1.3 Arbeiders gaan samenwerken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

H1: Burgers en stoommachines 

§1.3 arbeiders gaan samenwerken

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe arbeiders en de gegoede burgerij probeerden de situatie van arbeiders te verbeteren.
• Je kunt uitleggen wat het socialisme inhoudt.
• Je kunt uitleggen door welke twee ontwikkelingen er aan het einde van de 19e eeuw sociale wetten kwamen.

Staken

Sociale kwestie

= Probleem slechte leef- en werkomstandigheden arbeiders 

De liberale regering deed weinig om hen te helpen. 

Arme mensen waren afhankelijk van kerk, familie of liefdadigheid: het helpen van mensen die dat nodig hebben, zonder dat je er zelf aan wilt verdienen.

Een rijke vrouw zamelt geld in voor een goed doel 

Arbeiders richtten vakbonden op

= Verenigingen van arbeiders die de lonen en arbeids-omstandigheden van hun leden willen verbeteren

• Hogere lonen

• Kortere werktijden

• Afschaffing kinderarbeid

--> samen protesteren/staken om doelen te bereiken.

Fabriekseigenaar

Arbeiders

alle winst van de fabriek.

bezaten grondstoffen, machines, fabrieken

kregen laag loon

Oneerlijk!!!

Socialisme

Opkomst socialisme:

Vinden dat iedereen gelijkwaardig is. De regering moet armen
(arbeiders) helpen met wetten en regels

Socialisten: de arbeiders zullen ooit in opstand komen en dan het bezit van de rijken afpakken.

Om echt dingen te veranderen was invloed op het bestuur nodig.

1881: oprichting socialistische politieke partij

Belangrijkste doel: algemeen kiesrecht = elke burger heeft recht om te stemmen.

Algemeen kiesrecht

Ook arme arbeiders mogen stemmen

Socialisten zouden in bestuur komen

Wetten om arbeiders te beschermen

Rond 1870: liberalen voeren eerste sociale wetten in.

• Kinderwetje van Van Houten (1874):
  Bedacht door liberale politicus meneer van Houten. Kinderen onder 12 mochten niet meer in fabriek werken (werken op land/huishouden was nog niet verboden)
• Ongevallenwet (1901): Arbeiders die door een ongeluk niet meer konden werken kregen een inkomen van de regering
• Leerplichtwet (1901):
  Kinderen tussen de 6 en 12 jaar moesten naar school.  
• Er kwamen ook wetten die de woonomstandigheden van arbeiders verbeterden. Langzaamaan werd het leven van de arbeiders beter. 

Huiswerk

Ga naar Memo Online: Magister > leermiddelen > ges Memo Max
Of in je boek.

Hoofdstuk 1: Burgers en Stoommachines
Paragraaf §1.3

Maak opgave 2 t/m 13