stevigheid en beweging

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

stevigheid en beweging

Wat kan/weet je na deze les?

Je kan uitleggen:

• Wat de basisfuncties van het skelet zijn.
• Kunnen de verschillen tussen pijpbeenderen en platte beenderen en de functie hiervan uitleggen.
• Welke soorten beenweefsels en gewrichten er zijn en de functie hiervan.
• Hoe de spieren werken en hoe botten en spieren samenwerken.
• Wat de veelvoorkomende blessures zijn en hoe je deze kan voorkomen.

lichaam mens

skelet van een mens

borstkas

schoudergordel

bekken

ellepijp

hoofd+ romp + ledematen

=inwendig skelet=geraamte

ribben+borstwervels+borstbeen

schouderbladen+sleutelbeenderen

heupbeenderen+heiligbeen

loopt van elleboog naar pink

basisfunctie skelet

•  Stevigheid: het skelet zorgt ervoor dat het lichaam stevig en stabiel blijft.
• Vorm: het skelet geeft ons lichaam de specifieke menselijke vorm.
• Bescherming: organen zoals het hart en de longen worden beschermd door botten
•  Beweging: spieren zitten vast aan de botten, wat ons in staat stelt te bewegen.
•  Bloedcellen aanmaak: in het beenmerg van de botten worden bloedcellen gevormd.

beenderen en weefsels

• Pijpbeenderen zitten vooral in ledematen deze bevatten holtes met rood beenmerg voor bloedaanmaak. Ook bevat het geel beenmerg, deze is verantwoordelijk voor vetopslag.
• De schedel en het borstbeen vallen onder platte beenderen. Deze bevatten wel rood beenmerg maar geen geel beenmerg.

platte beenderen

pijpbeenderen

soorten pootjes

• Topgangers: dier op de toppen van hun tenen lopen > hoefgangers: hebben om elke voet een hoef
• teengangers: alleen teenkootjes op de grond
• zoolgangers: lopen op de hele voet 

Geef een voorbeeld van een dier bij elke soort voetganger. (Topganger/hoefganger, Teenganger, zoolganger)

gewrichten 

1. kogelgewricht: hierdoor is er beweging mogelijk in verschillende richtingen.
2. Scharniergewricht: alleen de beweging heen en terug mogelijk.
3. Rolgewricht: bot draait in de lengteas om het andere heen.

Opdracht: wie kan deze bewegingen laten zien?

spieren en beweging

1. Antagonisten: spieren die tegenovergesteld werken, zoals biceps en triceps
2. Pees: verbindt de spieren met de botten
3. aanhechtingsplaats: plek waar de pees aan het bot zit.
4. spierschede: laagje bindweefsel die om de spier ligt.
5. spiervezels: als de spieren samentrekken worden de spiervezels kort en dik, bij ontspanning lang en dun.

Antagonisten

pees

aanhechtingsplaats

spierschede

werking van spiervezels

Spieren die tegenovergestelde bewegingen uitvoeren, zoals biceps en triceps. 

 verbindt spieren met botten en zorgt voor beweging. 

plek waar de pees an de bot zit 

laag bindweefsel die om de spier ligt

Spieren trekken samen, worden korter en dikker, wat beweging veroorzaakt.

blessures

 

spierkrampen

spierscheuring

botbreuk

knieblessures

verstruikeling

ontwrichting 

preventie

warming- up

cooling-down

elastische band (voor bijvoorbeeld om de enkel)

examenvragen

In informatie 7 is ook het skelet van een dinosauriër afgebeeld.
Is een dinosauriër
een hoefganger, een teenganger, een Topganger of een zoolganger?

1. hoefganger
2. topganger
3. teenganger
4. zoolganger

Welke beweging ontstaat als
spier P zich verder samentrekt?
(triceps)

1. arm wordt gebogen
2. arm wordt gestrekt
3. vingers worden gestrekt
4. vingers worden gebogen