ideologie moet overwonnen worden?

Op de muur is een poster te zien.

In welk deel van Berlijn hing deze poster? En waarom is de poster opgehangen?

1. in het Oosten van Berlijn, omdat de Amerikanen de wederopbouw steunden 
   
   
2. in het Oosten van Berlijn, omdat de Amerikanen hulp brachten vanwege de Blokkade van Berlijn
   
   
3. in het Westen van Berlijn, omdat de Amerikanen de wederopbouw steunden
   
   
4. in het Westen van Berlijn, omdat de Amerikanen hulp brachten vanwege de Blokkade van Berlijn

Dit bericht over de Hongaarse Opstand stond in een Nederlandse krant. Een bericht met zo’n tekst kon toen niet in de Oostbloklanden worden gepubliceerd.

Geef een argument waarom dit bericht toen niet in de Oostbloklanden gepubliceerd kon worden.

Aan de slag!

Examenopdrachten §5.1

*14 opdrachten!

(eindexamensite -> Toetsen)

Memo §5.1

Eindexamensite.nl (blijf ook hoofdstuk 1, 2, 3 en 4 oefenen!!!!)

Moet eind van de les af!

Aan de slag!

Afmaken Memo H5

Oefenen op eindexamensite

Bezig met een ander vak

OEFENEN, OEFENEN, OEFENEN, OEFENEN!!!!