Examentraining Leefomgeving

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Examentraining AK

LEEFOMGEVING

Even opfrissen..

Benoem drie onderdelen van het rivierstelsel

Wat is de juiste volgorde?

Einde van de rivier komen we tegen...

Delta:

• stroomsnelheid rivier stopt (door zee)
  
• Al het sediment zakt naar de bodem
  
• door ophoping ontstaat nieuw land
  

Estuarium:

• Hoge stroomsnelheid langs kust, sediment wordt meegenomen
  

of

• bij vloed dringt zeewater de rivier in
  

Debiet en Regiem

• Debiet is de hoeveelheid water die op een bepaald punt door de rivier stroomt

• De schommelingen in de waterafvoer noem je het regiem.

Neerslagregiem

De verdeling van de hoeveelheid neerslag in een bepaalde periode (bijv een jaar)

Hoe kan men wonen in een rivierengebied met overstromingsgevaar? 

Dijken

Ruimte voor de rivier

Oorzaak

Verstrekt broeikaseffect

• vaker piekafvoer
  
• geringer verval door relatieve zeespiegelstijging
  

Uiterwaard

rivier

Zomerdijk

Winterdijk

Neem de letters A t/m D over en zet er het juiste begrip achter. Kies uit: Binnendijks gebied-uiterwaarde-winterdijk-zomerdijk

Uit welke drie onderdelen bestaat de drietrapsstrategie (Watertoets)

Watertoets

Binnen toets voeren drietrapsstrategie: 

1. Vasthouden (retentie)

2. Bergen

3. Afvoeren

Water voor later

Welke gevolgen hebben de veranderingen in het neerslagregiem voor Nederland?

• Watertekort in tijden van droogte
• Hogere piekafvoeren

Problemen bij droogte

Welke problemen ontstaan bij een watertekort?

• Tekort aan drinkwater
• Tekort aan water voor de landbouw
• Verzilting

Zoet of zout?

Bij lage waterstanden in de rivier, komt zeewater verder landinwaarts. Wat is het gevolg daarvan?

• Verzilting

Waarom is dat een probleem?

• Niet alle gewassen verdragen zout water

Lengteprofiel

stroomstelsel - stroomgebied - waterscheiding

bovenloop - middenloop - benedenloop

Welke soorten rivieren zijn er?

Dwarsprofiel - getemde rivier

Maatregelen tot 1995

1. dijkverzwaring
   
2. kanaliseren, stuwen, afsnijden bochten
   
3. kribben
4. zomerdijkverhoging
5. noodoverloopgebieden
   
6. extra rivierlopen

Internationaal

Fluviaal schaalniveau

- Intergouvernmentele samenwerking: rijnconferentie 

-ICBR: actieplan hoogwater

1. water vasthouden en bergen -> drietrapsstrategie
2. rivier meer ruimte geven
3. verbetering waarschuwingssystemen

Regionaal

Watertoets

-> bij alle bouwplannen

-> drietrapsstrategie

regel: hoe meer versteend, hoe hoger de piekafvoer

Kort samengevat

• Debiet: totale hoeveelheid water
  

• Regiem: schommelingen in waterafvoer ((on)regelmatig)
  

• Piekafvoer: maximale afvoer tijdens hoogwaterperiode
  

• Vertragingstijd: tijd dat neerslag erover doet om in de rivier te komen
  

         -> afhankelijk van vegetatie, doorlaatbaarheid ondergrond, invloed mens

Ruimtelijke en sociaaleconomische vraagstukken in steden

Leefbaarheid in de steden verbeteren

Stedelijke functies

• wonen
  
• werken
  
• recreëren 
  
• verkeer
  

-> Botsen bijv. bij stedelijke distributie

Drie algemene regels

De stad als economisch centrum

Belangrijkste productiefactor huidige economie?

• Kennis

• 'Harde' technologische kennis: technische uitvindingen
• 'Zachte' sociale kennis: kennis van het gedrag van mensen
  
  

De stad van de toekomst

Bevolkingsgroei <-> bevolkingskrimp

Ontwikkeling tot:

• Duurzame stad
• Smart city

Samenwerking rond de stad

Het openbaar bestuur werkt op de drie schaalniveaus samen aan ruimtelijke ordening. 

Van hoog naar laag schaalniveau:

• Rijk
  
• 12 provincies
  
• 388 gemeenten
  

Regionale samenwerking voorbeeld:

Herstructurering en stedelijke vernieuwing

-> vertrek oude mensen, komst nieuwe mensen.

Oude bewoners moeten opgevangen worden. Leegstand en krimp in bijv. groeikernen moet een plan voor komen.  

Figuur: afspraken woningbouw

Publiek-private samenwerking

Samenwerking tussen overheid (publieke belangen) en het bedrijfsleven (gericht op winst maken)

Buurtprofiel

Inzicht in leefbaarheid

1. Woningkenmerken
2. bewonerskenmerken
3. kenmerken van de woonomgeving

Woningkenmerken

• ouderdom
• eigendom
• woningtype
• staat van onderhoud

Bewoners-

kenmerken

• Grootte huishouden
• Etniciteit
• Inkomen
• Gezinsfase
• Leeftijd bewoners

Woningkenmerken/bewonerskenmerken

Oudere, goedkopere, slecht onderhouden huurwoningen (flatwijken, vooroorlogse wijken) 

-> arme mensen (niet-westerse allochtonen, alleenstaande ouders, ouderen)

duurdere, goed onderhouden koopwoningen (jaren '30, vinex, monumentale stadswoningen 

-> hoger inkomen, gezinnen met kinderen en autochtonen

Woonomgeving

Sociale veiligheid

• Subjectief: gevoel
• Objectief: gemeten 

Afhankelijk van persoonlijke kenmerken

Sociale veiligheid aanpakken

• Fysieke maatregelen: stadsvernieuwing, openbare ruimte aanpakken (onderhoud, overzichtelijkheid en toezicht)

• Sociale en economische maatregelen: oplossen van werkloosheid, buurtvoorzieningen (sociale cohesie)

Examenopgave: leefomgeving

− In de zomer is er meer vegetatie (waardoor minder water afstroomt richting de rivier). 

− In de zomer is er meer verdamping / een kleiner neerslagoverschot / meer evapotranspiratie. 

Hoogwater in de Rijn komt vrijwel uitsluitend in de winter voor. In de zomer komt hoogwater in de Rijn vrijwel nooit voor.

Geef twee oorzaken waardoor in de zomer vrijwel nooit hoogwater in de Rijn voorkomt.

Examenopgave: leefomgeving

Door de uitbreiding van steden meer water over het oppervlak afstroomt / minder water de grond inzakt (oorzaak) 

Waardoor het water sneller in de rivier terechtkomt / korter in het stroomgebied wordt vastgehouden (gevolg) 

Uitbreiding van de steden heeft de afgelopen 150 jaar bijgedragen aan een afname van de vertragingstijd in het stroomgebied van de Rijn.

Leg dit uit. Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

Examenopgave: leefomgeving

De bijdrage van de Zwitserse bovenloop is te herkennen aan het stijgende debiet in de maanden mei-juni / de kleine afvoerpiek in juni 

De bijdrage van de Zwitserse bovenloop bestaat vooral uit smeltwater, terwijl de bijdrage van de meeste zijrivieren uit regenwater bestaat 

De Zwitserse bovenloop draagt niet veel bij aan het totale debiet van de Rijn. Toch is de bijdrage van de Zwitserse bovenloop herkenbaar in de grafiek op atlaskaart 43D.

Geef aan:

Waaraan de bijdrage van de Zwitserse bovenloop in het debietverloop van de Rijn te herkennen is;

Waarin deze bijdrage verschilt van die van de meeste zijrivieren van de Rijn.

Examenopgave: leefomgeving

Amsterdam heeft een meer internationale uitstraling dan Eindhoven.

Amsterdam heeft meer kennis/diensten op gebied van financiën/reclame.

Amsterdam heeft een grote internationale luchthaven en Eindhoven niet.

In Amsterdam zijn meer luxe hotels, chique restaurants en culturele voorzieningen als musea die door (internationale) zakenrelaties benut kunnen worden.

Het management van Philips besloot in 1997 om het hoofdkantoor naar Amsterdam te verplaatsen.

Geef twee redenen waarom Amsterdam een aantrekkelijkere locatie is voor het hoofdkantoor van Philips dan Eindhoven.

Examenopgave: leefomgeving

De juiste combinaties zijn:

a. 3 (bruisend centrum in een sterke regio)

b. 2 (sterk centrum dat vooral regionaal voorzienend is)

c. 4 (kwetsbaar centrum in een sterke regio)

d. 1 (kwetsbaar centrum in een perifere regio)

Gebruik bron 2.

In de legenda van deze bron staan de letters a tot en met d. Onderstaande omschrijvingen horen in willekeurige volgorde bij deze legenda-eenheden.

1. kwetsbaar centrum in een perifere regio;

2. sterk centrum dat vooral regionaal voorzienend is;

3. bruisend centrum in een sterke regio;

4. kwetsbaar centrum in een sterke regio

Neem de letters a tot en met d over op je antwoordblad. Noteer achter elke letter het cijfer van de juiste omschrijving.