Hoofdstuk 10 Zuren en base MAVO 4

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Wat is zuur ?

Een zure oplossing smaakt zuur en kan bijtend voelen op je huid. De zuurgraad (pH-waarde) geeft aan hoe zuur een oplossing is. Zuur: pH < 7

De pH schaal 

Zuren en Basen

Deze tabel met zuren kennen

Indicatoren

• Als je wilt weten of een oplossing zuur of basisch is, gebruik je een indicator

• Een indicator verandert van kleur in een zure of basische oplossing.

• Lakmoespapier is een indicator, hier leg je een druppel oplossing op.

• Rodekoolsap of fenolftaleïne (l), hier doe je een paar druppels van in een oplossing.

Zuur-basen indicatoren in Binas tabel 36

Omslagtraject: pH gebied waarbij de indicator van kleur verandert

Universeel indicator papier

Indicatoren (pak je binas erbij)

Indicatoren

Basen

Een zuur staat een H⁺-ion af

Een base neemt een H⁺-ion op

Doet dus tegenovergestelde van een zuur!!!

Definitie van een base

1. Een base is een stof die H⁺ kan opnemen
2. Basen in oplossing bevatten vaak OH^{- .}
3. Basen smaken en voelen zeepachtig en reageren makkelijk met vetten, je kunt er goed mee ontvetten.
4. Geconcentreerde basen hebben een bijtende werking op huid en slijmvliezen (net als zuren)

Basen die je moet kennen

In de tabel staan drie zouten met alleen het negatieve ion aangegeven. Als een zout een

van deze negatieve ionen bevat, werkt dat zout dus als een base. 

Zouten bevatten ook altijd een positief ion, maar dat bepaalt niet of het zout een base is

Een deeltje dat       bindt is een base

t

Een oplossing van een base is een basische oplossing

H​+​​

Base en pH

De pH van een basische oplossing is altijd hoger dan 7. Hoe meer base een oplossing bevat, hoe hoger is de pH. 

Dus hoe hoger de concentratie aan opgeloste base, hoe hoger de pH van de oplossing zal zijn. 

Bij verdunnen daalt de pH maar lager dan 7 zal het nooit komen.

Triviale namen

NaOH, Natriumhydroxide, Natronloog

KOH, Kaliumhydroxide, Kaliloog

Ca(OH)2,  calciumhydroxide, Kalkwater

Base : natriumhydroxide 

NaOH opgelost in water is natronloog

Bekende toepassing NaOH is gootsteenontstopper

er komt veel warmte vrij bij oplossen NaOH in water

calciumhydroxide 

Calciumhydroxide opgelost in water is : kalkwater

Calciumhydroxide is een base om zure grond te neutraliseren

Kalkwater gebruikt je als reagens om CO₂ aan te tonen

Ammoniak (g) wordt Ammonia (aq)

Zuiver ammoniak wordt in de chemische industrie gebruikt om kunstmest te maken.

Bekende basische oplossingen

Basen komen voor als:

gas  ( ammoniak), vast (natriumhydroxide, kaliumhydroxide,.)

Veel basen komen voor als oplossing in water.

• Natronloog = natriumhydroxide opgelost in water

         Na+ (aq)   +   OH- (aq)

• Ammonia  =  ammoniak opgelost in water

         NH3+ (aq)

Stofeigenschappen basen

• bevatten stoffen of deeltjes die H+ opnemen;

• hebben een pH-waarde hoger dan 7;

• geleiden elektrische stroom;

• reageren met vet;

• reageren met zuren;

• smaken zeepachtig (maar je mag ze niet proeven!).

Zuur - base reactie

Samenvatting

1. Bij een zuur-basereactie vindt er een overdracht van H+ -ionen plaats. Zuurdeeltjes staan H+ -ionen af. Basedeeltjes nemen H+ -ionen op.
   
2. Een aantal belangrijke toepassingen van zuur-basereacties zijn           – ontzuren van zuren met behulp van een base;                                   – ontkalken van apparaten met schoonmaakazijn;                                 – tegengaan van verzuring van bossen en landbouwgrond door strooien met ongebluste kalk;                                                                   - neutraliseren van ammoniak die vrijkomt uit de mest in veestallen.
3. Vier zuur-basereacties die je moet kennen (tabel 1 blz 41)

Zuur/base reactie  (zuur en base bij elkaar)

Een zuur kan H+  afstaan, een base kan H+  opnemen. 

Bij een zuur/base reactie reageert het zuur-ion (H⁺) van het zuur met het negatieve ion van de base (een zuur-base reactie)

Er ontstaan neutrale stoffen (water en soms koolstof-di-oxide).

Daarom heet een zuur/base reactie een neutralisatie reactie

pH gat richting de 7 (voorbeeld HNO₃ en KOH)

Zuur- base reacties

tabel 1 blz 41

Voorbeelden

1. Zoutzuur  (HCl aq) neutraliseren met natronloog (NaOH)

Verzuring van de natuur bestrijden

2. Salpeterzuuroplossing neutraliseren met ongebluste kalk

( calciumoxide (CaO))

3. Ammoniak (NH₃) neutraliseren met zwavelzuur (H₂SO₄)