Startles wat is ethiek

• Ethiek
• MBO
• Studiejaar 2

Ethiek en Filosofie

Programma

• Wat is ethiek?
  
• Wat zijn waarden en normen 
• Hoe herken je ethische vragen?
• Wat is een dilemma?
• Casus bespreken?
  
•  Wat is filosofie?

Lesdoelen

De student kan aan het einde:

• Aangeven wat ethiek is
  
• Ethische keuzes herkennen
  
• Dilemma's  uitleggen
  

Als je 100 filosofen vraagt wat ethiek is krijg je 100 verschillende antwoorden. 

Waarden

Waarden zijn idealen en motieven die men belangrijk en nastrevenswaardig vindt.

Collegialiteit kan bijvoorbeeld een waarde zijn voor sommige mensen.

Normen

Gedragsregels; opvattingen over hoe mensen zich in bepaalde situaties wel en niet dienen te gedragen.

De norm bij collegialiteit kan bijvoorbeeld zijn dat je iedere ochtend koffie haalt voor je collega's.

Wat is voor jou een belangrijke waarde?
En welke norm hoort daarbij?

Hoe kun je ethische keuzes maken?

Afhankelijk van ethische theorie:

• Plichtethiek (regels)
  
• Gevolgenethiek (het gevolg)
  
• Deugdenethiek (een goed mens willen zijn)
  
• Zorgethiek (zorg voor mensen)
  

Gegeven:
Twee pedagogisch medewerkers werken samen in een kinderdagverblijf. Plotseling krijgt één medewerker een vervelend telefoontje; zijn huis staat in brand en hij moet direct naar huis. Hij vraagt zijn collega dan ook of het goed is als hij naar zijn huis rijdt. De regel binnen de opvang is dat er ten alle tijden twee medewerkers aanwezig zijn.
Vraag:
Hoe zou je moeten handelen volgens de plichtethiek?

1. Je blijft op het kinderdagverblijf
2. Je rijdt naar huis

Gegeven:
Je bent net begonnen aan een game toernooi en je broertje vraagt je om hem te helpen met zijn rekensommen. Je wilt eigenlijk niet helpen omdat je niets wilt missen van het toernooi, maar als je je broertje helpt kan hij waarschijnlijk een beter cijfer halen op zijn rekenexamen.

Vraag:
Hoe zou je moeten handelen volgens de gevolgenethiek?

1. Je gaat verder met het toernooi
2. Je helpt je broertje met zijn rekensommen

0

Ethisch dilemma

 Een ethisch dilemma ontstaat als er botsing is tussen verschillende waarden.

 Het kiezen voor de ene waarde gaat dan ten koste van de andere waarde. 

Bij een moreel dilemma moet je dus altijd een keuze maken tussen verschillende waarden.

Casus energiebedrijf

Stel je voor.. je werkt voor een energiebedrijf dat contracten voor gas en stroom aanbiedt. 

Er zijn veel verschillende energieleveranciers die het liefst zoveel mogelijk klanten wil hebben, dus ook het energiebedrijf waar jij voor werkt. Daarom huurt het energiebedrijf jongeren zoals jou in om bij de deuren langs te gaan om klanten te werven voor het bedrijf. Per nieuwe klant krijg jij 10 euro, bovenop je uurloon. 

Je teamleider stelt voor om bij een gebouw naar binnen te gaan waar weel oude mensen wonen, die soms wat kwetsbaar zijn en niet helemaal door hebben waar het om gaat. In sommige gevallen zullen ze een stuk duurder uit zijn met het contract dat jij aanbiedt!. “Makkelijk scoren mensen!” zegt je teamleider.

01:49

Moet ik dit allemaal onthouden?

In dit filmpje worden veel namen genoemd van Filosofen en stromingen. Je hoeft deze niet te onthouden. Luister vooral naar de vragen die deze filosofen stellen.

Wat is Filosofie?

Filosofie is grote vragen stellen aan jezelf en dan over die vraag nadenken. Filosofen bedenken na elke vraag weer een nieuwe vraag. Soms kunnen ze zelfs niet ophouden met vragen aan zichzelf te stellen. 

Waar gaat het om bij filosofie?

Dat je luistert naar anderen, dat je over alles wat zij zeggen nadenkt en dan zelf bedenkt wat je ervan vindt. Het fijne van Filosofie is dat je nooit een fout antwoord kan geven.

Opdracht

Je krijgt zo verschillende uitspraken van Filosofen te zien.

• Geef aan  of je met de uitspraak eens of oneens bent 
• Schrijf ook op wat je denkt dat de uitspraak betekent.
  

Aristoteles:

Het enige wat je met liegen bereikt is niet geloofd worden als je de waarheid spreekt.

Confucius:

Een mens heeft twee oren en één mond om twee keer zoveel te luisteren dan te praten.

Plato:

Wie rijk wil zijn, moet niet zijn vermogen vermeerderen maar zijn hebzucht verminderen.

Epicetus:

Er is slechts één weg naar geluk en dat is op te houden met je zorgen maken over dingen waar je geen invloed op hebt

Socrates:

Onwetendheid is de bron van alle kwaad. 

Albert Einstein:

Ons eigen geluk hangt af van de glimlach van de anderen.

Nog even een vraag..

Bestaat toeval..? 

Wat is Filosofie?

Filosofie is het antwoord geven op 'grote vragen'.

Grote vragen zijn vragen waar je het antwoord niet op kunt zoeken en waar verschillende antwoorden op zijn. Het antwoord op zo'n grote vraag onderbouw je met argumenten (redenen) waarom jij dat vindt. 

Huiswerk:

Bedenk zelf thuis 3 'grote vragen' waarop je het antwoord niet op kunt zoeken.

Voorbeeld vragen

Wat is de aard van de werkelijkheid?

Wat is de aard van de menselijke geest en bewustzijn?

Wat is waarheid?

Wat is de aard van moraliteit?

Wat is de relatie tussen ethiek en geluk?

Wat is rechtvaardigheid?

Wat is vrijheid?

Hoe moeten we omgaan met de dood?