Les 9 periode 2 Mavo 2 paragraaf 3.3 en 3.4 De strijd van de arbeiders en sociale kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Wel op tafel:

Map

Pen

Feniksboeken

Welkom bij de Geschiedenisles ZM2C!

Niet op tafel:

Telefoon of Zakkie

Laptop

Tas

Startvragen: Schrijf de antwoorden op de volgende vragen in je schrift:

1. Hoe noemen we het soort werk voordat de industriële revolutie plaatsvond?

2. Wat was de bijnaam van koning Willem I?

3. Wie zijn de liberalen?

4. Wie was de leider van de liberalen die in 1848 de grondwet voorstelde?

Welk woord weg?

Programma deze les:

1. Warming-Up (± 15 minuten)

2. Lesdoelen

3. Uitleg + schema + opdrachten § 3.3 en § 3.4 (± 25 minuten)

4. Beginnen aan PO

Hoofddoel: Je kunt uitleggen hoe verschillende groepen mensen hun leefomstandigheden probeerden te verbeteren in de 19e eeuw

Hoofddoelen

Kun je de begrippen ambachtslieden, farao, ambtenaren, sociale verschillen, hiërarchie en hiërogliefenschrift uitleggen. (R)

Je kunt uitleggen dat Egypte rond 3000 werd verenigd door een farao. (R)

Je kunt uitleggen hoe het hiërogliefenschrift hielp bij het besturen van een staat. (T2)

Je kunt uitleggen waarom er rituelen waren bij het maken van mummies. (T1)

Je kunt uitleggen waarom alleen de aller rijksten zich een mummificatie konden veroorloven, en dat daarom mummies iets zeggen over sociale verschillen in Egypte. (T2)

Je kunt verklaren wat de sociale, politieke en economische veranderingen met de gemeenschappen deed. (T2)

Subdoelen/checklist

Hoofddoel

Je kunt uitleggen hoe verschillende groepen mensen hun leefomstandigheden probeerden te verbeteren in de 19e eeuw

Je kunt de begrippen algemeen kiesrecht, emancipatie, feminisme, kinderarbeid, politieke partij, socialisme en vakbond uitleggen (R)

Je kunt uitleggen hoe arbeiders streden voor een beter leven in de negentiende eeuw (T1)

Je kunt uitleggen hoe vrouwen streden voor emancipatie in de negentiende eeuw (T1) 

Je kunt de begrippen sociale kwestie en sociale wet uitleggen (R)

Je kunt verklaren waarom de overheid na 1870 probeerde de levensomstandigheden van arbeiders te verbeteren (T1)

Waarom is het beter om samen iets te doen in plaats van alleen?

Samen sta je sterker dan alleen!

Leven van de arbeiders was zwaar:

• 12 tot 16 uur per dag werken 
• 6 of 7 dagen per week
• geen vakanties
• weinig salaris
• kleine woning
• slechte hygiëne (gezondheid)
• onveilig werk
• kinderarbeid
• Grote verschil tussen arm en rijk

Slechte leef- en werkomstandigheden

in de 19e eeuw

3.3 De strijd van de arbeiders

• Arbeiders gingen samenwerken in vakbonden om een beter leven te krijgen. 
• Er kwamen sociale wetten om het leven van de arbeiders te verbeteren, zoals het 'Kinderwetje van Van Houten'.
• De mensen die meer sociale wetten wilde, werden socialisten genoemd. 
• Veel mensen wilde ook meer gelijke rechten voor vrouwen (feminisme).

• Uiteindelijk kwam er in 1919 algemeen kiesrecht voor mannen én vrouwen.

 

Vakbonden

• Wat is een vakbond? 
  
• Vereniging van werknemers die zich inzet 
  voor het verbeteren van de arbeids-
  omstandigheden

Een nieuwe partij

• De vakbonden hielpen maar omstandigheden waren nog steeds slecht.
• Mensen wilden verbetering vanuit de overheid -->  Socialisten
•  Om dit te bereiken streefden ze naar algemeen kiesrecht.
• In 1881 richt Ferdinand Domela Nieuwenhuis een politieke partij op, de SDB

Socialisten

• Socialisten 

1. Hogere lonen
2. Betere werkomstandigheden
3. Minder uren werken
4. Betaald worden tijdens ziekte
   

• Wat als men niet luisterde?
  

Waar strijden socialisten voor?

1. Betere omstandigheden voor arbeiders
2. Betere omstandigheden voor rijke mensen
3. Betere omstandigheden voor immigranten
4. Betere omstandigheden voor de koning

Slechte leef- en werkomstandigheden

in de 19e eeuw

Arbeiders boos

Feministen

• ''Studeren is voor mannen, vrouwen horen thuis!''
• Aletta Jacobs

• Huisarts
• Wel belasting, geen inspraak.....

Feministen

• VvVK (vereniging voor Vrouwenkiesrecht)
• Feministen

• Vrouwenkiesrecht (1919)

Slechte leef- en werkomstandigheden

in de 19e eeuw

Arbeiders boos

Vrouwen boos

Slechte leef- en werkomstandigheden

in de 19e eeuw

Arbeiders boos

Vrouwen boos

Liberalen zijn vooral rijk

Slechte leef- en werkomstandigheden

in de 19e eeuw

Arbeiders boos

Vrouwen boos

Liberalen zijn vooral rijk

Vakbonden willen:

- Hogere lonen

- Betere werkomstandigheden

- Minder uren werken

- Betaald worden tijdens ziekte

- Algemeen kiesrecht

Slechte leef- en werkomstandigheden

in de 19e eeuw

Arbeiders boos

Vrouwen boos

Liberalen zijn vooral rijk

Feministen willen:

- Gelijke rechten (emancipatie) 

- Kiesrecht

Vakbonden willen:

- Hogere lonen

- Betere werkomstandigheden

- Minder uren werken

- Betaald worden tijdens ziekte

- Algemeen kiesrecht

Slechte leef- en werkomstandigheden

in de 19e eeuw

Arbeiders boos

Vrouwen boos

Liberalen zijn vooral rijk

Feministen willen:

- Gelijke rechten (emancipatie) 

- Kiesrecht

Vakbonden willen:

- Hogere lonen

- Betere werkomstandigheden

- Minder uren werken

- Betaald worden tijdens ziekte

- Algemeen kiesrecht

Er hoeft niet veel veranderd te worden

Maak opdrachten 2 en 3 in het Feniks WB (blz. 91) 

Klaar?

Maak opdracht 6 (WB blz. 92)

Leven van de arbeiders was zwaar:

• 12 tot 16 uur per dag werken 
• 6 of 7 dagen per week
• geen vakanties
• weinig salaris
• kleine woning
• slechte hygiëne (gezondheid)
• onveilig werk
• kinderarbeid
• Grote verschil tussen arm en rijk

Deze problemen samen noemen we de sociale kwestie.

Slechte leef- en werkomstandigheden

in de 19e eeuw

Arbeiders boos

Vrouwen boos

Liberalen zijn vooral rijk

Feministen willen:

- Gelijke rechten (emancipatie) 

- Kiesrecht

Vakbonden willen:

- Hogere lonen

- Betere werkomstandigheden

- Minder uren werken

- Betaald worden tijdens ziekte

- Algemeen kiesrecht

Er hoeft niet veel veranderd te worden

"Sociale Kwestie"

Wat is de boodschap van de maker? 

Denken, delen, uitwisselen

Oplossing sociale kwestie: Sociale wetten

Omdat de situatie van de arbeiders zo slecht was, kwamen er dankzij de socialisten veel nieuwe sociale wetten:

• Kinderwetje van Houten: geen kinderarbeid meer onder 12 jaar. 
• Leerplicht: ieder kind moet verplicht naar school.
• Uitkering: arbeiders worden geholpen als ze ziek of te oud zijn om te werken.4
• Veiligheidswet: werken in de fabrieken moet veiliger worden. 
• Maximaal 8 uur per dag werken.
• Algemeen kiesrecht: alle mannen en vrouwen boven de 18 jaar mogen stemmen.

Deze sociale wetten hebben we nu nog steeds!

Leerplicht

Kinderwetje van Houten

Algemeen kiesrecht

8-urige werkdag

Veiligheidswet

"Sociale Kwestie"

"Sociale Kwestie"

Arbeiders en feministen strijden voor oplossingen

"Sociale Kwestie"

Arbeiders en feministen strijden voor oplossingen

Liberalen in de overheid gaan ook oplossingen zoeken, want problemen beginnen ook hen te raken

"Sociale Kwestie"

Arbeiders en feministen strijden voor oplossingen

Liberalen in de overheid gaan ook oplossingen zoeken, want problemen beginnen ook hen te raken

"Sociale Wetten"

Maak opdracht 2 in het Feniks WB (blz. 95-96)

Klaar?

Maak opdracht 9 (Feniks WB blz. 99)

PO Geschiedenis periode 2

Powerpoint over strijd en emancipatie --> Zie Geschiedenis-Teams!

Belangrijk:

- Je maakt dit PO in tweetallen of alleen.

- Zorg dat er niet teveel tekst op 1 dia staat (je mag er ook meer dia’s bij maken)

- Gebruik de informatie uit je leerboek Hoofdstuk 3 (bladzijde 48), maar ook andere bronnen!

- Plaatjes mogen toegevoegd worden, maar zorg ook voor inhoud.

- Als je klaar bent, moet je het inleveren via SOM. Uiterlijk vrijdag 28 maart 2025 23:50.

- Deze PowerPoint-opdracht is onderdeel van je Portfolio-cijfer in periode 2.

- Succes!

Vakbond beginnen

Jullie gaan een vakbond beginnen

• De naam van je vakbond

• Een afbeelding of logo voor de vaandel van de vakbond 
• Eisen van de vakbond
  

Scheepmakervakbond, Wolweversvakbond, Mijnwerkersvakbond

Werkliedenvakbond, Vakbond van leraren, Spoorwegpersoneelsvakbond etc.