Onderzoek vaardigheden H&V

Onderzoek vaardigheden H&V

PO - havo/vwo - onderzoeksvaardigheden - periode 4

• wat de verschillende meetinstrumenten zijn.
• wat variabelen en hypothesen zijn en hoe we dit kunnen weergeven in een conceptueel model.
• wat indicatoren en categorieën zijn.
• wat de eisen aan onderzoek zijn. 
• ik weet wat correlatie en causaliteit is. 

Wat moet je weten voor het examen?

Week 1: 

Week 1: uitleg PO & 

Boekenmarkt – welk boek kies je?

Uitleg PO 

Voor deze opdracht kies je een maatschappelijk vraagstuk dat jou aanspreekt. Dit kan gaan over ongelijkheid, duurzaamheid, technologie, politiek, gezondheid of een ander actueel probleem. Het bijzondere aan deze opdracht is dat je een boek uit de klassen catalogus als inspiratiebron gebruikt. Dit boek vormt de basis van je onderzoek: het helpt je de context te begrijpen, patronen te herkennen en kritische vragen te stellen.

Lezen met een onderzoekende blik: 

• Welke maatschappelijke problemen komen naar voren?

• Welke vragen roept dit op?

• Wat zou ik in het echt kunnen onderzoeken?

• Wie kan mij hier bij helpen?

Week 1: 

Week 2: 

Lezen en noteren

Lezen met een onderzoekende blik: 

• Hoe beschrijft de auteur de oorzaken en gevolgen van het probleem?

• Wie worden het meest beïnvloed door dit probleem?

• Welke rol speelt de overheid, het bedrijfsleven of maatschappelijke organisaties in dit probleem?

• Waar kan ik betrouwbare informatie vinden? (bijv. CBS, SCP, kranten, wetenschappelijke artikelen) Zoek minimaal 2 bronnen.

Week 1: 

Week 3: 

Bronnen selecteren, meetinstrumenten & de inleiding 

Maatschappelijke verschijnselen

Bij maatschappijwetenschappen doen we onderzoek naar processen en situaties die zich in de samenleving voordoen.

Wanneer iets onafhankelijk is van je eigen voorkeuren.

Objectief

Subjectief

Wanneer iets vanuit je eigen persoonlijke standpunt bekeken is. 

Objectief en subjectief

Bij het selecteren van bronnen is het belangrijk om rekening te houden met de objectiviteit van de bron.

Bronnen selecteren

Bij literatuuronderzoek is het belangrijk gebruik te maken van objectieve bronnen. Die kun je bepalen door te vragen: 

- Wat is het doel van het geschrevene?

- Wat is de bredere context?

- Hoe zijn woorden en afbeeldingen gekozen?

- Op welke manier is de informatie tot stand gekomen?

Bronnen selecteren

Ook is het belangrijk dat een bron: 

- Betrouwbaar is: zekerheid dat de geleverde informatie correct is.

- Representatief is: een zo volledig mogelijke weerspiegeling van het verschijnsel of de groep waar het om gaat.

1. Enquête 📊

Een vragenlijst die wordt afgenomen onder een groep respondenten om meningen, ervaringen of gedragingen te meten.

Voorbeeld:

Een enquête onder middelbare scholieren om te meten of armoede hun schoolprestaties en toekomstverwachtingen beïnvloedt.

 tevredenheid met hun uiterlijk.

1. Enquête 📊

🔹 Uitwerking 1: Onderzoek naar de relatie tussen sociale media-gebruik en zelfbeeld bij jongeren, waarbij respondenten vragen beantwoorden over hun schermtijd en tevredenheid met hun uiterlijk.

🔹 Uitwerking 2: Peiling onder huurders in achterstandswijken over hoe zij de invloed van stijgende woonlasten ervaren op hun financiële situatie.

Wat kun jij bedenken? 

2. Observatie 👀

Een methode waarbij gedrag in een natuurlijke omgeving wordt geanalyseerd zonder directe tussenkomst van de onderzoeker.

Voorbeeld:

Een onderzoeker observeert hoe klanten met een laag versus hoog inkomen reageren op prijskortingen in een supermarkt.

2. Observatie 👀

🔹 Uitwerking 1: Studie naar groepsvorming op een middelbare school om te zien of sociale klassen invloed hebben op wie met wie omgaat tijdens pauzes.

🔹 Uitwerking 2: Observatie van interacties tussen automobilisten en fietsers in een drukke stad om te meten of verkeersgedrag verschilt op basis van vervoersmiddel en geslacht.

Wat kun jij bedenken? 

3. Interview 🎤

Een gesprek waarbij de onderzoeker diepgaande informatie verzamelt over ervaringen, meningen of gevoelens.

Voorbeeld:

Interviews met jongeren die in armoede zijn opgegroeid om inzicht te krijgen in hoe dit hun school- en carrièrekeuzes heeft beïnvloed.

3. Interview 🎤

🔹 Uitwerking 1: Gesprekken met docenten over hoe zij prestatiedruk onder hun leerlingen ervaren en welke gevolgen dit heeft op schoolprestaties.

🔹 Uitwerking 2: Interviews met migranten over hun ervaringen met integratie en de obstakels die ze tegenkomen in de Nederlandse samenleving?

Wat kun je zelf bedenken?

4. Experiment 🧪

Een gecontroleerde situatie waarbij onderzoekers een variabele manipuleren om het effect op een andere variabele te meten.

Voorbeeld:

Een experiment waarbij twee groepen studenten dezelfde toets maken, maar de ene groep vooraf wordt verteld dat hun sociaaleconomische achtergrond invloed heeft op hun prestaties, om te testen of stereotype dreiging een effect heeft.

4. Experiment 🧪

🔹 Uitwerking 1: Onderzoek naar de invloed van nepnieuws op opinievorming: één groep krijgt valse informatie te lezen, de andere groep correcte informatie, en daarna worden hun meningen gemeten.

🔹 Uitwerking 2: Een sociaal experiment waarin peuters kleding dragen die niet overeenkomt met hun biologische geslacht, om vervolgens te kijken of volwassenen onbewust genderstereotiep speelgoed aanbieden.

Na deze uitleg kunnen de leerlingen het werkblad invullen. Welke voor- en nadelen hebben de verschillende vormen van hun onderzoek. 

Kwalitatief en kwantitatief onderzoek

Kwalitatief

Kwantitatief

Onderzoek naar zaken die niet te kwantificeren zijn

Onderzoek naar zaken die kwantificeerbaar zijn

Bijvoorbeeld: interviews

Bijvoorbeeld: Veiligheidsmonitor

Inleiding:

✅ Kies een pakkende opening: begin met een citaat, statistiek of prikkelende stelling over jouw maatschappelijke vraagstuk.

✅ Introduceer het gekozen boek: leg uit waarom je dit boek hebt gekozen en hoe het aansluit bij je onderwerp.

✅ Geef de maatschappelijke relevantie aan: waarom is dit onderwerp belangrijk voor de samenleving?

✅ Benoem kort de onderzoeksaanpak: geef een overzicht van hoe je het onderzoek gaat uitvoeren (bijv. enquêtes, interviews).

Week 1: 

Week 4:

Leerlingen maken het werkblad 'onderzoeksvraag' in tweetallen.
Klassikaal na bespreken.

Brainstorm hoofdvraag:

5 minuten:
Schrijf zoveel mogelijk hoofdvragen op.

Haal ze door het vragenmachientje.

5 minuten:

Geef AI je boektitel en plannen en laat ChatGPT ook een aantal hoofdvragen genereren. 

Leerlingen maken werkblad brainstorm

Dit is de hoofdvraag geworden: