2TH Herhaling H10

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Welkom!

Ga rustig zitten op je plek volgens de plattegrond.

Doe je jas uit, oortjes uit en pet of muts af.

Log in op Lesson Up en houd dit scherm open. Alle andere tabbladen gaan weg.

Pak je boek (eventueel online), schrift en etui.

Je bent stil en kijkt naar het bord met je handen van je laptop af, over:

2TH 7.2 Voedselketens en kringlopen

H10

Ademhalen en verbranden

2TH

Lesplanning

• Hoe kan je leren voor biologie?
• Terugblik H10
    - Per paragraaf de belangrijke doelen
• Oefenen voor de toets
     - Biologiepagina
     - Woordzoeker

Leren voor biologie

Reproductie

Toepassen 1

Toepassen 2

Inzicht

Deze informatie staat letterlijk in je boek.

• Flitskaarten
• Begrippenlijst
• Samenvatten
• YouTube (Biologie met Joost)

Je gebruikt begrippen in een bekende context.

• Maak je huiswerk
• Kijk je huiswerk na
• Verbeter

Je gebruikt begrippen in een onbekende context.

• Biologie-pagina.nl
• Test jezelf
• Leg het aan een ander uit

Je gebruikt meerdere begrippen en contexten door elkaar.

• Maak mind-maps
• Formuleren oefenen

Doelen §10.1

1. Je kunt de functie van het ademhalingsstelsel benoemen.

2. Je kunt de samenhang benoemen tussen spijsvertering, bloedsomloop en ademhaling.

3. Je kunt het belang van een gezond ademhalingsstelsel benoemen.

4. Je kunt uitleggen dat door fotosynthese glucose en zuurstof ontstaan die voor mensen en dieren noodzakelijk zijn.

Het ademhalingstelsel

Doel: Zuurstof opnemen uit de
lucht, zodat je cellen hiermee
glucose kunnen verbranden.

Lang welke weg gaat de lucht na een inademing? Zet op de juiste volgorde!

Bronchie

Keel holte

Mond- of neus holte

Long blaasje

Lucht pijp

De longblaasjes

Nemen zuurstof op en geven
dit af aan het bloed.

• Bloedvaten verspreiden
  zuurstof naar alle weefsels
  en organen.
• Oppervlak bijna net zo groot
  als een voetbalveld!

Energie

Je cellen halen energie uit brandstoffen.

• Glucose.

Daar is zuurstof voor nodig!

Na gaswisseling komt zuurstof in je bloed. Je bloed brengt zuurstof naar je cellen. In de mitochondriën van je cellen vindt verbranding plaats. Geef de reactievergelijking van verbranding. Schrijf het zo: glucose + ... -> ... + ...

Doelen §10.2

1. Je kunt benoemen waar het ademcentrum zit en wat de prikkel ervoor is.

2. Je kunt benoemen waarom je beter kunt ademhalen door de neus dan door de mond.

3. Je kunt de functies en onderdelen van het ademhalingsstelsel benoemen.

4. Je kunt het verschil tussen borst- en buikademhaling benoemen.

Borst- en buikademhaling

Inademen:

• Spieren spannen aan, je borstkas wordt
  groter.
• Lucht stroomt in je longen.

Uitademen:

• Spieren ontspannen, je borstkas
  wordt kleiner.
• Lucht wordt uit je longen geduwd.

Welke spieren gebruik je bij de buikademhaling en welke spieren bij de borstademhaling?

1. Buik: Tussenribspieren Borst: Middenrif
2. Buik: Middenrif Borst: Tussenribspieren
3. Beide spieren gebruik je bij de buik- en borstademhaling
4. Je gebruikt geen spieren, je zuigt lucht in je longen om adem te halen

Ademhalen via de neus

• Het neusslijmvlies heeft slijmcellen en neusharen die de lucht filteren.
• Bloedvaten onder het neusslijmvlies geven warmte af.
• Het neusslijmvlies maakt de lucht
  vochtig.
• Gevaarlijke gassen worden geroken.  

Voorkom verslikken/stikken

De luchtpijp en slokdarm beginnen beide
in de keelholte.

• Strottenklepje sluit luchtpijp af tijdens
  slikken.
• Huig sluit neusholte af.

Je wil voorkomen dat je je verslikt. Daarvoor zijn je huig en strottenklepje. Welke klep sluit welk onderdeel af?

1. Strottenklep: Neusholte Huig: Luchtpijp
2. Strottenklep: Slokdarm Huig: Luchtpijp
3. Strottenklep: Slokdarm Huig: Neusholte
4. Strottenklep: Luchtpijp Huig: Neusholte

Doelen §10.3

1. Je kunt de gaswisseling in de longblaasjes beschrijven.

2. Je kunt de functie en bouw van de longblaasjes benoemen.

3. Je kunt de gaswisseling tussen bloed en lichaamscellen beschrijven.

4. Je kunt benoemen waarin ingeademde en uitgeademde lucht verschillen.

Gaswisseling

Rondom de longblaasjes zitten
longhaarvaten (bloedvaten).

• 1 cellaag dik voor snelle
  uitwisseling.
• Zuurstof (O2) wordt aan het
  bloed afgegeven.
• Koolstofdioxide (CO2) wordt aan het longblaasje afgegeven.

Zuurstoftransport

Zuurstof bindt aan hemoglobine van rode
bloedcellen.

• Komt via bloedvaten overal in het
  lichaam.
• Zuurstof wordt aan cellen afgegeven.

Iemand heeft bloedarmoede. Dat betekent dat er
te weinig ijzer in het bloed is, waardoor er geen
hemoglobine kan worden gemaakt. Leg uit wat
dit voor de verbranding betekent.

Bij mond-op-mondbeademing krijgt
een patiënt minder zuurstof in het lichaam
dan bij zelfstandig ademhalen.
Leg uit hoe dat komt.

Doelen §10.4

1. Je kunt benoemen waardoor fijnstof je ademhaling belemmert.

2. Je kunt benoemen waardoor roken ongezond is.

3. Je kunt benoemen wat er aan de hand is bij astma en bronchitis.

4. Je kunt benoemen wat er aan de hand is bij COPD.

Beschermen tegen ontstekingen

Ontstekingen in de luchtwegen zorgen voor minder gaswisseling.

Kunnen worden veroorzaakt door:

• Fijnstof
• Roken
• Longaandoeningen zoals
  COPD en astma

COPD is een verzamelnaam voor verschillende longziektes. Welke beschrijving hoort bij welke longaandoening?

Astma

Longemfyseem

Bronchitis

Longblaasjes zijn kapot

Vernauwing van luchtpijp-takjes

Aanmaak van te veel slijm

Slotvraag: Teer uit sigaretten blijft aan de binnenkant van
je longblaasjes plakken.
a. Leg uit wat dit betekent voor de gaswisseling.
b. Leg uit waarom iemand die rookt het dan zo vaak koud heeft.

Tips:

a. Waar vindt gaswisseling plaats? Wat gebeurt er met deze onderdelen van het ademhalingsstelsel wanneer daar een laagje teer overheen komt? Gaat de gaswisseling dan stroever of sneller?

b. Warmte ontstaat door verbranding. Wat is het verband tussen verbranding en je antwoord bij vraag a?

Doelen §10.5

1. Je kunt beschrijven dat lichaamscellen energie gebruiken die vrijkomt bij de verbranding.

2. Je kunt benoemen dat bij verbranding zuurstof nodig is en koolstofdioxide vrijkomt.

3. Je kunt benoemen dat koolstofdioxide door planten wordt gebruikt voor de fotosynthese.

4. Je kunt het proces van verbranding in een schema weergeven.

Mitochondriën en verbranding

Elke cel doet aan verbranding, dus
elke cel heeft mitochondriën.

• Hoe meer verbranding, hoe
  meer mitochondriën.

Wanneer gebruik je veel of weinig
energie? Sleep naar de juiste plaats!

Veel verbruik          Weinig verbruik

Geslacht

Leeftijd

Lichaams-grootte

Activiteit

Man

Vrouw

Jong

Oud

Groot

Klein

Actief

Inactief

Wat is het verband tussen de processen
'verbranding' en 'fotosynthese'?

Doelen §10.6

1. Je kunt benoemen hoe terugkoppeling een rol speelt bij het regelen van de lichaamstemperatuur.

2. Je kunt benoemen hoe het gedrag van koudbloedige en warmbloedige dieren samenhangt met hun lichaamstemperatuur.

3. Je kunt benoemen wat de functie van koorts is voor het lichaam.

Warmbloedig en koudbloedig

Warmbloedigen zijn energie kwijt aan het
op peil houden van hun lichaams-
temperatuur.

Koudbloedige zijn altijd dezelfde
temperatuur als hun omgeving.

Wat is het verband tussen je
lichaamstemperatuur en de hoeveelheid verbranding/ademhalingen?

Aan de slag

Kies een manier om de lesstof te herhalen.

• Hiervoor mag je in tweetallen, fluisterend samenwerken.

Kies uit:

• Het maken van de woordzoeker.
• Het maken van een oefentoets op biologiepagina.nl of uit je boek.
• Het maken van een puzzel op biologiepagina.nl.
• Het maken van een samenvatting, begrippenlijst of flashcards.

Huiswerk controle

Vergeten te maken?

• Rood kruisje + naam extra erbij
• 3 rode kruisjes? Nablijven
  

Alles in orde?

• Groen kruisje
• 3 groene kruisjes? Je naam word van
  de spinner af gehaald voor deze periode