Rechtsstaat, par 6b HAVO

• Maatschappijleer
• Middelbare school

6. Staat onze rechtsstaat onder druk?

lesdoel:

Na deze les kunnen jullie enkele voorbeelden van botsende grondrechten in Nederland benoemen. Daarbij kunnen vertellen waarom in een rechtsstaat het voeren van een discussie over botsende grondrechten belangrijk is.

even herhalen:

Kenmerken van een rechtstaat

• Er is een grondwet met daarin grondrechten: (zoals persvrijheid en godsdienstvrijheid en vrijheid van meningsuiting)


• Er is een scheiding der machten
• legaliteitsbeginsel (geen straf zonder rechtsgrond)
• Er is onafhankelijke rechtspraak

 Botsende grondrechten in onze rechtsstaat

bijvoorbeeld: veiligheid en privacy; 

Hoeveel mag de overheid van ons weten?

Dna-databank:

voor:

- misdrijven snel opgelost

- gevoel van veiligheid

tegen:

- recht op privacy

- hoe meer data, hoe meer kans op fouten

- iemand die niet meewerkt is 'verdacht'

0

 Botsende grondrechten in onze rechtsstaat

bijvoorbeeld:vrijheid van meningsuiting en veiligheid

Persvrijheid (vrijheid van meningsuiting) is essentieel voor een rechtsstaat.

In een rechststaat zijn media onafhankelijk van de overheid.

De media vormt de 5e  macht (schaduwmacht)

(ambtenaren zijn de 4e)

 

 

rechterlijke afweging bij botsing 

De rechter maakt de afweging of hetgeen iemand zegt of schrijft valt onder de vrijheid van meningsuiting of dat het te ver gaat en het daarmee de vrijheid van een ander beperkt.

hoor- en wederhoor

Professionele journalisten volgen beroepscode

vb: feiten controleren voor publicatie, hoor- en wederhoor toepassen (alle meningen aanhoren)

Wet openbaarheid bestuur(WOB)

In een rechtsstaat is transparantie belangrijk.

Informatie is openbaar (behoudens staatsgeheim, bedrijfsgeheim, persoonsgegevens). Burgers kunnen op grond van deze wet een verzoek om informatie aan de overheid doen.

persvrijheid en het recht op bronbescherming

Een journalist hoeft zijn informatiebron niet bekend te maken (behalve bij hoge uitzondering qua staatsveiligheid).

vb (onterechte) gijzeling van journalisten door de Nederlandse overheid 

 Botsende grondrechten in onze rechtsstaat

bijvoorbeeld: vrijheid en veiligheid

zoals de vijheid van godsdienst en terrorismebestrijding

AIVD

Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst. Bewaakt de nationale veiligheid. Let in het bijzonder op:

extremisten (religieuze-, nationalistische- en rechtsradicalen). Wil ingrijpen voordat er aanslagen gepleegd worden.

0