Afbraak en opbouw van het landschap

Afbraak en opbouw

van het landschap

1 / 38

Slide 1: Slide

AardrijkskundeMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4

This lesson contains 38 slides, with interactive quizzes and text slides.

Lesson duration is: 45 min

Items in this lesson

Afbraak en opbouw

van het landschap

Slide 1 - Slide

Hoe bepalen exogene krachten het uiterlijk van het aardoppervlak?

Hoofdvraag:

Slide 2 - Slide

Exogene krachten

Slide 3 - Mind map

The Old Man of Storr
Schotse eiland Skye

The wave, Arizona

Slide 4 - Slide

Gesteente kringloop

In deze kringloop gaan we ervan uit dat gesteenten deel uitmaken van een cyclus waarin ze door geologische processen telkens worden afgebroken en omgevormd

Slide 5 - Slide

Gesteentekringloop

We gaan uit van 3 soorten gesteente: Stolling, metamorf en sediment gesteente.

Elke soort kan gevormd worden uit de andere twee gesteentesoorten.

Slide 6 - Slide

Hydrologische kringloop

97% Van al het water op aarde is opgeslagen in de oceanen.

Hydrologische kringloop speelt zich af in de lucht, op het land en in de oceanen.

Slide 7 - Slide

Hydrologische kringloop

De zon verhit de oceaan --> verdamping ontstaat.
75% van het verdampte water valt weer terug als regen in de oceaan.
De andere 25% wordt door de wind naar het land geblazen (aanlandige wind).
De neerslag die hier valt infiltreert de grond, verdampt of stroomt af.
De afstroming kan ondergronds of aan het oppervlak gebeuren.
Evapotranspiratie (evaporatie & transpiratie samen).
Per klimaat is de hoeveelheid verschillend.
Vocht komt weer in de lucht bij verdamping --> condensatie door afkoeling.

Cyclus begint opnieuw.

Slide 8 - Slide

Exogene processen

Door welke processen wordt het aardoppervlak afgevlakt?

Deelvraag

Slide 9 - Slide

Mechanische verwering

Gesteente valt uiteen zonder dat de chemische samenstelling van het gesteente verandert.

Vorstverwering is hier een voorbeeld van.

Slide 10 - Slide

Mechanische verwering

Door enorme temperatuur verschillen kan het gesteente gaan splijten en afschilferen.

Door warmte zet het gesteente uit, door de kou krimpt het weer.

Slide 11 - Slide

Chemische verwering

Bij deze verwering verandert de samenstelling van de chemie tijdens het uiteenvallen van het gesteente.

Voorbeeld: ijzerdeeltjes gaan roesten.

Slide 12 - Slide

Chemische verwering

Slide 13 - Slide

Zwaartekracht

Massabewegingen kennen 3 factoren

Aard van het materiaal
Steilheid van de helling
Verzadigd met water (met of zonder begroeiing)?

Slide 14 - Slide

Aardverschuiving

Ontstaan door een trilling of het verzadigd raken met water.

Vaak kan je het puin herkennen door een puinhelling.

Slide 15 - Slide

Puinhelling

Enorm veel los verweringsmateriaal dat vaak onstabiel is.

Slide 16 - Slide

Erosie

Het transport van dit "puin" kan het landschap verder afbreken.

Het uitschuren van het landschap door dit "puin" noemen we erosie. Hoe langer verwering en erosie ergens op inwerken, hoe lager dit gebied zal worden.

Maar

Er wordt ook weer wat opgebouwd door sedimentatie doordat het "puin" weer ergens wordt neergelegd.

Slide 17 - Slide

Erosie

Dit kan op 4 verschillende manieren plaatsvinden:

Door de wind
Door rivier / water
Door het ijs
Door de zee

Slide 18 - Slide

Water, ijs en wind

Wat is de invloed van erosie, massabewegingen en sedimentatie op de vorming van het aardoppervlak?

Slide 19 - Open question

Rivieren, afbraak & opbouw

Overtollig water dat niet in de bodem zakt wordt door rivieren weer mee terug genomen naar de zee.

Het gebied dat boven- en ondergronds afwatert op een rivier is het stroomgebied van de rivier.

Slide 20 - Slide

Rivieren, afbraak & opbouw

3 zones van een rivier:

Bovenloop --> voornamelijk erosie

Middenloop --> voornamelijk transport

Benedenloop --> voornamelijk sedimentatie

Slide 21 - Slide

Nederland is het afvoerputje van Europa.
Waarom?

Slide 22 - Open question

Erosie in de rivier

Voor erosie in de rivier is de stroomsnelheid zeer belangrijk.

Hoe steiler de rivier afloopt, des te sneller de rivier stroomt dus, meer erosie!

Slide 23 - Slide

V-dal

U-dal

Slide 24 - Slide

Puinwaaier

Het sedimenteren van de rivier vindt al plaats wanneer de rivier uit de nauwe hellingen naar de bredere dalen stroomt.

Wanneer de rivier op een scherpe scheiding tussen deze helling en dal stuit, dan ontstaat er een puinwaaier.

Slide 25 - Slide

Deltakust

Hier kan het resterende slib afgezet worden door de rivier.

Bij een deltakust verdeelt het water in de riviermonding zich over meerdere rivierarmen en vindt er sedimentatie plaats.

Slide 26 - Slide

Opbouw en afbraak door ijs

Gletsjers ontstaan wanneer er meer sneeuw valt dan dat er in de zomer kan wegsmelten.

Sneeuw hoopt zich op en uiteindelijk wordt deze sneeuw een grote ijsmassa, die door de zwaartekracht in beweging komt.

Slide 27 - Slide

Landijs

Alpine gletsjer

Slide 28 - Slide

Morene

Wanneer gletsjers door de zwaartekracht zakken nemen ze allerlei verweringsmateriaal mee: de morene.

Dit verweringsmateriaal wordt uiteindelijk aan het einde van de gletsjer afgezet in een boog: de eindmorene

Slide 29 - Slide

Glaciaal, interglaciaal

Glaciaal: koude periode

--> ijs trekt naar het zuiden

Interglaciaal: warmere periode

--> ijs trekt naar het noorden.

De afwisseling in deze periodes is kenmerkend voor het Kwartair (laatst 2,5 miljoen jaar)

Slide 30 - Slide

Fjord

Noorwegen

Slide 31 - Slide

De zee

De 3de natuurlijke transporteur die sedimenteert en erodeert:

De zee.

Daar waar de zee diep blijft zijn de golven sterk en dus zien we daar erosie terug (klifkusten).

Slide 32 - Slide

Verschillende soorten kusten

Slide 33 - Slide

De zee geeft en de zee neemt

De zee sedimenteert vooral bij aanslibbingskusten (Bordeaux).

Hier kan de wind vaak het zand weer meenemen om vervolgens duinen te laten ontstaan.

Slide 34 - Slide

Afbraak en opbouw door de wind

De snelheid van de wind is erg belangrijk voor de kracht die de wind heeft.

Veel windkracht = veel erosie.

Winderosie zien we veel terug in aride gebieden.

Hier kan de wind de gesteenten zandstralen

Slide 35 - Slide