5.4 Les 7 Hoe is de macht verdeeld?

Politiek-juridische dimensie

Hoe is de macht verdeeld?

Trias politica

Bij een dictatuur is er slechts 1 macht

Bij een democratie zijn deze machten zijn verdeeld:

• Wetgevende macht
  
• Uitvoerende macht
  
• Rechterlijke macht
  

De wetgevende macht

De wetgevende macht stelt de wetten vast waaraan de burgers en de overheid zich moeten houden. 

De regering (ministers) en het parlement (Eerste en Tweede Kamer) hebben de wetgevende macht op landelijk niveau.

Op lokaal niveau heeft de gemeenteraad de wetgevende macht.

Uitvoerende macht

De uitvoerende macht voert de wetten uit. 

Dat betekent: 

• Zorgen dat iedereen zich aan de wet houdt. 

De politie is ook een deel van de uitvoerende macht.
De politie zorgt ervoor dat niemand doet wat niet mag.

Rechterlijke macht 

(Controlerende macht)

De rechterlijke macht bestaat uit de rechters en het Openbaar Ministerie. 

Die controleren of iedereen zich aan de wet houdt. 

De rechterlijke macht mag straf geven, als iemand iets doet wat niet mag. 

Het Openbaar Ministerie (OM) vervolgt verdachten van een strafbaar feit en valt onder verantwoordelijkheid van de minister van Veiligheid en Justitie. 

Scheiding der machten

De verdeling van de macht is 

zodat niemand te veel macht krijgt.

Drie machten controleren elkaar, 

zodat de vrijheid van de burgers 

zo goed mogelijk beschermd wordt.

0

De scheiding der machten

Van klein naar groot

De gemeenteraad

De gemeenteraad wordt gekozen door de burgers.

Taken van de gemeenteraad:

• Stemmen over belangrijke besluiten.
• Het college van B&W controleren.

Uitvoerende macht op gemeentelijk niveau: 

College van burgemeesters en wethouders. 

Wetgevende macht op gemeentelijk niveau: 

De gemeenteraad 

College van B&W

Taken van het college van B en W:

• Dagelijks bestuur van de gemeente.
• Samen met ambtenaren politieke besluiten uitvoeren.

Wethouder

Een gemeentelijke bestuurder die een bepaald werkterrein heeft (bijvoorbeeld: onderwijs of woningbouw).

Provinciale staten

Per provincie is er een groep die vergadert over wat er moet gebeuren in de provincie. 

Dit noem je de Provinciale Staten. 

De Provinciale Staten op een wetgevende macht. 

De leden van de  provinciale staten worden gekozen door de burgers. 

De provinciale staten kiezen mensen voor de Eerste kamer.

Uitvoerende macht op provinciaal niveau: 

Gedeputeerde staten + de commissaris van de koning als voorzitter. 

Europees Parlement

Het parlement in Nederland bestaat uit de Eerste en Tweede Kamer.

Het Europees Parlement is de wetgevende macht van de Europese unie.

(vergelijkbaar met de rol van de Tweede Kamer, maar dan op grote schaal)

De Europese Commissie is de uitvoerende macht in de Europese Unie.

(vergelijkbaar met de rol van de regering in Nederland)