Zin in Zin: Ethiek

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Zin in zin hoofdstuk 3: 

Inleiding in de ethiek. 

Inleiding

• Ethiek gaat in principe over goed en kwaad.
  
• Maar: ieder mens zal in gelijke gevallen anders oordelen.
  
• Belangrijkste vraag:
  
• Welke optieken en visies spelen een rol bij ethisch handelen?
  

Paragraaf 2:  De ethische optiek

• Onderscheid tussen ethiek en moraal:
• Moraal: waarden en normen
• Ethiek: het nadenken over die waarden en normen én:
• Hoe behoren mensen te leven?
• Ethiek is ook: hoe je naar de werkelijkheid kijkt
• Het is dus een bepaalde optiek. 

Paragraaf 2: De ethische optiek

• Er zijn verschillende soorten optieken:
• commercieel: wat is financieel het beste?
• juridisch: wat zegt de wet?
• ethisch: wat is menswaardig? Wat is goed en kwaad?
• De vragen bij deze optieken hoeven niet altijd hetzelfde antwoord op te leveren. 

Paragraaf 2: De ethische optiek

• Kernbegrippen van de ethische optiek:
• uiteindelijk goede: is de handeling menswaardig?
• behoren: wat behoor je te doen in een situatie?
• doen: wat is de uiteindelijke handeling?
• Lees blz. 35 t/m 38
  Maak opdr. 5 t/m 12. 

Paragraaf 3: Ethische visies

• Hoe los je ethische problemen op?
  
• Hulpmiddel: ethischische visis = 
• standpunten/meningen over hoe je je moet gedragen
• Meningen kunnen ook binnen de ethiek verschillen

Paragraaf 3: Ethische visies

• Ethische visies:
• - geven een oordeel over ethische problemen
• - rechtvaardigen (vaak achteraf) het handelen.
• Belangrijke stromingen
• - gevolgenethiek
• - beginselethiek
• christelijke ethiek

Paragraaf 3: Ethische visies

• Gevolgenethiek:
• een handeling is juist als die in zijn gevolgen een bepaald doel realiseert
• Beginselethiek:
• een oplossing dient recht te doen aan een of meer beginselen (uitgangspunten)
• Maken opdr. 14 t/m 19. 

Paragraaf 3: Ethische visies

• Dé Christelijke ethiek bestaat niet
• Soms meer beginsel-, soms meer gevolgenethiek
• Soms letter Bijbel volgend, soms vrije interpretatie
• Wel: inspiratie uit Bijbelse waarden

Paragraaf 3: Ethische visies

• Waarden binnen Christelijke ethiek:
• Mensen zijn beperkt in hun mogelijkheden, sommige dingen worden bepaald door God
• Het leven is onschatbare waarde, ieder mens is uniek
• Onbeperkte keuzevrijheid, als je een ander niet benadeeld
• Rechtvaardigheid en solidariteit
• Maken opdr. 20 t/m 21. 

Paragraaf 4: ethische stelsels

• Gevolgenethiek: nadruk op gevolgen
• Hedonisme: streven naar het meeste genot (Epicurus)
• Eudonisme: streven naar geluk/geslaagd leven (Aristoteles)
• Utilisme: streven naar het meeste nut voor allen (Stoa)

Paragraaf 4: ethische stelsels

• Beginselethiek: handelen vanuit een beginsel of recht
• Goede bedoelingen zijn belangrijker dan gevolg
• Handelen uit neiging: eigen welzijn staat voorop
• Handelen uit plichtsbesef: welzijn voor mensheid belangrijk
• Kant: menswaardigheid staat centraal
• Bij twijfel: wat als iedereen dit zou doen?

Paragraaf 4: ethische stelsels

• Deugdenethiek: "de derde weg"
• Intenties en motieven om te handelen moeten goed zijn
• Plato: "de deugd" is onderdeel van de persoonlijkheid
• Belangrijkste deugden: 
• wijsheid, dapperheid, matigheid en rechtvaardigheid
• Deugden worden aangeleerd door opvoeding.
• Maak opdracht 24 t/m 29

Paragraaf 5: Ethiek als proces

• 5 aspecten:
• a. morele gevoeligheid
• b. analyse: breng het probleem in kaart
• c. oordeel: een beargumenteerd standpunt innemen
• d. motivatie: drempels overwinnen om goed te handelen
• e. handelen: breng het ook echt in de praktijk. 
• Maken opdr. 31 en 32. 

Paragraaf 6: stappenplan en cases

• Hoe analyseer en beoordeel je een ethische case?
• Fase 1: het formuleren van de case.
• Bij een bestaande case is dit al gebeurd.
• Eventueel kun je deze dan samenvatten.
• Anders schets je de situatie en beschrijf je het dilemma. 

Paragraaf 6: stappenplan en cases

• Fase 2: welke optieken spelen een rol?
  
• Je hebt hier de keuze uit:
• Economische of commerciële politiek: met zo weinig mogelijk middelen een zo groot mogelijke opbrengst krijgen
• Juridische optiek: welke regels/wetten spelen een rol?
• Ethische optiek: we behoren het goede te doen en menswaardig te handelen. 

Paragraaf 6: stappenplan en cases

• Fase 3: welke waarden spelen een rol?
• Waarden zijn datgene wat uiteindelijk belangrijk is.
• Doe dit per optiek.
• Fase 4: wat is het ethisch probleem?
• Welke waarden conflicteren?
• Fase 5: Welke belanghebbenden spelen een rol?
• Benoem iedereen die voor- of nadeel kan hebben. 

Paragraaf 6: stappenplan en cases

• Fase 6: wie is moreel verantwoordelijk?
  
• Wie neemt de uiteindelijke beslissing en wie heeft invloed?
• Fase 7: het formuleren van een oplossing.
• Neem een standpunt in en geef argumenten.
• Hanteer hierbij een ethische visie.
• Maak opdracht 35 en 36.

Groepsopdracht

• Werk in groepjes van 4
  
• Kies een hoofdstuk uit Zin in Zin, hoofdstuk 4 t/m 9
• Maak een presentatie met daarin:
• - de theorie van het onderwerp: Wat is...?
• - welke ethische vraagstukken komen naar voren
• - een voorbeeld-casus

Presentaties

• Houd je presentaties spannend en actief
• Een powerpoint mag (booooring....)
• Filmpjes, Kahoots, Prezi's, LessonUp mag zeker!

I want to be entertained!