5/9 Taalverzorging,, grammatica zinsdelen, h1 t/m lv

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Ontleden zindelen

Ontleden zinsdelen

Planning

• Korte activiteit
• Korte instructie
  
• Werken 
• Afsluiten

Waarom eten ijsberen geen pinguins?

Wanneer noemen we het cijfer 2 geen twee maar tien?

Hoe meer ervan is, hoe minder je ziet. Wat is het?

Leerdoelen

Aan het einde van deze les:

• weet je wat er bedoeld wordt met persoonsvorm, zinsdeelstrepen plaatsen, werkwoordelijk gezegde, onderwerp en lijdend voorwerp
  
• heb je geoefend met het ontleden van de zindelen:
  

- persoonsvorm
- zinsdeelstrepen plaatsen
- werkwoordelijk gezegde
- onderwerp
- lijdend voorwerp

Grammatica

• Redekundig ontleden: zinsdelen benoemen

• Taalkundig ontleden: woordsoorten benoemen

Elk stukje hoort erbij

Elke stukje van de zin hoort erbij en heeft dus een naam. 

Alle losse delen vormen samen de gehele zin.

Je kan het vergelijken met een puzzel. Een puzzel is ook niet compleet als er een stukje mist. 

Wat is stap 1 van het redekundig ontleden?

1. persoonsvorm zoeken
2. onderwerp zoeken
3. strepen zetten
4. werkwoordelijk gezegde zoeken

Hoe vind je de persoonsvorm?

1. een werkwoord zoeken
2. het getal veranderen (meervoud - enkelvoud)
3. de zin van tijd veranderen (verleden tijd - tegenwoordige tijd)
4. geen idee

Getal-proef: zin veranderen van enkelvoud naar meervoud of van meevoud naar enkelvoud. 

V

Tijd-proef: zin van tijd veranderen. Tegenwoordige tijd wordt verleden tijd en andersom.

Het werkwoord dat verandert is de persoonsvorm.

Wat is stap 2?

1. onderwerp benoemen
2. werkwoordelijk gezegde benoemen
3. lijdensvoorwerp benoemen
4. zinsdeelstrepen zetten

Hoe zet je de zindeelstrepen?

Slepen maar, plaats de woorden bij elkaar die een zinsdelen vormen!

Je moet de woorden die 

samen een zinsdeel vormen op elkaar plaatsen. 

De

hebben

deze

van

gekregen

via

Leerlingen

les

mevrouw

Hooi

LessonUp.

Wat is stap 3 en hoe vind je het?

Voorbeeld

Deze klas heeft vandaag Nederlandse les via Lessen up gekregen.

wwg = heeft gekregen

wat is stap 4?

1. lijdend voorwerp benoemen
2. meewerkendvoorwerp benoemen
3. onderwerp benoemen
4. bijwoordelijke bepaling benoemen

Hoe vind je het onderwerp?

Voorbeeld

Deze klas heeft vandaag Nederlandse les via Lessen up gekregen.

wwg = heeft gekregen

wie/wat heeft gekregen? --> Deze klas

o = Deze klas

Wat is stap 5?

1. bijwoordelijke bepaling benoemen
2. meewerkendvoorwerp benoemen
3. lijdendvoorwerp benoemen
4. onderwerp benoemen

Hoe vind je het lijdend voorwerp?

Voorbeeld

Deze klas heeft vandaag Nederlandse les via Lessen up gekregen.

wwg = heeft gekregen

o = Deze klas

wie/wat heeft de klas gekregen? --> Nederlandse les

lv = Nederlandse les

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak. 

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

Zin:

Hangjongeren

hebben

de burgemeester

veel problemen

bezorgd

afgelopen zomer.

Werkwoord

• drukt een handeling, situatie of gebeurtenis uit
• kun je vervoegen
• het hele werkwoord heet: infinitief

De vorige les hebben de leerlingen al geoefend met het ontleden van de zinsdelen.
Wat is de PV?

De vorige les hebben de leerlingen al geoefend met het ontleden van de zinsdelen.
Wat is het WWG?

De vorige les hebben de leerlingen al geoefend met het ontleden van de zinsdelen.
Wat is het O?

De vorige les hebben de leerlingen al geoefend met het ontleden van de zinsdelen.
Wat is het LV?

Ik heb vandaag al veel berichten aan leerlingen gestuurd.
Wat is het BWB?

Persoonsvorm (PV)

Je zoekt eerst de persoonsvorm. Hoe doe je dat?

- Door de zin van tijd (tegenwoordige tijd/ verledentijd) te veranderen: tijd-proef

- Door de zin van getal te veranderen (meervoud/ enkelvoud): getal-proef

- De zin vragend te maken. De persoonsvorm komt dan als eerste woord te staan.

Voorbeeld:

De docent geeft het hele jaar Nederlands aan de onderbouw.

- Tijd: De docent had het hele jaar Nederlands aan de onderbouw gegeven. Het werkwoord dat van tijd veranderd is de persoonsvorm  had = heeft

- Getal: De docenten hadden het hele jaar Nederlands aan de onderbouw gegeven. Het werkwoord dat met de meervoud mee veranderd is de persoonsvorm  hebben = heeft

- Vraag: heeft de docent het hele jaar Nederlands aan de onderbouw gegeven?  Heeft

De persoonsvorm onderstreep je en je zet het woord tussen strepen.

De docent | heeft | het hele jaar Nederlands aan de onderbouw gegeven.

Persoonsvorm

Strepen zetten/ zin verdelen in zinsdelen

Aan het begin en het einde van de zin zet je ook meteen een streep:

| De docent | heeft | het hele jaar Nederlands aan de onderbouw gegeven. |

Alles wat je voor de persoonsvorm kan plaatsen met behoud van de betekenis van de zin en correct geformuleerd is een zindeel en krijg dus een streep.

Uitwerking

| De docent | heeft | het hele jaar Nederlands aan de onderbouw gegeven. |

De  niet

De docent  wel

Het  niet

Het hele  niet

Het hele jaar  wel

| De docent | heeft | het hele jaar | Nederlands aan de onderbouw gegeven. |

Nederlands  wel

| De docent | heeft | het hele jaar| Nederlands | aan de onderbouw gegeven, |

Aan  niet

Aan de  niet

Aan de onderbouw  wel

Eindresultaat:

| De docent | heeft | het hele jaar| Nederlands | aan de onderbouw gegeven. |

Werkwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden in de zin

| De docent | heeft | het hele jaar| Nederlands | aan de onderbouw gegeven. |

WWG = heeft gegeven

Onderwerp

Wie/wat + persoonsvorm of werkwoordelijk gezegde

Vaak is het een wie!

Wie of wat heeft gegeven?  De docent

O = de docent

Werkwoordelijk gezegde

Onderwerp

Wie of wat (vaak een wie)

+

werkwoordelijk gezegde

=

het onderwerp

Lijdend voorwerp

Wie of wat (vaak een wat)

+

werkwoordelijk gezegde

+ 

Onderwerp

=

Het lijdend voorwerp

Hoe krijg je het onder de knie?

Belangrijk om goed de zinsdelen te kunnen ontleden:

1.  Je moet het stappenplan uit je hoofd kunnen opnoemen (de volgorde van de stappen en wat je moet doen bij de stappen) = KENNIS = LEREN
2. Het strepen zetten moet je goed oefenen 
3. verder is het een kwestie van OEFENEN, OEFENEN en OEFENEN

Als je de stappen niet kent, dan lukt het ontleden niet EN als je de zinsdeelstrepen niet kunt zetten, dan benoem je de verkeerde zindelen.

De puzzel van het ontleden

De puzzel moet compleet zijn en alle stukjes passen in elkaar en heb je nodig om de zin/puzzel compleet te krijgen.

Stap 1: PV = werkwoord, Je doet getalproef (ev-mv) of tijdproef (tt-vt).

Stap 2: zinsdeelstrepen plaatsen --> elk deel dat voor de ~PV kan en een correcte zin blijf = een zinsdeel

Stap 3WWG = alle werkwoorden in de zin (inclusief de voorzetsels die erbij horen, zoals 'te kijken'.

Stap 4: O = Wie/wat + WWG

Stap 5: LV = Wie/wat + WWG + O

Voor vandaag heeft mevrouw Hooi deze Lessonup
gemaakt voor de ijverige leerlingen.
Wat is de PV?

Voor vandaag heeft mevrouw Hooi deze Lessonup
gemaakt voor de ijverige leerlingen.
Wat is het WWG?

Voor vandaag heeft mevrouw Hooi deze Lessonup
gemaakt voor de ijverige leerlingen.
Wat is het O?

Voor vandaag heeft mevrouw Hooi deze Lessonup
gemaakt voor de ijverige leerlingen.
Wat is het LV?

Voor vandaag heeft mevrouw Hooi deze Lessonup
gemaakt voor de ijverige leerlingen.
Wat is het MVW?

Voor vandaag heeft mevrouw Hooi deze Lessonup
gemaakt voor de ijverige leerlingen.
Wat is het BWB?

Werk voor de deze en de volgende les:

• Taalverzorging, H1, blz. 28/29,  opdracht 3 en 4

+ nakijken en verbeteren in een andere kleur! 

Wat niet af is na de les van donderdag = huiswerk, dus verdeel het goed!

Ik kan de pv vinden, zinsdeelstrepen plaatsen, het werkwoordelijk en gezegde en het onderwerp benoemen.

😒🙁😐🙂😃

Leerdoelen

Aan het einde van deze les:

• weet je wat er bedoeld wordt met persoonsvorm, zinsdeelstrepen plaatsen, werkwoordelijk gezegde, onderwerp en lijdend voorwerp
  
• heb je geoefend met het ontleden van de zindelen:
  

- persoonsvorm
- zinsdeelstrepen plaatsen
- werkwoordelijk gezegde
- onderwerp
- lijdend voorwerp

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter?

Feedback:
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders willen zien?