Ethiek les 11

• Filosofie
• HBO
• Studiejaar 2

Ethiek les 11

Het gelaat van de Ander

Levinas

leefde 1906-1995

Litouws-Joods

verhuisd naar Oekraïne (1916)

terug naar Litouwen (1920)

filosofie in Frankrijk (1923)

krijgsgevangen; familie vermoord (WO2)

Metafysische traditie

metafysica = prima philosophia (eerste filosofie)

wat is werkelijk?

wat is fundamenteel?

Fenomenologie

• fainomai = 'verschijnen' (Gr.)
• Kant: we kennen niet de dingen op zichzelf (noumena), alleen zoals ze aan ons verschijnen (phenomena)
• Edmund Husserl (1859-1938): begrip is gebaseerd op een diepte-analyse van de eigen ervaring
• alle vooronderstellingen over de externe wereld worden tussen haakjes gezet

Vraag

Weten we nog wat Aristoteles zei over schaamte

in verhouding tot deugd?

Ontsnapping

• De l'évasion (1935)
• de behoefte om te ontsnappen aan het (zichzelf) zijn
• schaamte die niet is gebaseerd op een fout of beperktheid, maar op het 'opgescheept zijn met jezelf'
• walging: een spanning in mezelf waaruit ik weg wil

Vraag

Wanneer is iemand authentiek?

Authentiek = uniek?

• "Zo een hebben we nog nooit gehad"
• als ik mezelf moet zijn, wie ben ik dan?
• verlangen om uniek te zijn, onvervangbaar, niet-overbodig
• kan ook in collectieve variant voorkomen

Totaliseren vs. transcendentie

• het subject totaliseert: alles wat ik ervaar, wordt onderdeel van mijn ervaringswereld
• tegelijkertijd heeft mijn bestaan een grens
• toekomstige grens: dood (transcendent: niet te integreren)
• dood wordt afgeweerd door uitstel en generativiteit

Transcendentie 2: erotiek

• erotiek is verlangen naar een ongrijpbare ander
• ervaring van anders-heid buiten de totaliteit
• verlangen naar de ander qua ander,
  niet de ander qua subject

Verantwoordelijkheid

de ander doet een appèl op mij, spreekt mij aan door er te zijn;
dit maakt mij verantwoordelijk

geen heteronomie, maar uitverkiezing