Voeding en gezondheid Inge Dircks

• Zorg en Welzijn
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Wat zit er in je eten?

Je lichaam heeft elke dag voedingsstoffen nodig om goed te kunnen werken. Deze voedingsstoffen krijg je binnen door te eten of te drinken. In je eten zitten verschillende voedingsstoffen, namelijk: koolhydraten, eiwitten, vetten, mineralen en vitamines.

Deze soorten voedingsstoffen kunnen in je lichaam dienen als

bouwstof, brandstof, reservestof of beschermstof.

Water is daarnaast nodig om je lichaam van vocht te 

voorzien en voor allerlei processen in je lichaam.

Wat doet eten in je lichaam?

We eten elke dag. Maar vraag je je weleens af waarom we dat eigenlijk doen? Het is niet alleen lekker, maar ook noodzakelijk voor je lichaam. Benieuwd waarom?

In deze les leer je:

• Wat voedingsmiddelen en voedingsstoffen zijn.
  
• Welke voedingsstoffen er zijn en welke functies
  ze hebben in je lichaam.

Voedingsmiddelen en voedingsstoffen

Sleep de woorden naar de juiste plek.

Je lichaam heeft elke dag                                 nodig om goed te kunnen werken. 

Je krijgt deze stoffen binnen door                   

te eten of te drinken.

..................

.................

voedingsstoffen

voedingsmiddelen

Voedingsstoffen

Voedingsmiddelen

............................

...................

Vetten

appel

mineralen

margarine

thee

Vitaminen

kaas

koolhydraten

volkorenbrood

eiwitten

tofu

Variatie

Door gevarieerd te eten, zorg je ervoor dat je alle voedingsstoffen voldoende binnenkrijgt. 

Gevarieerd eten doe je bijvoorbeeld door 

verschillende soorten groenten en fruit te eten. 

In een rode paprika zit bijvoorbeeld veel vitamine C, terwijl wortels een stofje bevatten dat je lichaam kan omzetten naar vitamine A.

Reflectievraag
Rode bietjes, groene komkommers, gele paprika's: je kunt eindeloos variëren met groente. Eet jij veel verschillende groente?

1. ja, ik eet vaak iets anders
2. Nee, ik eet vaak dezelfde groente
3. Ik eet eigenlijk nooit groente

De functie van voedingsstoffen

Brandstoffen

Op elk moment van de dag heeft je lichaam brandstof nodig met daarin energie. Deze energie is onder andere nodig om te bewegen. Hoe actiever je bent, hoe meer energie je nodig hebt. Je lichaam haalt energie uit koolhydraten, vetten en eiwitten. Eerst verbruikt je lichaam de energie uit koolhydraten en daarna pas uit vetten en eiwitten.

Bouwstoffen

Alle voedingsstoffen in je eten en drinken kunnen dienen als

bouwstof. Zeker als je in de groei bent, heeft je lichaam veel bouwstoffen nodig om nieuwe cellen te maken. Ook als je uitgegroeid bent, 

heeft je lichaam deze bouwstoffen hard nodig. 

Je lichaam gebruikt de bouwstoffen dan 

bijvoorbeeld voor het repareren van 

beschadigde cellen of het vervangen 

van oude cellen.

welke van deze voedingsstoffen kunnen dienen als bouwstof

1. Koolhydraten
2. koolhydraten en eiwitten
3. Koolhydraten, eiwitten en vetten
4. Koolhydraten, eiwitten, mineralen en vitamines

De functie van Voedingsstoffen (2)

Reservestoffen

Soms krijgt je lichaam tijdelijk onvoldoende voedingsstoffen binnen. Om ervoor te zorgen dat je lichaam op zo’n moment toch goed kan blijven functioneren, heeft het lichaam voedingsstoffen opgeslagen. Deze opgeslagen voedingsstoffen noem je een reservestof.

Zowel vetten als koolhydraten kunnen in je lichaam worden opgeslagen. Ze worden dan gebruikt op momenten dat je onvoldoende voedingsstoffen binnenkrijgt via je voedsel. Koolhydraten kunnen slechts in kleine hoeveelheden opgeslagen worden. Vetten kan je lichaam in grotere hoeveelheden opslaan.

Welke uitspraken over reservestoffen zijn waar?
1 - Als je honger hebt, gaat je lichaam reservestoffen gebruiken.
2 - Eiwitten sla je op als een reservestof.
3 - Vetten kun je in grote hoeveelheden opslaan.

1. 1
2. 1 en 2
3. 1 en 3
4. 1, 2 en 3

Beschermstoffen

Mineralen en vitamines zijn voorbeelden van een

beschermstof

. Deze stoffen hebben veel verschillende functies in je lichaam. Ze zijn bijvoorbeeld belangrijk voor het goed functioneren van het immuunsysteem zodat je beschermd bent tegen ziekteverwekkers als virussen en bacteriën. Ook zorgen ze ervoor dat signalen goed kunnen worden doorgegeven in het lichaam. Door een tekort aan mineralen of vitamines kun je erg ziek worden. Om dit te voorkomen is het belangrijk om gevarieerd te eten.

Alles over koolhydraten

Koolhydraten leveren veel energie en zijn dus een belangrijke brandstof voor je lichaam. Je hersenen kunnen zelfs niet zonder glucose, een soort koolhydraat. 

Er zijn verschillende soorten koolhydraten. 

De belangrijkste soorten zijn zetmeel, suikers en voedingsvezels. Je vindt zetmeel bijvoorbeeld 

in brood, aardappelen en pasta. 

Suiker

In sommige producten komen suikers van nature voor, bijvoorbeeld in fruit en melk. Aan veel andere producten is suiker toegevoegd door de fabrikant. Bijvoorbeeld frisdrank, snoep en zoete snacks, maar ook aan sauzen, vruchtenyoghurt en krokante muesli. 

Te veel suiker binnenkrijgen is niet goed voor je. 

Producten met veel toegevoegd suiker bevatten vaak 

veel calorieën. Als je meer calorieën eet dan je nodig hebt 

zet je lichaam dit om in vet. Daarnaast kun je gaatjes in je 

tanden en kiezen krijgen als je vaak producten met suiker eet.

Voedingsvezels

Een speciaal soort koolhydraten zijn de voedingsvezels. In volkorenbrood, groente en fruit zitten bijvoorbeeld veel vezels.

Voedingsvezels zorgen ervoor dat je een vol 

gevoel krijgt en dat je darmen hun werk beter 

kunnen doen. Vezels nemen water op. Hierdoor 

wordt je ontlasting soepel en krijgt je ontlasting 

meer volume. Vezels zorgen ervoor dat je darmen 

in beweging blijven. Dit alles maakt poepen makkelijker.

Alles over vetten

Net als koolhydraten leveren vetten veel energie en gebruikt je lichaam vetten als brandstof. Vetten kunnen makkelijk worden opgeslagen in het lichaam en kunnen zo dienen als reserve-energie. 

Ze zijn ook belangrijk bij het maken van nieuwe cellen. 

De buitenste laag van een cel, de celmembraan, 

bestaat voor een groot deel uit vetten. 

Vetten zijn dus ook een belangrijke bouwstof.

                                     Vitamines en mineralen

Vitamines en mineralen spelen een belangrijke rol bij het gezond houden van je lichaam. In totaal zijn er dertien soorten vitamines en vijftien soorten mineralen die je lichaam nodig heeft. Vitamines en Mineralen zijn: .........

1. Voedingsstoffen
2. Bouwstof
3. Beschermstof
4. Brandstof

De schijf van Vijf

Welke van de uitspraken over de Schijf van Vijf zijn juist?
De Schijf van Vijf helpt je om:

1. Beter te zorgen voor het milieu
2. Voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen
3. Koolhydraatarm te eten
4. Meer verzadigd vet te eten

Welke uitspraken over groente en fruit zijn juist? Je kunt meerdere antwoorden aanvinken.

1. Variëren is belangrijk voor groente, maar niet voor fruit
2. Groente kan fruit niet vervangen en fruit kan groente niet vervangen
3. Als je vandaag heel veel groente en fruit eet, dan kun je er morgen wel wat minder van eten
4. Een vitaminepil kan groente en fruit niet vervangen

                                       Gezonde vetten
                                              Hieronder zie je een aantal producten die                                                                                  thuishoren in het vak van de smeer- en                                                                                      bereidingsvetten. Welke van die voedingsmiddelen                   bevatten voornamelijk gezonde vetten en zijn daarom een goede keuze?

 

1. 
2. 
3. 
4. 

Met het eten van vette vis verlaag je het risico op hart- en vaatziekten. Vis bevat namelijk speciale onverzadigde vetten: de omega-3-vetten.
Peulvruchten verlagen je LDL-cholesterol, wat helpt om je
bloedvaten gezond te houden. In vlees en ei zitten veel goede voedingsstoffen, zoals ijzer en vitamine B12.

Welk stellingen over het roze vak zijn juist?

1. Eiwitten zijn onmisbaar voor een gezond lichaam
2. Vleesvervangers, zoals tofu of tempé, vind je ook in het roze vak
3. Je moet niet te veel vis eten vanwege de vetten
4. Melk vind je in het roze vak

Het is belangrijk om elke dag 1,5 tot 2 liter te drinken, dit zijn ongeveer acht glazen. Denk je dat je per dag genoeg drinkt?

Ik denk dat ik meestal meer dan 8 glazen drink

ik denk dat ik meestal minder dan 8 glazen drink

Kies ik gezond?

Welke stelling is waar over bewegen?





Welke uitspraken zijn waar?

1. Als je voldoende beweegt kun je net zo veel snoepen als je wilt.
2. Bewegen is goed voor je organen zoals je darmen.
3. Je moet een half uur per dag bewegen.
4. Om op een gezond gewicht te blijven is het belangrijk om te letten op wat je eet en dat je voldoende beweegt.