III: 6 feb 2024 2HV

6 februari 2024

Wat gaan we vandaag doen?

1ste uur: Herhalen zww, kww en hww en voegwoorden. 

2. Je leert het verschil tussen enkelvoudige zinnen en samengestelde zinnen herkennen. 

3. Nakijken huiswerk: oef 1, 2, 3 en 4 op blz. 224 en 225  

2de uur: Verder met samenvatten. 

1. Herhalen samenvatten.

2. Samenvatting afmaken.

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

Enkelvoudige zin: een zin met één persoonsvorm.

Felix zet de verwarming lager.

Samengestelde zin: een zin met meer dan één persoonsvorm.

Omdat Felix het warm heeft, zet hij de verwarming lager.

Hoofdzin en bijzin

Hoofdzin: O+PV staan  naast elkaar en er passen (bijna nooit) andere zinsdelen tussen.

De PV staat voor in de zin: als eerste of tweede zinsdeel.

Bijzin: tussen O +PV kunnen andere zinsdelen staan (bijvoorbeeld 'niet').

De PV staat vaker achter in de zin.

Samengestelde zin

Een samengestelde zin kan bestaan uit:

- twee of meer samengevoegde hoofdzinnen.

Feliz zet de verwarming lager, want hij heeft het warm.

- een hoofdzin met é''en of meer bijzinnen erin.

Omdat Felix het warm heeft, zet hij de verwarming lager.

- één of meer hoofdzinnen met één of meer bijzinnen.

Felix zet de verwarming lager, want hij heeft het warm, doordat hij een trui draagt.

Vragen?

Zelfstandige, koppel- en hulpwerkwoorden

Een zelfstandig werkwoord (zww) zegt wat iemand of iets doet (vissen, wandelen) of overkomt (krijgen, schrikken).

Bijvoorbeeld: Hij wandelt in een bos.

Een koppelwerkwoord (kww) koppelt een eigenschap aan een onderwerp.

Bijvoorbeeld: Sommige opgaven in de toets waren moeilijk.

Kww: (vormen van) zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, (heten, dunken, voorkomen).

Zelfstandige, koppel- en hulpwerkwoorden

Hulpwerkwoorden (hww) komen voor in elke zin met meer dan één werkwoord. Ze 'helpen' het gezegde te maken. 

Let op: zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen kunnen een hww zijn. 

In zinnen met meer dan één werkwoord staat het zww of het kww achter in de zin.

Je zou (hww) me best even kunnen (hww) helpen (zww). 

Lesdoelen behaald?

- Hoeveel persoonsvormen heeft een enkelvoudige zin?

- Waar staat de PV in een hoofdzin?

- Waar staat de PV in een bijzin?

- Wat zijn de drie vormen die je tegen kan komen bij een samengestelde zin?

Les 2: samenvatten

1. Lesdoel: je leert hoofd- en bijzaken onderscheiden in een tekst.

Samenvatten van een tekst

Lesdoel: je leert hoofd- en bijzaken onderscheiden in een tekst.

Hoofdzaken: de belangrijkste informatie in een tekst. De hoofdzaken vind je vaak op voorkeursplaatsen, zoals in de inleiding, het slot van een tekst en het begin of het einde van een alinea.

De zin die de kern van een alinea bevat is de kernzin. Dit is vaak de eerste en soms de laatste zin in een alinea. Of de tweede zin, als de eerste zin in de alinea een inleiding is.

Samenvatten van een tekst

Bijzaken: minder belangrijke informatie in een tekst, zoals een anekdote, een toelichting of een vergelijking.

Je kunt een samenvatting maken door:

1. de tekst precies/nauwkeurig te lezen.

2. De hoofdzaken te onderstrepen. Let op de voorkeursplaatsen en signaalwoorden. Maak dan van de hoofdzaken een samenhangende tekst door verbanden te leggen met signaalwoorden. 

3. Let op de tekstverbanden. Geef opsommende verbanden aan met nummers, gebruik pijltjes voor oorzaak-gevolg (->), tegenstelling  (< - >)

Oefenen met samenvatten.

We gaan verder met oefenen met een tekst van Nieuwsbegrip over de Tweede Kamer

Lesdoel behaald?

Wat zijn hoofdzaken?

Wat zijn bijzaken?

Geef een voorbeeld van een bijzaak.

Waar vind je hoofdzaken meestal in de tekst?

Hoe lees je een tekst als je een samenvatting wil maken?

Waar let je op om hoofdzaken te vinden, behalve de plaats waar de informatie staat?

Oefenen met hww, kww, zww

Maak oefening 1, 2, 3 en 4 uit het boek op bladzijde 216 en 217 in je schrift.

Leerdoelen gehaald?

- Wat is een hww?

- Wat is een kww?

- Wat is een zww?

- Waar komt een kww in voor, in een werkwoordelijk of in een naamwoordelijk gezegde?

- Waar komt een zww in voor, in een werkwoordelijk of in een naamwoordelijk gezegde?

- Waar komt een hww in voor? In een werkwoordelijk of in een naamwoordelijk gezegde?

Voegwoorden

Een voegwoord 

- verbindt twee woorden aan elkaar

- verbindt twee zinnen aan elkaar

- verbindt twee alinea's aan elkaar.

Oefenen met voegwoorden

Maak oefeningen  1, 2, 3 en 4 van cursus 5 grammatica, op bladzijde 224. 

Als je het niet afkrijgt tijdens de les, is het huiswerk voor maandag.

Leerdoelen gehaald?

Wat zijn voegwoorden?

Nederlands

Ik / geef /een grote diamant / aan Carlo.

Op Valentijnsdag/zijn /rode rozen / [erg duur].

Wie / heeft /het sprookje Roodkapje/ geschreven?

Ondanks de blaren op haar voet/bleef /Bente/ [vrolijk]. NG

Tekstverbanden en bijbehorende signaalwoorden 2

Kijk op bladzijde 18 van het boek.

- Een doel-middelverband: welk middel wordt gebruikt om een bepaald doel te bereiken.

- Een oorzakelijk verband/oorzaak-gevolg: laat zien waardoor iets gebeurt (waarop je niet altijd invloed hebt).

- Een redengevend verband: waarom iemand iets doet of iets vindt.

- Een samenvattend verband: een verkorte weergave van eerdere informatie in de tekst.

- Een vergelijkend verband: laat een overeenkomst of een verschil zien. 

Ik gebruik een fietspomp om mijn band op te pompen.

Doordat ik mijn fiets een tijd niet had gebruikt liepen mijn banden leeg.

Omdat ik mijn fiets fout had geparkeerd is hij helaas weggehaald.

Voor door rood licht fietsen, zonder licht fietsen en bellen tijdens het fietsen, kortom voor verkeersovertredingen, kun je een boete krijgen.

Voor door rood fietsen evenals voor niet rechts houden krijg je een boete van 110 euro.

 

tekstverbanden

- chronologisch tekstverband

- opsommend tekstverband

- oorzaak/gevolg tekstverband

- doel/middel tekstverband

- samenvattend tekstverband

- toelichtend tekstverband

- concluderend tekstverband

- tegenstellend tekstverband

- vergelijkend tekstverband (laat een overeenkomst of een verschil zien).

- redengevend tekstverband

Spelling herhalen uit jaar 1

Tekst ijstijd

Noem één voor één een tekstverband met bijbehorend signaalwoord.

Wijs het verband aan door de twee onderdelen die verbonden worden met het signaalwoord op te lezen.

Leg uit wat het verband is.

Oefenen

Maak uit het boek op bladzijde 23 oefening 8.

Als huiswerk 

Welke onderwerpen werden herhaald?

Leestekens: hoofdletters, komma's, punten en vraagtekens

Wanneer gebruik je hoofdletters in een zin?

Wanneer gebruik je een komma?

Wanneer gebruik je een vraagteken?

Wanneer gebruik je een uitroepteken?

Leestekens

Een punt gebruik je na een zelfstandige mededelende zin.

Een komma gebruik je wanneer je twee zinnen samenvoegt tot een langere zin. De komma staat dan

- tussen twee persoonsvormen

- voor voegwoorden (zoals, maar, nadat, omdat)

- voor en na een zin die niet zelfstandig kan bestaan.

Een komma gebruik je tussen delen van een opsomming, maar niet voor 'en'. 

Dubbele punt

Een dubbele punt gebruik je 

- voor een aangekondigde opsomming. Bijvoorbeeld: "Voor Sinterklaas wil ik graag: een grappig boek, een goed schrijvende pen, een mooi rapport.  

- voor de directe rede of een citaat. 

Aanhalingstekens

Je gebruikt aanhalingstekens 

- bij de directe rede of een citaat. (Let goed op de plaats van de aanhalingstekens!).

Voorbeeld: "Als je mee wil rijden", zei Ken, "moet je dat nu zeggen".

Bij indirecte rede en bij gedachten gebruik je geen aanhalingstekens.

- als je het woord zelf bedoelt en niet de betekenis.

Voorbeeld: Het woord 'elektriciteit' wordt vaak fout gespeld.

Zelfstandige naamwoorden

Zijn woorden voor ...?

Meervoud van zelfstandige naamwoorden

Let op bij afkortingen en woorden die op een klinker eindigen.

Je schrijft een -’s achter het enkelvoud bij woorden op ­-a, -i, -o, -u of -y.

Je schrijft een -’s bij afkortingen.

Verkleinwoorden

Van zelfstandige naamwoorden kun je verkleinwoorden maken door er -je, -kje, -pje, -tje of -etje achter te zetten.

Let op bij afkortingen en woorden die op een klinker eindigen.

Je schrijft een -’s achter het enkelvoud bij woorden op ­-a, -i, -o, -u of -y.

Je schrijft een -’s bij afkortingen.

Van zelfstandige naamwoorden kun je verkleinwoorden maken door er -je, -kje, -pje, -tje of -etje achter te zetten.

Let op bij afkortingen en woorden die op een klinker eindigen.

Bijvoeglijke naamwoorden

Een bijvoeglijk naamwoord heeft een korte (zonder -e) en een lange vorm (met een -e).

Een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord heeft maar één vorm en die eindigt meestal op-en.

Tekstverbanden en bijbehorende signaalwoorden 2

Voorbeeldzinnen

Een doel-middelverband: Aan de  hand van het stappenplan schrijven, leer je zelf een samenhangende tekst te schrijven. 

Een oorzakelijk verband: Op donderdag is het koopavond. Daardoor kan het dan drukker zijn in de stad.

- Een redengevend verband: Jullie krijgen veel oefeningen over tekstverbanden, omdat ik wil dat jullie dit heel goed leren.

- Een vergelijkend verband: Net als meerderjarige stemgerechtigden bij de echte verkiezingen, gaan scholieren ook stemmen op politieke partijen bij de scholierenverkiezingen.

Ik gebruik een fietspomp om mijn band op te pompen.

Doordat ik mijn fiets een tijd niet had gebruikt liepen mijn banden leeg.

Omdat ik mijn fiets fout had geparkeerd is hij helaas weggehaald.

Voor door rood licht fietsen, zonder licht fietsen en bellen tijdens het fietsen, kortom voor verkeersovertredingen, kun je een boete krijgen.

Voor door rood fietsen evenals voor niet rechts houden krijg je een boete van 110 euro.

 

Tekstverbanden en bijbehorende signaalwoorden 2

Voorbeeldzinnen

Een samenvattend verband: Wat een slechte actiefilm was dit! Er zat geen spanning in en hij duurde veel te lang. Kortom: dit was zonde van mijn geld.

Ik gebruik een fietspomp om mijn band op te pompen.

Doordat ik mijn fiets een tijd niet had gebruikt liepen mijn banden leeg.

Omdat ik mijn fiets fout had geparkeerd is hij helaas weggehaald.

Voor door rood licht fietsen, zonder licht fietsen en bellen tijdens het fietsen, kortom voor verkeersovertredingen, kun je een boete krijgen.

Voor door rood fietsen evenals voor niet rechts houden krijg je een boete van 110 euro.

 

Nakijken oefening 3

Wat vond je moeilijk aan de oefening?

Spanning in een boek

Een schrijver gebruikt spanning om de aandacht van de lezer vast te houden.

Je hebt twee soorten spanning:

- Actiespanning: vaak in een 'gejaagde stijl', de gebeurtenissen volgen elkaar snel op.

- Psychologische spanning: 

• Betrokkenheid bij een personage. Je leeft mee of hebt er een hekel aan.
• Open plekken in het verhaal die vragen oproepen waar je antwoord op wil.
• Onderbrekingen in het verhaal door een tijdsprong of wisseling van perspectief.

Verder oefenen

We lezen samen tekst 2.

Maak oefening 4 en oefening 5.

Scholierenverkiezingen

Lesdoelen gehaald?

Welke leestekens heb je herhaald?

Wanneer gebruik je een komma?

Wanneer gebruik je geen aanhalingstekens? 

Oefenen

Maak opdracht 3 uit paragraaf 3 van Cursus 1 online.