M3D 2.2 Schoonmaken met water en zeep

• Scheikunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 2. Water

Mavo 3 - Kf

Programma

- Herhalen H2.1 Concentratie berekenen	5 min
- Uitleg H2.2	15 min
- Huiswerktijd H2.2	Resterend

Leerdoel H2.2 Schoonmaken met water en zeep

Wat behandelen we vandaag?

• Je kunt uitleggen hoe schoonmaken met water werkt
• Je kunt de werking van zeep beschrijven
• Je kunt uitleggen wat ontsmetten is
• Je kunt aangeven wat het verschil is tussen hard en zacht water
• Je kunt uitleggen wanneer kalkzeep ontstaat en wat de nadelen van kalkzeep zijn.

Concentratie

De concentratie is de massa van een stof die is opgelost per liter oplossing. 

De concentratie kun je berekenen met de volgende formule: 

Lage concentratie

Hoge concentratie

Concentratie berekenen

.

.

Een blikje cola van 0,33L bevat onder andere 40 gram suiker.

Bereken de concentratie van suiker in Cola. 

Concentratie berekenen

.

.

Een blikje Fanta van 0,25L bevat een concentratie suiker van 2,4 g/L.

Bereken hoeveel gram suiker in een blikje Fanta is opgelost. 

2.2 Schoonmaken met water en zeep

Wassen met water

Water is een uitstekend oplosmiddel voor veel soorten vuil en een geschikt spoelmiddel.

• Een oplosmiddel is een vloeistof waarin andere stoffen oplossen. 
• En een spoelmiddel is een vloeistof die andere stoffen wegspoelt met de kracht van de straal of stroom.

• Niet alles krijg je met water schoon, vetvlekken zoals van pindakaas, mayonaise of olijfolie lossen niet op in water.
• Voor verwijderen van vetvlekken heb je zeep nodig.

2.2 Schoonmaken met water en zeep

Zeep

Zeep is een schoonmaakmiddel, het is een emulgator die vet en water met elkaar mengt.

• Natuurlijke zepen: deze worden gemaakt van plantaardige (olijfolie, kokosolie) en dierlijke olien en vetten.
• Synthetische zepen: deze worden gemaakt van aardolieproducten. 
• Voorbeelden van synthetische zepen zijn afwasmiddel, waspoeder, enz.

2.2 Schoonmaken met water en zeep

Zeep

Zeep bestaat uit zeepmoleculen. 

• Al deze zepen hebben iets gemeen.
• Een zeepmolecuul heeft een 'kop' en een 'staart'.
• De 'kop' lost goed op in water (hydrofiel = houdt van water).
• De 'staart' lost niet goed op in water (hydrofoob = angst voor water).
• De 'staart' lost juist goed op in vettige stoffen, dat geeft zeep zijn bijzondere eigenschappen.

2.2 Schoonmaken met water en zeep

De werking van zeep

2.2 Schoonmaken met water en zeep

Zeep en leidingwater

Zeep vormt in hardwater kalkzeep, en de vorming van kalkzeep (witte stof) heeft twee nadelen.

1. Tijdens het wassen zal kalkzeep op je kleding terechtkomen, waardoor deze grauw wordt.
2. Omdat een deel van de zeepmoleculen met de opgeloste stof kalk reageert, heb je meer zeep nodig.

• Niet alle soorten zeep reageren met hard water tot kalkzeep. Veel synthetische zepen hebben er geen last van, natuurlijke zepen wel.

2.2 Schoonmaken met water en zeep

Ontsmetten

Het onschadelijk maken van ziekteverwekkers zoals virussen en bacterien.

• Wassen met zeep meest effectieve maatregel om ziektes te voorkomen.

• Door contact met mensen, dieren en spullen komen er andere bacteriën en virussen bij, vooral op je handen. Hier zitten ook ziekteverwekkers tussen. 
• Bij het wassen met zeep verwijder je vooral deze groep. 

2.2 Schoonmaken met water en zeep

Ontsmetten

• Sommige virussen zoals het coronavirus en het norovirus kunnen zelfs extra slecht tegen zeep, de virusdeeltjes gaan ervan kapot. 
• De bacteriën die van nature op je huid voorkomen raak je op deze manier niet kwijt, en dat is maar goed ook.

• In de gezondheidszorg, de horeca en bij experimenten is het weleens nodig om alle micro-organismen te doden. Dan kun je een desinfecterende stof gebruiken, zoals alcohol of jodium.

Huiswerktijd:

Wat?:  Lees H2.2 en maak Opdr. 8 t/m 13

Hoe?:  Zelfstandig 

Hulp?: Steek je hand op bij een vraag

Tijd?:  Resterende lestijd

Uitkomst?: Volgende les gaan we de antwoorden bespreken

Klaar?: Lees H2.3 en maak 1 t/m 6 

Van welk soort water kan het beste drinkwater gemaakt worden?

1. grondwater
2. oppervlaktewater
3. zeewater
4. gedestilleerd water

Oppervlakte water is altijd zoet water

1. waar
2. niet waar

Gedestilleerd water is .......................water.

1. zuur
2. zuiver
3. zout
4. zoet

Dit water bevat het meeste zout

1. grondwater
2. oppervlaktewater
3. gedestileerd water
4. zeewater

Zet de begrippen op de juiste plek van het zeepmolecuul

Hydrofoob

Hydrofiel

Houdt van water. 

Houdt niet van water. 

Zeep zorgt ervoor dat vet met water kan mengen, zeep is dus een....

1. ionenwisselaar
2. Emulgator
3. Ontharder
4. Ontvetter

natuurlijke zepen bestaan uit:

1. Plantaardige en dierlijke oliën
2. Aardolieproducten
3. Geen van de bovengenoemde
4. De natuur

Wat is een juiste eenheid voor concentratie?

1. liter per gram
2. gram per kubieke meter
3. gram per liter
4. kubieke meter per liter

In sommige delen van Nederland is het leidingwater erg hard. Wat is de naam van de stof die het water hard maakt?

1. ammonia
2. citroenzuur
3. kalk
4. mierenzuur

Hoe ontstaat kalkzeep?

1. Synthetische zeep + leidingwater
2. Natuurlijke zeep + leidingwater

Hiernaast zie een voorstelling voor de werking van zeep in water, welke bewering is juist.

1. De rode pijl wijst de hydrofiele kop van zeep aan en de oranje pijl wijst naar hydrofoob vuil.
2. De rode pijl wijst de hydrofobe kop van zeep aan en de oranje pijl wijst naar hydrofoob vuil.
3. De rode pijl wijst de hydrofiele kop van zeep aan en de oranje pijl wijst naar hydrofiel vuil.
4. De rode pijl wijst de hydrofobe kop van zeep aan en de oranje pijl wijst naar hydrofiel vuil.