3.1 HC Nederland na 1948 - 1978 5HB

• Geschiedenis
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 5

Nederland was verdeeld in 4 groepen met elk hun eigen leefwereld. De groepen leefden min of meer gescheiden van elkaar. Op politiek gebied moest samengewerkt worden. Gewend aan compromissen sluiten.

Marshallplan

-West-Europa snel herstel door Marshallhulp

- Nederland 1948 - 1952: 7% BNP

-Vs heeft eigenbelang: Minder communisme/ VS verkoopt producten aan Europa

Continuiteiten

- verzuiling

discontinuiteiten:

- neutraliteitspolitiek

- CPN van 3 zetels in 1937 naar 10 zetels in 1946 (v.d. 100)

- industrialisatiepolitiek (actief {voorwaarden scheppen en werkgelegenheid} en minder nadruk op oude terreinen) om import te verlagen en export te verhogen

Na de Tweede Wereldoorlog werden de verzuilde verhoudingen van voor de oorlog aanvankelijk hersteld. 

Nederland begon aan een snelle wederopbouw, waarbij de Marshallhulp steun bood. 

De Koude Oorlog en het begin van Europese samenwerking lieten zien dat Nederland niet langer een neutraliteitspolitiek voerde. 

Opdracht 1 t/m 3

De babyboom

1946 - 1955: 2,4 milj kinderen

Brede - basis coalitie Rooms - Rood: geleide loonpolitiek (lage lonen voor gunstige export om industrie te stimuleren; HARMONIEMODEL)

Watersnoodramp

01-02-1953

Canon van Nederland

Voor meer informatie over het canonvenster de watersnood, klik hier.

De maakbare samenleving: na de welvaart ook het welzijn - opbouw verzorgingsstaat

8-6-1956: AOW

1-1-1965: algmene bijstandswet

www.ser.nl

Binnenlandse - : industrialisatie - en geleide loonpolitiek, aardgasveld Groningen (1959) en

Buitenlandse factoren: Marshallhulp en Wirtschafswunder leiden tot opkomende welvaart en de  consuptiemaatschappij:

loonexplosie en Amerikanisering

Direct na de Tweede Wereldoorlog was er sprake van een babyboom. De natuurlijke bevolkingsgroei zette zich in de eerste decennia na de oorlog voort. 

In de jaren 1950 en 1960 kende Nederland een periode van economische groei en toenemende

industrialisatie. 

Met geleide loonpolitiek stimuleerden de rooms-rode regeringen de export en de werkgelegenheid. Daarnaast profiteerde Nederland van het economisch herstel van Duitsland en de vondst van aardgas in Groningen. Opdracht 5 & 6 

toenemende mobiliteit, vrije tijd en welvaart

Is de actieve rol van de overheid in de industrialisatiepolitiek een voorbeeld van continuiteit of discontinuiteit?

Waarom past de geleideloonpolitiek bij een harmoniemodel in de politiek?

Waarom pas de SER goed bij de politiek van wederopbouw?

Leidend was het idee van een maakbare samenleving met meer economische gelijkheid

als ideaal. 

Door de toenemende welvaart konden politici en sociale partners samen bouwen aan een verzorgingsstaat. 

Na de invoering van de AOW in 1957 werd sociale

wetgeving verder uitgebreid.

Opdracht 7

Vanaf het begin van de jaren 1960 stegen de lonen sterk. Loongolf

In Nederland ontstond een

consumptiemaatschappij. In veel huishoudens deden apparaten hun intrede en voor steeds grotere groepen werd een vakantie mogelijk, ook in het buitenland. De groeiende welvaart ging hand in hand met verstedelijking en groeiende mobiliteit.

Opdracht: 8c, 9

Nieuwbouwwijken met hoogbouw; verstedelijking in de buurt van grote steden: forenzensteden of slaapsteden.

Ontzuiling door opkomst verzorgingsstaat & toegenomen welvaart en vrije tijd & verstedelijking

Door ontzuiling ook meer zwevende kiezers.

Na 1958 einde Rooms Rood; gevolgd door politieke instabiliteit.

Opkomst D'66, de de gewone burger meer bij de politiek wilde betrekken

d66.nl

Niet zuilgebonden radio-omroep

Nozem: Nederlands Onderdaan Zonder Enig Moraal

De Nozems 

Opdracht: 10, 11

Provo's: autoriteiten waren tegenstanders van de democratie en tegen consumptiemaatschappij

Ludieke acties (die de politie als ordeverstorningen zagen

Hippies

Tegen kapitalisme / materialisme en regels; flowerpower; make love not war; eenvoud en vrijheid (ook seksueel)

Emancipatie van de vrouw

tot 1956: Handelingsonbekwaam: geen rechtsgeldige handtekening; de vrouw was wettelijk gehoorzaamheid schuldig aan de man en getrouwde vrouwen mochten niet werken.

tot1971 bleef in het wetboek staan dat de man het ‘hoofd van de echtvereniging’ was en de vrouw aan hem ‘gehoorzaamheid was verschuldigd’.

Na de jaren 1950 was er sprake van ontzuiling van het sociale en het politieke leven.

Nieuwe politieke partijen en omroepen, zoals D’66 en Veronica, kwamen op en er ontstond een jongerencultuur. De jeugd kreeg de beschikking over meer vrije tijd en geld

en een deel van de jongeren volgde steeds langer onderwijs. 

Opdracht 11

De vertrossing van de samenleving

Mede onder invloed van

popmuziek uit Engeland en de Verenigde Staten ontstonden er vanaf het eind van de

jaren 1950 jongerenbewegingen, zoals de nozems. 

In de jaren 1960 begonnen groepen

jongeren, zoals de provo’s en de hippies, zich te verzetten tegen de

consumptiemaatschappij. Zij bespotten het gezag van oudere generaties en eisten meer

inspraak. bron 23

De positie van vrouwen veranderde. In 1956 kwam een einde aan de wettelijke

handelingsonbekwaamheid van getrouwde vrouwen. 

Later streden feministes van de

tweede golf, zoals Man Vrouw Maatschappij en Dolle Mina, voor gelijke rechten en

kansen. 

Man Vrouw Maatschappij: Meisjes meer naar school 

en jongens meer zorgtaken aanleren: samenwerken 

voor gelijke kansen.

Dolle Mina's veel ludieker in hun acties.

De introductie en acceptatie van de anticonceptiepil, nieuwe

echtscheidingswetgeving en onderwijsdeelname van meisjes zorgden voor grote, soms ook plotselinge maatschappelijke veranderingen:

- huwelijk bijv. niet langer automatisch moederschap

Begin jaren 1950 was Nederland een emigratieland van waaruit mensen naar landen als  Australië, Nieuw-Zeeland en Canada trokken. 

opdracht 14

 De dekolonisatie van Indonesië en

Suriname zorgde voor de al dan niet vrijwillige komst van groepen migranten naar ons land. 

www.canonsociaalwerk.eu

Vanaf eind jaren 1960 huurden werkgevers zogenoemde gastarbeiders in, eerst uit  Zuid-Europa, later uit Turkije en Marokko, die later ook het recht kregen op gezinshereniging.

Gezinshereniging

• Veel Turkse en Marokkaanse gastarbeiders bleven langer en lieten ook hun gezinnen overkomen naar Nederland. 
• Toen het in de jaren '70 minder goed ging met de economie, werden veel gastarbeiders werkloos.

De oliecrisis maakte in 1973 een einde aan jarenlange economische groei. Nederland kon

de gevolgen daarvan nog enkele jaren opvangen. Rond 1980 was er sprake van een

economische crisis die de samenleving en de verzorgingsstaat onder druk zette.

De oliecrisis van 1973

• In 1973 was de eerste oliecrisis: Arabische landen weigerden toen  om olie aan Nederland te leveren.  Dit maakte duidelijk dat Nederland zonder olie in grote problemen kwam. Plotseling bleek hoe kwetsbaar de Nederlandse economie eigenlijk was.  
• Zes jaar later kwam er een tweede oliecrisis. Dit keer waren de gevolgen voor de economie nog groter dan tijdens de eerste oliecrisis.  Het ging hierdoor steeds slechter met de economie: duizenden bedrijven gingen failliet en er waren honderdduizenden werklozen.  

Je kan de gevolgen van de Oliecrisis uit 1973 beschrijven.

economische crisis begin jaren 80

* te hoge lonen, fabrieken vertrekken naar lage lonen landen

* te hoge uitgaven Verzorgingsstaat (veel uitkeringen)

* economische wereldcrisis na de oliecrisis (stijgende prijs)

* 700.000 werklozen (veel jongeren) op 14 miljoen

* 700.000 arbeidsongeschikten

* Ontzuiling, individualisering, 

* kritiek (vooral op de gastarbeiders !), profiteren, zoeken elkaar op (nieuwe verzuiling !), multiculturele-samenleving ?

De Jom Kipoeroorlog

Joop den Uyl

• Joop den Uyl was een socialistische politicus.
  Als minister van Economische Zaken probeerde hij met enorme subsidies een aantal beroepsgroepen die het moeilijk hadden, zoals de scheeps-bouwers, te steunen.  
• Toen Den Uyl premier was, brak de eerste oliecrisis uit. Om benzine te besparen, voerde hij een distributiestelsel in.
  Ook kwamen er ‘autoloze zondagen’: op zondag mochten auto’s niet gebruikt worden.