H4 - thema 6 - gedrag BS 3 - les 1

Thema 6 Waarneming 
en gedrag

BS3 Gedrag beschrijven
1 / 44
next
Slide 1: Slide
BiologieMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4

This lesson contains 44 slides, with interactive quizzes, text slides and 5 videos.

time-iconLesson duration is: 90 min

Items in this lesson

Thema 6 Waarneming 
en gedrag

BS3 Gedrag beschrijven

Slide 1 - Slide

Leerdoelen BS3
Na deze BS kun je:
  • toelichten wat gedrag is en hoe gedrag is ingedeeld.
  • omschrijven wat ethologie inhoudt.
  • omschrijven hoe je gedrag kunt bestuderen
  • de invloed van gedragsonderzoek op de maatschappij toelichten.

Slide 2 - Slide

Begrippen van BS3
ethologie
gedrag
adequaat gedraag
handelingen
gedragselementen
respons
blackbox
gedragsysteem
gedragsketen
balts
voortplantingsgedrag
subsystemen
broedzorg
ethogram
protocol

Slide 3 - Slide

wat verstaan biologen onder gedrag?

Slide 4 - Mind map

gedrag
alle waarneembare activiteiten van een dier of een mens
zoals: 
geluid maken - geurstoffen afscheiden - slapen - 
van kleur veranderen - lichaamshouding

Slide 5 - Slide

waarom vertonen mens en dier gedrag?

Slide 6 - Mind map

wat hebben we nodig om gedrag te tonen?

Slide 7 - Mind map

opbouw gedrag:
prikkel ->      verwerking/handelingen ->      respons

  • waarnemingen van zintuigcellen
  • centrale zenuwstelsel
  • de reactie op de waarneming

Slide 8 - Slide

adequaat gedrag
gedrag dat leidt tot betere overlevingskansen 

zowel fysiologisch als omgeving

Slide 9 - Slide

Is dit gedrag?
Een jongen die bloost als hij een meisje aankijkt?
A
ja
B
nee

Slide 10 - Quiz

Is dit gedrag?
Glas valt op de grond.

A
ja
B
nee

Slide 11 - Quiz

Is dit gedrag?
Gargamel die een smurf probeert te vangen?
A
ja
B
nee

Slide 12 - Quiz

Is dit gedrag?
Een bliksemschicht uit een onweerswolk.
A
ja
B
nee

Slide 13 - Quiz

Ethologie
  • De tak van de biologie waarbij de studie van het gedrag van dieren centraal staat.
  • Gedrag is alle waarneembare activiteiten van dier of mens.
  • Adequaat gedrag is gedrag waardoor de overlevingskansen en fitness van een dier worden vergroot.

Slide 14 - Slide

Van prikkel tot handeling
Handelingen zijn losse elementen van gedrag.

Slide 15 - Slide

Handeling/gedragselement:
Waarneembare handeling bij dieren en dus ook mensen.

Gedragsketen:
Opeenvolgende handelingen in een "vaste" volgorde

Gedragssysteem: handelingen met een gemeenschappelijk doel

Subsysteem:
samenhangende groepen van handelingen binnen 
een gedragssysteem
Handeling = Gedragselement

Slide 16 - Slide

Hersenactiviteit
Hersenactiviteit kan zichtbaar worden gemaakt m.b.v. MRI (= Magnetic Resonance Imaging).

Maken van verbanden tussen hersenactiviteit en gedrag

Uitvoeren van een handeling i.c.m. het meten van de hersenactiviteit.

Slide 17 - Slide

gedragsysteem
handelingen met een gemeenschappelijk doel
 
bestaat uit meerdere subsystemen
vb.: voortplantingsgedrag, kookgedrag, voedingsgedrag

Slide 18 - Slide

gedragsketen
handelingen die op elkaar volgen om gedrag te vormen

vb. je hebt trek, je loopt naar de koelkast voor eten, er is niets, je gaat met de fiets naar de winkel, je koopt daar eten

Slide 19 - Slide

voortplantingsgedrag
gedragsketen bestaande uit: 

subsystemen: vechten, nestgouwen, balts, broedzorg

doel: voortplanting

Slide 20 - Slide

video's
kijk: 
wat doet het mannetje om indruk te maken op het vrouwtje?

Slide 21 - Slide

Slide 22 - Video

De paradijs vogel
doet het
mannetje wel
doet het
mannetje niet
hij gaat stil in een hoekje zitten
hij maakt harde geluiden
hij maakt zich extra klein
hij maakt zich groot en spreid zijn veren
hij maakt een rommel van zijn huisje
hij maakt ruimt alles netjes op
hij doet een speciaal dansje voor haar
hij laat zich verleiden door het vrouwtje

Slide 23 - Drag question

Gedragssystemen - balts
Gedragssysteem = handelingen met gemeenschappelijk doel (kan uit meerdere subsystemen bestaan)

Gedragsketen = effect ene handeling leid tot volgende handeling

Slide 24 - Slide

Slide 25 - Video

De vlinders
doet het
mannetje wel
doet het
mannetje niet
hij doet niets 
hij maakt harde geluiden
hij maakt zich extra klein
hij flirt met het vrouwtje
hij vliegt achter het vrouwtje aan
hij danst met het vrouwtje
hij laat zich opeten door het vrouwtje
gaan samen op een takje zitten

Slide 26 - Drag question

Slide 27 - Video

De prieel vogel
doet het
mannetje wel
doet het
mannetje niet
hij bevuild zijn huisje/prieel
hij maakt zich extra groot met zijn veren
hij maakt zich extra klein
hij geeft een showtje aan de vrouw
hij gaat in een hoekje verstoppen
hij maakt specifieke geluiden
hij wacht in stilte af
hij maakt zijn huisje/ prieel extra mooi

Slide 28 - Drag question

Slide 29 - Video

De kogel vis
doet het
mannetje wel
doet het
mannetje niet
hij slooft zich uit voor het vrouwtje
hij maakt harde geluiden
hij maakt zich extra klein
hij flirt met het vrouwtje
hij vliegt achter het vrouwtje aan
hij maakt een rotzootje 
hij laat zich opeten door het vrouwtje
hij maakt een mooi plekje 

Slide 30 - Drag question

voortplantingsgedrag
gedragsketen bestaande uit: 
subsystemen: vechten, nestgouwen, balts, broedzorg

doel: voortplanting

Slide 31 - Slide

vragen?

Slide 32 - Slide

gedragsonderzoek
beschrijving van het gedrag wordt gedaan in een ethogram

Slide 33 - Slide

ethogram
Een objectieve beschrijving 
van de verschillende 
typen handelingen 
die bij een diersoort 
voor kunnen komen.

+ een protocol

Slide 34 - Slide

protocol
lijst met wanneer welke handeling heeft plaatsgevonden

Slide 35 - Slide

filmpje
voorbeeld hoe een ethogram te maken

Slide 36 - Slide

Slide 37 - Video

In een ethogram staan beschreven:
A
beschrijvingen van handelingen
B
hoe vaak een handeling heeft plaats gevonden
C
hoe lang een handeling heeft geduurd
D
wat de onderzoeker van de handeling vond

Slide 38 - Quiz

Geluiden, geuren en kleuren kunnen prikkels zijn die bij dieren leiden tot bepaald gedrag.

Welke van deze prikkels kunnen een rol spelen bij het voortplantingsgedrag van dieren?
A
alleen geuren en geluiden
B
alleen geluiden en kleuren
C
alleen geuren en kleuren
D
alle drie

Slide 39 - Quiz

nog vragen?

Slide 40 - Slide

aan de slag:
maak opdracht 23 t/m 29

filmpje Frans de Waal

Slide 41 - Slide

Onderzoek doen
Frans de Waal - primatoloog

aantal voorbeelden 

Slide 42 - Slide

Slide 43 - Link

Welke gedrag heeft Frans de Waal onderzocht?

Slide 44 - Mind map