7.3 overheid en bestuur

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

collectief of particulier

Bedrijven kun je onderverdelen in overheidsbedrijven en bedrijven die eigendom zijn van particulieren.

Bedrijven die eigendom zijn van particulieren vormen samen de particuliere sector. Deze bedrijven zijn er op uit winst te maken. 

De overheidsbedrijven vormen de publieke sector of de collectieve sector. 

Een overheidsbedrijf hoeft geen winst te maken.

Particuliere sector

De particuliere sector bestaat uit bedrijven en burgers.

Bedrijven in de particuliere sector streven naar winst.

Collectieve voorzieningen

• Collectieve voorzieningen = voorzieningen waar iedereen gebruik van mag maken
• Collectieve sector = de overheid en instellingen die zorgen voor de collectieve voorzieningen

Subsidies en heffingen

• Subsidies:
• De overheid geeft geld.
• Voorbeeld in het boek: de overheid geeft subsidies voor sportaccommodaties voor gehandicapten
  
  
• Heffingen:
• De overheid zorgt ervoor dat producten duurder worden.

Sociale zekerheid

Ik kan uitleggen hoe de 

sociale zekerheid in 

Nederland geregeld is

De overheden

Het Rijk	Centrale overheid
De provincie	-indeling grondgebied -infrastructuur
Waterschap	Beheren het water in hun gebied
Gemeente	Op kleine schaal zorgen voor en uitvoeren van oa onderwijs, veiligheid etc

Lagere overheden

Adviseurs van de overheid

De overheid kan bij het maken van keuzes op economisch gebied informatie en/of advies krijgen van:

•  CBS

•  CPB

•  SER

CBS = Centraal Bureau voor de Statistiek:

• Verzamelt informatie over oa economische veranderingen.
  

CPB = Centraal Planbureau:

• Onderzoekt wat de gevolgen kunnen zijn van economische beslissingen.
  

SER = Sociaal Economische Raad

• Adviseert over sociaal-economische onderwerpen.
  
• Bestaat uit werkgevers, werknemers en onafhankelijke deskundigen.

in dit hoofdstuk kijken we naar de directe belastingen

Inkomsten overheid

Loonheffing

* Op het brutoloon worden loonbelasting en premies voor volksverzekeringen ingehouden: de loonheffing. 

* De werkgever draagt de loonheffing af aan de belastingdienst (fiscus). 

deregulering 

minder regels voor bedrijven 

deregulering 

minder regels voor bedrijven

regulering

opleggen van regels

Vergrijzing 

• Actieven
• Alle mensen met betaald werk
• zij betalen premies en belastingen (% van het inkomen)
• Niet-actieven
• Mensen zonder betaald werk, die een uitkering ontvangen. 
• Tot de groep niet-actieven behoren ook de AOW'ers. Deze groep groeit al jaren (= vergrijzing). Wat betekent dit voor Nederland ?

Nederland opschuiven naar planeconomie

• regulering ( meer regels)
• nationalisatie particuliere bedrijven

Nederland opschuiven naar vrijemarkteconomie

• deregulering ( minder regels)
• privatisering overheidsbedrijven

Begrippen

nationalisatie 

Het overgaan van bedrijven of instellingen van de particuliere naar de collectieve sector. 

Ambtenaren

Ambtenaren zijn werknemers die in dienst zijn van de overheid.

Een ambtenaar werkt bijvoorbeeld bij de politie, het leger of in het onderwijs.

Sociale zekerheid

Ik kan uitleggen hoe de sociale zekerheid in Nederland is  geregeld 

Armoedeval

Verschijnsel dat mensen met een minimimumuitkering (=armoede) er bij het aanvaarden van werk er niet op vooruit gaan (in de val zitten)

Door vergrijzing

--> Meer inactieven dan actieven

• Of de uitkeringen omlaag (inactieven)
• Of belastingen en premies omhoog (actieven)